جواب کارگاه متن پژوهی درس ۱۶ فارسی دهم - همیار آموزش

جواب کارگاه متن پژوهی درس شانزدهم فارسی دهم

گام به گام فارسی دهم / در بخش زیر جواب کارگاه متن پژوهی درس شانزدهم فارسی دهم را آماده کرده ایم. این بخش ها شامل قلمرو زبانی ، قلمرو ادبی و  قلمرو فکری میباشد درس شانزدهم : خسرو
جواب کارگاه متن پژوهی صفحه ۱۲۶ و ۱۲۷ فارسی دهم

جواب قلمرو زبانی صفحه ۱۲۶ فارسی دهم

۱ .برای هر یک از واژه‌های زیر یک «معادل معنایی» و یک «هم‌آوا» بنویسید.
پاسخ: 

۲ .از متن درس، هفت واژه مهم املایی بیابید و بنویسید.
پاسخ: تعلیقات – ارتجالاً – تقریر – مخذول – استرحام – طمأنینه – مألوف

۳ .از متن درس برای هر یک از انواع جمله، نمونه‌های مناسب بیابید.
ساده:
خسرو، موسیقی ایرانی، یعنی آواز را از مرحوم درویش خان آموخته بود.
معلم قرآن ما میرزا عباس بود.
خسرو در ورزش هم استعدادی شگرف داشت.
مرکّب:
گفتم که خسرو در ریاضیات ضعیف بود.
من دیگر او را نمی دیدم تا روز یکه اولین مسابقه قهرمانی کشتی کشور برگزار شد.
خسرو بزرگ‌ترین کوزه را که مربای به داشت خدمت جناب سرتیپ برد.

۴ .نقش دستوری ضمیرهای پیوسته را در جمله های زیر مشخّص کنید.
الف) دیگر طاقت دیدنم نماند. م= من : متمم / ب) که جان یابدت زان خورش پرورش. جانت = جان تو : مضاف الیه

جواب قلمرو ادبی صفحه ۱۲۶ فارسی دهم

۱ .مفهوم هر یک از کنایه‌های زیر را بنویسید.
پاسخ: باب دندان بودن: کنایه از مطابق میل / سپر انداختن کنایه از تسلیم شدن
مرد میدان بودن کنایه از حریف مقابل بودن / لنگ بودن کُمیت کنایه از ناتوانی و مشکل داشتن

۲ .یکی از شیوه‌های طنزنویسی، نقیضه‌پردازی یا تقلید از آثار ادبی است؛ نمونه‌هایی از کاربرد این شیوه را در متن بیابید.
پاسخ:  «دی که از دبستان به سرای می‌شدم، در کُنجِ خلوتی از بَرزن، دو خروس را دیدم که بال و پَرافراشته، در هم آمیخته
و گرد برانگیخته‌اند… .»
«یکی از خروسان، ضربتی سخت بر دیده حریف نواخت به صَدمتی که «جهان تیره شد پیش آن نامدار» لاجرم سپر بینداخت و از میدان بگریخت. لیکن خروسِ غالب، حرکتی کرد نه مناسب حال درویشان. بر حریفِ مغلوب که تسلیم اختیار کرده، مخذول و نالان استرحام می‌کرد، رحم نیاورد و آنچنان او را می‌کوفت که پولاد کوبند آهنگران» و …

۳ .آوردن آیه، حدیث، مصراع یا بیتی از شاعری دیگر را در میان کلام «تضمین» میگویند.
نمونه: زینهار از قرین بد، زینهار و قنا ربنا عذاب النار
همان طور که می بینید سعدی در سروده خود، آیه ای از قرآن کریم (سوره بقره، آیه ۲۰۱ )را عیناً آورده است.
نمونه‌ای از کاربرد «تضمین» را در متن درس بیابید.
پاسخ:   تضمین: « جهان تیره شد پیش از نامدار»، مصراعی از داستان رستم و اسفندیار: «بزد تیر بر چشم اسفندیار- سیه شد جهان پیش آن نامدار»

جواب قلمرو فکری صفحه ۱۲۷ فارسی دهم

۱ .درباره ارتباط مفهومی سروده زیر با متن درس توضیح دهید.
با بدان کم‌نشین که صبحت بد *** گر چه پاکی تو را پلید کند
آفتابی بدین بزرگی را *** لکّه‌ای ابر ناپدید کند (سنایی)
پاسخ: مفهوم شعر ، پرهیز از هم نشینی با بدان است که با عبارت «حسودان تنگ‌نظر و عنودانِ بدگهر» وی را به می و معشوق و لهو و لعب کشیدند.« که در مورد تأثیر دوستان حسود و تنگ نظر بر شخصیت داستان و کشیدن او به گناه و فساد است، ارتباط مفهومی دارد.

۲ .به سروده‌های زیر از سعدی توجه کنید. هریک با کدام قسمت از متن درس، ارتباط معنایی دارند؟
هرآن که گردش گیتی به کین او برخاست *** به غیر مصلحتش رهبری کند ایّام
معنای بیت: اگر روزگار با کسی دشمنی کند او را بر خلاف مصلحت به سوی هلاک رهبری می کند.
مفهوم بیت: اعتقاد به نقش روزگار در سرنوشت افراد است.
ارتباط با : «کبوتری که دگر آشیان نخواهد دید/ قضا همی‌بَرَدش تا به سوی دانه و دام»
چه وجود نقش دیوار و چه آدمی که با او *** سخنی ز عشق گویند و در او اثر نباشد
مفهوم بیت: اثرگذار نبودن سخن عشق بر انسان بی احساس/ نشنیدن و نپذیرفتن سخن گوینده
این مضمون با بیت: بیدل گمان بر که نصیحت کند قبول / من گوش استماع ندارم لمن تقول «

۳ .اگر شما به جای نویسنده بودید، این داستان را چگونه به پایان می‌رساندید؟
پاسخ: خسرو را به خاطر استعداد خوب و شیرین کاری‌هایش به بالا ترین درجه می‌رساندم و به عنوان یک الگوی خوب به جوانان معرفی می‌کردم.

درک و دریافت صفحه ۱۲۹ فارسی دهم

۱ به نظر شما، چرا شخصیت اصلی قصه، به چنین سرنوشتی دچار شد؟
زیرا بازیگر اصلی این داستان بسیار ساده لوح و زود باور بود.
۲ درباره لحن و بیان داستان توضیح دهید.
«لحن» : ایجاد فضا در کلام است. شخصیت ها را از طریق لحن آنان میشناسیم. لحن می‌تواند رسمی، غیر رسمی، صمیمانه، جدی و طنز واره باشد. لحن در این درس داستانی-روایی و طنز گونه است و راوی با استفاده از این لحن، سادگی و دهن بین بودن انسان را نقد کرده و زیان‌های آن را نشان داده است.