خود ارزیابی درس ۸ علوم و فنون یازدهم؛ صفحه ۶۷ تا ۷۰ - همیار آموزش

گام به گام درس هشتم علوم و فنون ادبی یازدهم انسانی

گام به گام علوم و فنون یازدهم / درس ۸: پایه های آوایی همسان (۲)

خود ارزیابی صفحه ۶۷ علوم فنون یازدهم

۱- بیت‌های زیر را متناسب با پایه‌های آوایی تفکیک کنید، سپس وزن واژه و نشانه‌های هجایی هر یک را در خانه‌ها، جای دهید:

الف) 🔹 بخندد همی باغ چون روی دلبر *** ببوید همی خاک چون مشک اذفر
رودکی
ب) 🔹 هین سخن تازه بگو تا دو جهان تازه شود *** وارهد از حدّ جهان، بی حد و اندازه شود
مولوی
نکته: ممکن است در برخی از پایه‌های آوایی، بنابر ضرورت شعری، کشیدگی هجاها یکسان نباشد.

خود ارزیابی صفحه ۶۸ علوم فنون یازدهم

پ) 🔹 دریادلان راه سفر در پیش دارند *** پا در رکاب راهوار خویش دارند
حمید سبزواری
ت) 🔹 سوزد مرا سازد مرا در آتش اندازد مرا *** وز من رها سازد مرا بیگانه از خویشم کند
رهی معیری
ث) 🔹 ای به ازل بوده و نابوده ما *** وی به ابد زنده و فرسوده ما
نظامی گنجوی

خود ارزیابی صفحه ۶۹ علوم فنون یازدهم

ج) 🔹 سعادت به بخشایش داور است *** نه در چنگ و بازوی زورآور است
سعدی
چ) 🔹 جرمی ندارم بیش از این کز جان وفادارم تو را *** ور قصد آزارم کنی، هرگز نیازارم تو را
انوری
ح) 🔹 نظر آوردم و بردم که وجودی به تو ماند *** همه اسمند و تو جسمی همه جسمند و تو روحی
سعدی

خود ارزیابی صفحه ۷۰ علوم فنون یازدهم

۲- غزل زیر از کلیم کاشانی را بخوانید و موارد خواسته شده را پاسخ دهید:

گر تمنّای تو از خاطر ناشاد رود *** داغ عشق تو گلی نیست که از یاد رود
نرود حسرت آن چاه زنخدان از دل *** تشنه را آب محال است که از یاد رود
نتوان از سر او برد هوای شیرین *** لشگر خسرو اگر بر سر فرهاد رود
کاش چون شمع همه سر شود اعضای کلیم *** تا سراسر به ره عشق تو بر باد رود

الف) ویژگی‌های شعر کلیم را در آن مشخّص کنید.
جواب: ۱- ابداع معانی ۲ -خیال های رنگین ۳ -آفرینش مضامین تازه ۴ -تصویر های بدیع شاعرانه ۵ -استفاده ضرب المثل ها و الفاظ محاوره

ب) یک مجاز در بیت سوم مشخّص کنید.
سر (مصراع اول): مجاز از خیال، اندیشه، فکر
سر (مصراع دوم): مجاز از کل وجود