جواب فعالیت های درس ۹ تاریخ دوازدهم انسانی - همیار آموزش

جواب پرسش های نمونه درس نهم تاریخ دوازدهم

گام به گام تاریخ دوازدهم انسانی / درس ۹: نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران

جواب فعالیت ۱ صفحه ۱۱۴ تاریخ دوازدهم

بحث و گفت‌وگو
پس از همفکری و مرور آموخته‌های قبلی، دیدگاه خود را در باره تأثیر منابع نفت بر تحولات مهم تاریخ معاصر ایران، به ویژه دو جنگ جهانی اول و دوم، بیان کنید.
پاسخ: برای تسلط بر منابع نفتی کشورهای نفت‌خیز، رقابت شدیدی بین کشورهای صنعتی شروع شد. یکی از اهداف انگلیسی‌ها از تجزیه امپراتوری عثمانی دستیابی به مناطق نفتی مناطق عربی بود. در جنگ جهانی دوم، پیشروی نیروهای آلمانی در خاک شوروی و منطقه قفقاز و احتمال دستیابی به مناطق نفتی دریای مازندران (خزر) و تهدید مناطق نفت‌خیز جنوب، کشورهای اروپایی و آمریکا را به تکاپو انداخت که نتیجه آن اشغال ایران در جنگ جهانی دوم بود.

جواب فعالیت ۲ صفحه ۱۱۸ تاریخ دوازدهم

بررسی شواهد و مدارک
با بررسی و ارزیابی مفاد قرارداد الحاقی گس – گلشاییان، که دبیر در اختیار شما قرار می‌دهد، استدلال کنید که آیا این قرارداد حداقل حقوق و منافع ملی ایرانیان را تأمین می‌کرد یا خیر.
پاسخ: اگرچه در برخی از بندهای قرارداد الحاقی گس -گلشائیان از جمله بند ٣ قسمت الف و ب سهم ایران از قرارداد نفتی ١٩٣٣ (١٣١٢ ش) مقداری افزایش یافت اما مفاد اصلی قرارداد که ماهیت آن را همچنان استعماری نگه می داشت به قوت خود باقی ماند و لذا از سوی کمیسیون نفت مجلس شورای ملی رد شد

جواب فعالیت ۳ صفحه ۱۲۲ تاریخ دوازدهم

بررسی شواهد و مدارک
بخشی از سخنرانی دکتر مصدق در جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد را بخوانید و ارزیابی خود را از آن بیان کنید.
پاسخ: با توجه تحصیلات عالیه دکتر مصدق( درجه دکترای حقوق) و تسلط به حقوق بین الملل و آشنایی به فضای حاکم بر روابط بین الملل، در جلسه شورای امنیت سازمان ملل متحد با کمال آرامش از فرصت بدست آمده استفاده کرده و از یک جهت انتظارات به حق ملت ایران را از این سازمان به عنوان عالی ترین مرجع بین المللی یادآور شده و از سوی دیگر به انتقاد از ساختار ناعادلانه حاکم بر سازمان ملل متحد و بویژه شورای امنیت پرداخت و از اینکه شورای امنیت ابزار دست کشورهای قدرتمند برای مداخله در امور داخلی سایر کشورها شود به شدت ابراز نگرانی کرد.

جواب کاوش خارج از کلاس صفحه ۱۲۲ تاریخ دوازدهم

با استفاده از منابعی که دبیر معرفی می‌کند، مجموعه حوادث و اقداماتی را که موجب تفرقه و چنددستگی در نهضت ملی شدن نفت در فاصله قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ شد، فهرست و علل این اختلاف‌ها را استخراج کنید.
پاسخ: منابع:
– جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲
– ایران بین دو انقلاب از یرواند آبراهامیان
– تاریخ ایران مدرن از یرواند آبراهامیان
– اقتصاد سیاسی ایران از محمدعلی کاتوزیان
– مقاومت شکننده از جان فوران
– تاریخ معاصر ایران از پیترآوری
علل اختلاف، تفرقه و چنددستگی در نهضت ملی نفت ایران: تفاوت دیدگاه‌ها در بین رهبران این نهضت و تندروی‌هایی که در هر دسته مشاهده می‌شد، سیاست‌های دکتر مصدق در بازگشتن دست احزاب و سوء استفاده برخی از آنها از این سیاست مانند حزب توده، تلاش‌های پنهانی عوامل داخلی و خارجی (مأموران و سفرای کشورهای آمریکایی و انگلیسی) برای جدایی و تفرقه رهبران نهضت مانند اقدامات شبکه بدامن در ایران، مقابله عناصر درباری و شاه با اقدامات مصدق، فعالیت‌های مطبوعات مخالف دکتر مصدق که به شایعاتی به تخریب شخصیت دکتر مصدق پرداختند و … .

جواب فعالیت ۴ صفحه ۱۲۴ تاریخ دوازدهم

تحلیل و قضاوت
تحلیل یکی از مورخان معاصر درباره اتحاد آمریکا و انگلستان علیه نهضت ملی شدن نفت را بخوانید و نظر خود را درباره آن بیان کنید.
پاسخ: به نظر می رسد دو کشور انگلیس و آمریکا در خصوص ملی شدن صنعت نفت ایران به شدت نگران و از عواقب آن احساس خطر می کردند، نه فقط از آن جهت که کنترل نفت ایران از دست آن ها خارج و احیانا از این منبع حیاتی محروم می شدند ، بلکه این نهضت از یک سو می توانست الگویی برای سایر کشورها شده و از سوی دیگر کنترل جهانی بازار نفت را از دست کشورها و شرکت های نفتی غربی خارج سازد. لذا همسویی دو قدرت جهانی در اجرای طرح کودتای ۲۸ مرداد و سرنگونی دولت قانونی دکتر مصدق از این منظر قابل توجه است.

جواب پرسش های نمونه صفحه ۱۲۶ تاریخ دوازدهم

۱- پس از شهریور ۱۳۲۰ و برکناری و تبعید رضاشاه، چه تغییر و تحول سیاسی مهمی در کشور به‌وجود آمد؟
پاسخ: پس از اشغال ایران، کنترل مستقیم راه‌های اصلی خلیج فارس به مرز‌های شوروی و حفاظت از چاه‌ها و تأسیسات نفت جنوب در اختیار متفقین قرار گرفت و برخی از شخصیت‌های ایرانی هوادار دولت‌های محور و تعدادی از آلمانی‌های فعال در ایران بازداشت شدند. محمدرضاشاه به سلطنت رسید که تنها بر ارتش تسلط داشت، قدرت اداری و اجرایی کشور در اختیار مجلس شورای ملی و هیئت مدیره بود. گروهای اجتماعی اعیان و اشراف زمین‌دار و غیرزمین‌دار در مجلس و کابینه‌های این دوره صاحب نفوذ بودند.

۲- علت و هدف از طرح سیاست موازنه منفی چه بود؟
پاسخ: این سیاست که هدف آن ایستادگی در برابر امتیازخواهی دولت‌های سلطه‌جو (به خصوص در زمینه نفت) بود در برابر سیاست موازنه مثبت که خواهان واگذاری امتیاز به قدرت‌های بزرگ بود، مطرح شد.

۳- قرارداد الحاقی گس – گلشاییان با چه هدفی به امضا رسید و سرانجام آن چه شد؟
پاسخ: این قرارداد با هدف بازنگری در قرارداد نفت جنوب و تأمین منافع ایران مطرح شد، ولی به دلیل نادیده گرفتن حقوق مادی مردم ایران و در نتیجه نقض حاکمیت ملی و استقلال کشور و نیز مشروعیت بخشیدن به تسلط بیگانگان بر منابع و صنعت نفت مورد مخالفت نمایندگان قرار گرفت و به تصویب نرسید.

۴- عوامل سیاسی و اجتماعی مؤثر بر تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت ایران را توضیح دهید.
پاسخ: ۱- حمایت افکار عمومی
۲- اتحاد و همکاری نیروهای ملی و مذهبی در مورد صنعت نفت
۳- ترور رزم آرا توسط خلیل طهماسبی
۴- پیروزی جنبش ضد استعماری در هند علیه انگلستان
۵- موفقیت حرکت های ضد استعماری ملل آسیایی و افریقایی
۶- غارت گستره نفت و سرمایه های ملی ایران توسط انگلستان

۵- دیدگاه و ارزیابی خود را درباره تأثیر و نقش عوامل داخلی و خارجی بر موفقیت کودتای ۲۸ مرداد و سقوط دولت دکتر مصدق بیان کنید.
پاسخ: شاه و درباریان که دستشان در امور کشور کوتاه شده بود با این کودتا موافق بودند. در ارتش و نیروهای نظامی افسرانِ وفادار به شاه وجود داشتند که در امور کشور توسط دولت مصدق کارشکنی می‌کردند و در نهایت در هماهنگی با مأموران سازمان‌های جاسوسی آمریکا و انگلستان دست به کودتا زدند. نیروهای مذهبی به رهبری آیت‌الله کاشانی به تدریج از حمایت دولت مصدق و سیاست‌هایش دست کشیدند و دکتر مصدق این پشتوانه ارزشمند را از دست داد. دولت‌های آمریکا و انگلیس با هزینه‌های مالی و سیاسی در داخل و خارج از ایران نقشه کودتا را رهبری می‌کردند. این زمینه‌ها باعث دلسردی مردم از دولت مصدق شد و راه را برای کودتا هموار کرد.