جواب کارگاه متن پژوهی درس ۱۴ فارسی دهم - همیار آموزش

جواب کارگاه متن پژوهی درس چهاردهم فارسی دهم

گام به گام فارسی دهم / در بخش زیر جواب کارگاه متن پژوهی درس چهاردهم فارسی دهم را آماده کرده ایم. این بخش ها شامل قلمرو زبانی ، قلمرو ادبی و  قلمرو فکری میباشد درس چهاردهم : طوطی و بقال
جواب کارگاه متن پژوهی صفحه ۱۱۵ و ۱۱۶ فارسی دهم

جواب قلمرو زبانی صفحه ۱۱۵ فارسی دهم

۱ .معادل معنایی واژگان زیر را از متن درس بیابید.
پاسخ: ابر: میغ / آسوده: فارغ / چیره‌دست: حاذق / مردان کامل: ابدال

۲ .درباره کاربرد کلمه «را» در بیت زیر توضیح دهید.
هدیه‌ها می‌داد هر درویش را *** تا بیابد نطق مرغ خویش را
پاسخ: «را» در مصراع اول: در معنای «به» و حرف اضافه / «را» در مصراع دوم: در معنای «را» و نشانه مفعول

۳ .درباره تحوّل معنایی کلمه «سوداگران» توضیح دهید.
پاسخ: 
سوداگر ←معنای قدیم: تاجر، مشتری ، خریدار و فروشنده / معنای جدید: سودجو، منفعت طلب / معنای مجازی: خیال‌باف ، کسی که وسواس، خیال و مالیخولیا دارد. 

۴ .پسوند «وش» در کلمه «خواجه‌وش» به چه معناست؟ دو واژه دیگر که این پسوند را دارا باشند، بنویسید.
پاسخ:  «وش» در معنای «مانند» است؛ مانند: سایه وش ، پریوش ، مهوش ، حوروش

جواب قلمرو ادبی صفحه ۱۱۵ فارسی دهم

۱ .کنایه‌ها را در بیت هشتم بیابید و مفهوم آنها را بنویسید.
ریش برمی کند و می گفت ای دریغ *** کافتاب نعمتم شد زیر میغ
پاسخ:  ریش بر‌کندن کنایه از ناراحتی و تاسف زیاد * زیر میغ رفتن آفتاب کنایه از: از دست دادن چیزی (محروم شدن از سخن گویی طوطی)

۲ .مؤثر‌ترین شیوه‌ای که مولوی در «مثنوی معنوی» از آن بهره می‌گیرد، «تمثیل» است. تمثیل به معنای «تشبیه کردن» و «مَثَل آوردن» است و در اصطلاح ادبی، آن است که شاعر یا نویسنده برای تأیید و تأکید بر سخن خویش، حکایت، داستان یا نمونه و مثالی را بیان کند تا مفاهیم ذهنی خود را آسانتر به خواننده انتقال دهد.
🔹‌ اکنون ارتباط محتوای این درس را با تمثیل به‌کار گرفته شده، توضیح دهید.
پاسخ:  در این درس قضاوت شتاب زده و نادرست، توجه به ظاهر و بی توجهی به باطن با استفاده از حکایت و تمثیل زیبایی طوطی و بقال مورد نقد و سرزنش قرار گرفته است.

۳.  از متن درس، نمونه‌هایی برای انواع جناس بیابید. (متن کامل در صفحه ۱۱۵ و ۱۱۶)
کار پاکان را قیاس از خود مگیر/ گر چه ماند در نبشتن شیر و شیر
← جناس همسان (تام)
دید پُرروغن دکان و جامه چرب/ بر سرش زد، گشت طوطی کَب ز ضرب
← جناس ناهمسان (ناقص)

جواب قلمرو فکری صفحه ۱۱۶ فارسی دهم

۱ .مولوی در بیت های زیر، بر چه مفهومی تأکید دارد؟
🔹 هر دو نی خوردند از یک آبخور *** این یکی خالی و آن پُر از شکر
🔹 دست کان لرزان بود از ارتعاش***  وانکه دستی تو بلرزانی ز جاش
🔹 هر دو جنبش آفریده حق، شناس*** لیک، نتوان کرد این، با آن قیاس
پاسخ:  شباهت های ظاهری هرچیز و هرکس دلیل بر یکسانی آن ها نیست پس نباید فقط با توجه به ظاهر قضاوت نمود.

۲ .با توجّه به بیت زیر:
جمله عالم زین سبب گمراه شد *** کم کسی ز ابدال حق آگاه شد
الف) مقصود از «ابدال» چه کسانی است؟ پاسخ: مردان کامل (اولیای الهی)
ب) از نظر شاعر، علّت گمراهی جمله عالم چیست؟ پاسخ: نشناختن مردان کامل به علت شباهت ظاهری و بی اعتنایی به باطن

۳ .مولوی در بیت زیر، آدمی را از چه چیزی برحذر می‌دارد؟
چون بسی ابلیس آدم روی هست *** پس به هر دستی نشاید داد دست
پاسخ: فریب انسان به ظاهر خوب اما شیطان صفت و بدجنس را نخوریم و شتاب زده با کسی دوستی و همکاری نکنیم و علاوه بر ظاهر به باطن نیز توجه کنیم. (از اعتماد کردن به اشخاص بر اساس ظاهرشان بر حذر می دارد.)