خود ارزیابی درس ۲ علوم و فنون یازدهم؛ صفحه ۲۳ و ۲۴ و ۲۵
گام به گام درس دوم علوم و فنون ادبی یازدهم انسانی
گام به گام علوم و فنون یازدهم / درس ۲: پایه های آوایی
خود ارزیابی صفحه ۲۳ تا ۲۵ علوم فنون یازدهم
۱- با خوانش درست ابیات، مرز پایههای آوایی یا ارکان آن را مشخّص کنید و هر پایه را در خانهی خود قرار دهید:
الف) ای خوش منادیهای تو در باغ شادیهای تو *** بر جای نان شادی خورد جانی که شد مهمان تو
مولوی
ای خش مُ نا | دی ها یِ تُ | دَر با غِ شا | دی ها یِ تُ |
بر جا یِ نان | شا دی خُ رَد | جا نی کِ شد | مه ما نِ تُ |
ب) دلم را داغ عشقی بر جبین نه *** زبانم را بیانی آتشین ده
وحشی بافقی
دِ لم را دا | غِ عِش قی بر | جَ بین نِه |
زَ با نَم را | بَ یا نی آ | تَ شین دِه |
پ) اسیرش نخواهد رهایی ز بند *** شکارش نجوید خلاص از کمند
سعدی
اَ سی رش | ن خا هد | رَ ها یی | ز بند |
شِ کا رش | نَ جو یَد | خ لا صز | ک مند |
ت) عنکبوتی را به حکمت دام داد *** صدر عالم را درو آرام داد
عطار
عَن کَ بو تی | را بِ حِک مَت | دا م داد |
صَد رِ عا لم | را دَ رو آ | را م دا |
ث) بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم *** فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم
حافظ
ب یا تا گل | بَ رَف شا نی | مُ مِی دَ ر سا | غ رَن دا زیم |
ف لک را سق | ف بش کا فی | مُ طَر حی نُو | دَ رَن دا |
۲- با خوانش درست بیتها، رکنهای آن را مشخّص کنید، سپس خانههایی به تعداد آن، طرّاحی نموده، هر رکن را در خانه خود جای دهید.
الف) یا رب از عرفان مرا پیمانهای سرشار ده *** چشم بینا جان آگاه و دل بیدار ده
صائب
یا رَ بَز عر | فا ن مَ را پِی | ما نِ ه ا ی سر | شا ر دِه |
چش مِ بی نا | جا نِ آ گا | هُ دِ لِ بی | دا ر دِه |
ب) مکن پیش دیوار غیبت بسی *** بود کز پسش گوش دارد کسی
سعدی
م کن پی | ش دی وا | ر غی بت | بَ سی |
ب ود کز | پ سش گو | ش دا رد | ک سی |
پ) باران اشکم میدود وز ابرم آتش میجهد *** با پختگان گو این سخن، سوزش نباشد خام را
سعدی
با را نِ اش | کم می دَ ود | وز اَب رَ ما | تش می جَ هد |
با پخ تِ گان | گو این سُ خن | سو زش نَ با | شد خا م را |
ت) هر کسی را سیرتی بنهادهام *** هر کسی را اصطلاحی دادهام
مولوی
هر ک سی را | سی ر تی بن | ها دِ اَم |
هر ک سی را | اص ط لا حی | دا دِ اَم |
ث) مرا گه گه به دردی یاد میکن *** که دردت مرهم جان مینمایدام
فخرالدّین عراقی
مَ را گه گه | بِ در دی یا | د می کن |
کِ در دت مر | هَ مِ جان می | ن ما ید |
۳- با توجّه به آهنگ بیتهای داده شده، با ذوق خود، پایههای آوایی مناسب (غیر از واژههای بیت) را تولید کنید و آن را در خانههای خالی بنویسید.
الف) من که دارم در گدایی گنج سلطانی به دست *** کی طمع در گردش گیتیِ دون پرور کنم
حافظ
مَن کِ دا رَم | دَر گِ دا یی | از هِـ زا ران | نی بِ دَست |
کِی طَ مَع دَر | ما لِ دن یا | صا دِ قا نی | وَر کُ نَم |
ب) من امشب آمدستم وام بگذارم *** حسابت را کنار جام بگذارم
اخوان ثالث
مَ نِم شَب آ | صَ وا بت ر ا | نَ ما یش ها |
بِ حا فظ گو | کِ نا رِ جا | م بُگ ذا رَم |
۴- پیامدهای حمله مغولان را بر زبان فارسی در قرن هفتم بررسی کنید.
جواب: همانند بسیاری از بخش ها رو به نابودی رفت و بسیاری از ادیبان و شاعران کشته شدند یا فرار کردند ولی یک عامل مثبت هم داشت با انتقال پایتخت از خراسان سبک که بسیار ارزشمند بود ایجاد گردید .
- hamyar
- hamyar.in/?p=15102