جواب درس ۳ جغرافیا یازدهم انسانی - همیار آموزش

گام به گام درس سوم جغرافیا یازدهم

گام به گام جغرافیا یازدهم انسانی / درس ۳: نواحی آب و هوایی

جواب فعالیت صفحه ۲۰ درس سوم جغرافیا یازدهم

۱- در این دو ناحیه، عناصر آب‌وهوایی چون دما، رطوبت و بارش چه تفاوتی با هم دارند؟
پاسخ:  اولان باتور سردترین پایتخت جهان است، نوسان دما در طول سال زیاد است. در زمستان تا ۳۰- تا ۵۰- درجه ‌سانتی‌گراد می‌رسد. میانگین رطوبت سالانه ۵۴ درصد و میانگین بارندگی سالانه کم و حدود ۲۱۶ میلیمتر است.
جاکارتا: میانگین دما در ماه‌های مختلف سال یکنواخت و حدود ۲۷ درجه سانتی‌گراد است. رطوبت نسبی بیش از ۸۰ درصد و میانگین بارندگی سالانه حدود ۲۰۰۰ میلی‌متر است.

۲- به یک نقشه جهان‌نمای دیواری یا اطلس مراجعه کنید. این دو شهر تقریباً در امتداد یک نصف‌النهار واقع شده‌اند و دو نوع آب‌و‌هوای متفاوت دارند. موقعیت جغرافیایی و طبیعی این دو شهر را با استفاده از نقشه بررسی کنید و عواملی را که موجب تفاوت این دو ناحیه می‌شوند توضیح دهید.
پاسخ: «اولان باتور» در آسیای مرکزی واقع شده است و از دریاها و اقیانوس‌ها دور است و یکی از علل خشکی آن همین عامل می‌باشد.
«جاکارتا» پایتخت اندونزی روی خط استوا واقع شده است و به علت قرار گرفتن در منطقه کم فشار و دسترسی به دریاها و اقیانوس‌ و تابش نسبتاً عمودی خورشید آب و هوای گرم و مرطوب دارد.

۳- به‌نظر شما، بهترین فصل یا زمان برای سفر به اولان باتور و جاکارتا کدام است؟ چرا؟
پاسخ: بهترین زمان سفر برای شهر جاکارتا تابستان است زیرا در نواحی حاره ای یک فصل کم باران وجود دارد یعنی در فصل خشک مقدار باران کاهش می یابد. (شکل صفحه۲۹) در شهر اولان باتور بهترین زمان سفر تابستان می باشد به دلیل گرم تر شدن هوا در تابستان. بنابراین هر دو شهر در فصل تابستان برای سفر مناسب ترند.

۴- آیا می‌توانید با توجه به اطلاعاتی که از آب‌وهوای ایران یا جهان دارید، دو ناحیه دیگر را که از نظر آب‌وهوا کاملاً با یک دیگر متفاوت‌اند مثال بزنید؟
پاسخ: برای نمونه: اردبیل و اهواز از نظر آب‌وهوایی کاملاً متفاوت‌اند. اردبیل به دلیل تأثیرپذیری از هوای مرطوب غربی، در طول سال آب‌وهوای خنک دارد و در زمستان‌های آن بارندگی به صورت برف است. در شهر اهواز آب‌وهوا گرم و مرطوب بوده و بارش بیشتر به‌صورت باران است. رطوبت در این ناحیه بسیار زیاد است.

جواب فعالیت صفحه ۲۲ درس سوم جغرافیا یازدهم

۱- گازهای مختلف هواکره را نام ببرید. کدام گاز بیشترین حجم هواکره را تشکیل می‌دهد؟
پاسخ: نیتروژن و اکسیژن و سایر گاز ها بیشترین مقدار گازهای تشکیل دهنده جو زمین نیتروژن می باشد با ۷۸ درصد

۲- منظور از دمای حداقل و حداکثر روزانه چیست؟ به اخبار هواشناسی گوش کنید. حداقل و حداکثر دمای روزانه در منطقه شما در روزهای اخیر چقدر بوده است؟
پاسخ: هر روز میزان دمای شهرها و روستاها در ایستگاه های سینوپتیک اندازه گیری می شود. در طول روز دمای ایستگاه بیشتر و کمتر می شود. زمانی که دما به بیشترین مقدار برسد و ثبت شود حداکثر دما و زمانی که دما به کمترین مقدار برسد و در ایستگاه ثبت شود حداقل دمای روزانه گفته می شود. البته حداقل و حداکثر دمای ماهانه و سالانه هم اندازه گیری و ثبت می شود.

۳- با راهنمایی معلم، بگویید میانگین دمای روزانه و ماهانه یک مکان چطور به‌دست می‌آید.
پاسخ: برای محاسبه میانگین دمای روزانه، میزان دمای هوا در هر ساعت از روز را اندازه می‌گیرند و مجموع آن اعداد را بر عدد ۲۴ تقسیم می‌‌کنند. روش دیگری نیز وجود دارد که در آن دمای حداقل روزانه و دمای حداکثر روزانه را بر ۲ تقسیم می‌کنند.
برای محاسبه ی میانگین دمای ماهانه، میانگین دمای هوا در هر روز را اندازه می‌گیرند و مجموع آن اعداد را بر عدد ۳۰ یا ۳۱ (متفاوت در نیم سال اول و دوم سال) تقسیم می‌کنند.

۴- چنانچه میانگین دمای ماهانه ۱۲ ماه سال در یک مکان را جمع و به تعداد آنها تقسیم کنیم، میانگین دمای سالانه به‌دست می‌آید. میانگین دمای سالانه شهر مشهد را محاسبه کنید.
پاسخ: جمع میانگین دمای شهر مشهد در ۱۲ ماه حدود ۱۶۷ درجه سلسیوس می باشد. عدد ۱۶۷ بر عدد ۱۲ تقسیم می کنیم و عدد ۱۳/۹۱ درجه به دست می آید. بنابراین میانگین دمای سالانه  مشهد با توجه به جدول ۱۳/۹۱ (حدود ۱۴) درجه سلسیوس می باشد.

جواب فعالیت صفحه ۲۵ درس سوم جغرافیا یازدهم

۱- مهم‌ترین عامل به‌وجود آمدن نواحی مختلف آب‌وهوایی چیست؟ توضیح دهید.
پاسخ: عوامل مختلفی در به وجود آمدن نواحی مختلف آب و هوایی نقش دارند و به نظر می رسد مهم ترین آنها عرض جغرافیایی است. عرض جغرافیایی موجب توزیع نامساوی تابش خورشید و دما و فشار هوا در زمین می شود و نقش زیادی تنوع اقلیم در کره زمین دارد.

۲- درباره هر یک از موارد زیر توضیح دهید:
رابطه دما با عرض جغرافیایی:
با افزایش عرض جغرافیایی دما کاهش می یابد.
رابطه دما با ارتفاع:
با افزایش ارتفاع هر هزار متر در لایه تروپوسفر دمای هوا ۶ درجه سلسیوس کاهش می یابد.

۳- روی شکل بالا، برخورد توده‌های هوا و تشکیل جبهه‌ها را توضیح دهید.
پاسخ: با برخورد دو توده هوای گرم و سرد جبهه تشکیل می شود. جبهه ها دو نوع اند. جبهه گرم و جبهه سرد. در جبهه گرم هوای گرم برفراز هوای سرد بالا می رود و ابرهای نیمبو استراتوس و استراتوس و سیروس را تشکیل می دهد.
در جبهه سرد هوای سرد به زیر هوای گرم کشیده می شود و ابرهای کوکولو نیمبوس را تشکیل می دهد.

۴- بیندیشیم: هر چه از سطح زمین بالاتر می‌رویم، فشار هوا کم می‌شود (حدود ۱۰۰ هکتوپاسکال در هر هزارمتر)؛ به همین سبب، کوه نوردان و مسافران هواپیما در ارتفاعات به اکسیژن بیشتری نیاز پیدا می‌کنند. اکنون بگویید چرا در کوهستان‌ها با آن که هوا سرد است، فشار هوا کم است؟
پاسخ: زیرا هر چه از سطح زمین بالاتر می‌رویم هوا منبسط‌تر می‌شود و تعداد ذرات هوا در واحد حجم کم‌تر می‌شود. بنابراین، بالای کوهستان‌ها از ضخامت جو کاسته می‌شود و فشار هوا کم‌تر می‌شود.

جواب فعالیت صفحه ۲۷ درس سوم جغرافیا یازدهم

۱- با توجه به آنچه درباره انواع بارش خوانده‌اید، بگویید چرا دامنه‌های شمالی البرز و دامنه‌های غربی زاگرس نسبت به دامنه مخالف بارش فراوان دارند و دامنه مقابل خشک است؟
پاسخ: در طول سال بعضی از مواقع نوع بارش در این کوهستان ها بارش کوهستانی است. در دامنه های شمالی البرز و دامنه های غربی زاگرس به طرف باد های مرطوب قرار دارند و در این دامنه ها با صعود توده هوای مرطوب، باران زیادی می بارد و سپس هوای مرطوب رطوبت خود را از دست می دهد و خشک می شود. هوای خشک به دامنه های جنوبی البرز و دامنه های شرقی زاگرس می رسد و موحب کمی بارش در این دامنه ها می شود.

۲- با مراجعه به یک اطلس و نقشه بارندگی سالیانه جهان، دو ناحیه پر باران، کم باران و با بارش متوسط نام ببرید. سپس، علل بارش زیاد در نواحی پر باران را بررسی و تحلیل کنید.
پاسخ: منطقه حاره ای در اطراف خط استوا مانند کنگو و اندونزی و برزیل بسیار پر باران می باشند به دلیل تشکیل مرکز کم فشار حاره ای .در اطراف مدارراس السرطان و راس الجدی باران بسیار کمی می بارد به دلیل تشکیل مرکز فشار جنب حاره ای مانند صحرای بزرگ افریقا و بیابان لوت در ایران. در منطقه معتدل شمالی و جنوبی اطراف مدار ۴۰ درجه باران نسبتا زیادی می بارد به دلیل وزش بادهای مرطوب غربی مانند اروپای غربی.

۳- پرس‌وجو کنید که چرا در گذشته به ناحیه فشار زیاد جنب استوایی «عرض‌های اسبی» می‌گفتند؟
پاسخ: در اطراف مدار راس السرطان و راس الجدی به دلیل تشکیل مرکز پر فشار برروی اقیانوس اطلس بادی نمی وَزَد و کشتی های بادبانی درگذشته به دلیل عدم وزش باد ماه ها در دریا می ماندند و ملوان ها مجبور می شدند اسب هایی که در داخل کشتی هایشان بوده به دریا می انداختند و به همین دلیل به آن عرض های اسبی می گویند.

۴- در قرآن کریم از پدیده‌های جوی مانند تشکیل ابرها، باد و باران و… به عنوان نشانه‌های قدرت خداوند یاد می‌شود و قرآن انسان‌ها را به تفکر درباره این پدیده‌ها فرا می‌خواند. با مراجعه به قرآن، معنی این آیات را پیدا کنید و بنویسید و در کلاس بخوانید: آیه ۵۷ سوره مبارکه اعراف، آیه ۴۸ سوره مبارکه روم، آیه ۱۲ سوره مبارکه رعد، آیه ۲۲ سوره مبارکه حجر، آیه ۶۵ سوره مبارکه نحل.

جواب فعالیت صفحه ۳۱ درس سوم جغرافیا یازدهم

۱- هر یک از موارد، زیرمجموعه کدام گروه اقلیم اصلی است:
مثال: گرما و رطوبت در تمام سال:
پاسخ: A گرم و مرطوب استوایی
تابستان‌های خنک، زمستان‌های معتدل و بارش در تمام سال:
پاسخ: C معتدل
زمستان‌های سرد و طولانی و تابستان‌های خنک و کوتاه:
پاسخ: D سرد
خشکی و گرمای زیاد:
پاسخ: اقلیم گروه B خشک
بارش‌های موسمی و رطوبت زیاد:
پاسخ: اقلیم گروه A گرم و مرطوب استوایی

۲- اقلیم نگاشتِ A و D، چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با هم دارند؟
شباهت: بارش در طول سال دارند.
تفاوت: در گروه A نوسان دما بسیار کم است و بارندگی زیاد است ولی گروه D نوسان دما در فصل‌های مختلف زیاد است و بارندگی نسبت به گروه A خیلی کمتر است.

۳- اقلیم نگاشت B و E را مقایسه کنید. چرا اقلیم گروه E مانند اقلیم گروه B خشک است؟ آیا تبخیر در این اقلیم مانند گروه B است؟ چرا؟
شباهت: در هر دو گروه اقلیم B و E دامنه نوسان دما زیاد است.
تفاوت: در گروه E بارندگی ناچیز در طول سال وجود دارد ولی در گروه B بارش به‌طور نامنظم در برخی ماه‌های سال دیده می‌شود و به علت قرار گرفتن در منطقه فشار قطبی امکان صعود هوا نیست و هم هوای سرد توانایی نگهداری رطوبت کمتری دارد.

۴- اکنون که پنج گروه اصلی آب و هوایی کوپن را شناختید، بگویید بخش عمده کشور ما در کدام گروه این تقسیم بندی قرار دارد؟
پاسخ: اقلیم گروه B (خشک)

جواب فعالیت صفحه ۳۴ درس سوم جغرافیا یازدهم

۱- دو عامل ایجاد بیابان‌ها را توضیح دهید.
پاسخ: عوامل بارش وجود رطوبت و صعود هوا می باشد. اگر در جایی رطوبت وجود نداشته باشد و هوا صعود نکند بیابان تشکیل می شود.

۲- چرا با آن که در سواحل جنوبی ایران به علت تبخیر آب دریا، رطوبت زیادی وجود دارد، بارندگی ناچیز است و این نواحی جزء نواحی خشک محسوب می‌شود؟
پاسخ: در مناطق جنوبی کشور رطوبت وجود دارد ولی عامل صعود نیست و به همین دلیل بارش در این مناطق کم است و جزء مناطق خشک محسوب می شود.

۳- صحرای بزرگ افریقا در چند کشور گسترده شده است؟ وسعت آن را با دشت کویر و لوت مقایسه کنید.
پاسخ: صحرای بزرگ آفریقا بزرگ‌ترین صحرای گرم جهان در شمال آفریقا با مساحتی حدود ۹ میلیون کیلومتر مربع است و شامل کشورهای مصر، لیبی، تونس، الجزایر، مراکش، موریتانی، مالی، نیجر، چاد، سودان می‌شود. مساحت دشت کویر تقریبا ۲۵۰۰ کیلومتر مربع و مساحت دشت لوت بیش از ۴۰ هزار کیلومتر مربع است.

جواب مهارت‌های جغرافیایی صفحه ۳۵ جغرافیا یازدهم

– کدام یک از نواحی پر فشار (آنتی‌سیکلون) و کدام یک کم فشار (سیکلون) است؟ با حرف L و H نام‌گذاری کنید. 
پاسخ: تصویر آنتی‌ سیکلون (پرفشار): H و تصویر سیکلون (کم‌ فشار): L
– کدام یک پایین‌ترین فشار را دارد؟ مقدار فشار آن چقدر است؟ 
پاسخ: سیکلون (کم‌ فشار) حدود ۹۷۰ میلی ‌بار
– نقشه را کامل کنید و منحنی‌های هم فشار را با وصل کردن نقاط به یک دیگر رسم کنید.
– مناطقی را که فشار آنها بالای ۱۰۲۰ میلی‌بار است، رنگ آبی بزنید. مناطقی را که فشار آن ها کمتر از ۱۰۰۰ میلی‌بار است، رنگ قرمز بزنید.

۲- نقشه زیر، هوای ایران را در یک روز معین از سال نشان می‌دهد؛
– نوع فشار را در نقاط  A و B معین کنید.
پاسخ: نقطه A: کم فشار  نقطه B: پرفشار
– نوع جبهه را معین کنید.
پاسخ: جبهه سرد
– از بین دو شهر ارومیه و تهران کدام یک سردتر است؟ چرا؟ برای ساعات آینده چه تغییری برای دمای هوا در تهران پیش‌بینی می‌کنید؟
پاسخ: هوای ارومیه سردتر از تهران است چون جبهه هوای سرد از آن منطقه عبور کرده است. در آینده هوای تهران سردتر خواهد شد چون جبهه هوای سرد به آن نزدیک می‌شود.