سوالات درس اول جامعه شناسی دهم ۱۴۰۱ - همیار آموزش

سوالات جامعه شناسی دهم درس ۱ با جواب

سوالات متن جامعه شناسی  دهم / در بخش زیر برای شما عزیزان سوالات درس اول جامعه شناسی دهم را قرار داده ایم.

درس ۱: کنش های ما
۱- در زبان فارسی برای فعالیت های انسان، و انجام دهنده فعالیت، چه اسامی به کارمی رود؟
پاسخ: در زبان فارسی برای فعالیت های انسان، اسم های گوناگونی همانند کار، عمل، فعل، رفتار، کردار، کنش و. . . وجود دارد و برای انجام دهنده فعالیت، اسامی مختلف کارگر، کارمند، کارگزار، کارفرما، عامل و. . . به کار می رود.

۲- در علوم انسانی، منظور از کنش و کنشگر چیست؟
در علوم انسانی به فعالیتی که انسان انجام می‌دهد ، «کنش» و به انجام دهنده آن ، کنشگر می گویند.
کنش : به هر فعالیتی که ما انجام می‌دهیم، کنش می گویند. مثال : راه رفتن – غذا خوردن – درس خواندن – سلام کردن و… . .
کنشگر : به انجام دهنده فعالیت ها کنشگر می گویند. (تک تک ما انسان ها کنشگر هستیم)

۳- فعالیت های انسان با فعالیت های سایر موجود ات زنده چه تفاوتی دارد؟
پاسخ: فعالیت های حیوانات بر مبنای غریزه است ولی انسان غیر از فعالیت های غریزی دارای فعالیت هایی است که آگاهانه، ارادی، هدف دار، معنادار است و در موقعیت های مختلف زمانی و مکانی متفاوت است.

۴- کنش های انسان دارای چه ویژگی هایی است؟
پاسخ: با آگاهی انجام می شود و می داند که چکار می‌کند. بر اساس خواست ، اراده ، میل و با تصمیم خود انجام می‌دهد. برای رسیدن به مقصد و هدفی انجام می‌دهد و فعالیت های انسان دارای معنا و مفهوم است(. آگاهانه، ارادی، هدف دار، معنادار است). هر کنش انسانی ممکن است در موقعیت های زمانی و مکانی متفاوت معانی متفاوتی داشته باشد.

۵- چند کنش انسانی مثال بزنید.
پاسخ: کشاورز به کشت و زرع می پردازد و دانش آموز مطالب درسی را در ذهن مرور می‌کند. ما پیاده روی می‌کنیم؛ شادی می‌کنیم؛ مسواک می زنیم؛ نماز می خوانیم و… .

۶- ویژگی های کنش را نام ببرید؟
پاسخ: ۱- آگاهانه بودن
۲- ارادی بودن
۳- هدف داربودن
۴- معنادار بودن

* آگاهانه بودن *

۷- «آگاهانه بودن» به عنوان یکی از ویژگی های کنش را توضیح دهید. مثال بزنید.
پاسخ: کنش، آگاهانه است. یعنی کنش وابسته به آگاهی آدمی است، به گونه ای که بدون آگاهی انجام نمی شود. سخن گفتن یک کنش است. اگر ما آگاهی خود را نسبت به کلمات و معانی آنها از دست بدهیم، از گفتار باز می‌مانیم. از این رو، فردی که از واژگان ودستوریک زبان آگاهی ندارد نمی‌تواند با آن زبان سخن بگوید.
کنش ها ممکن است با اشتیاق یا اکراه یا حتی از روی اضطرار و بنا به ضرورتی انجام شود اما در هر حال ارادی اند. حتی فردی که از خطر می‌گریزد، با اراده خود این کنش را انجام می‌دهد؛ او می‌توانست بماند، با خطر روبرو شود یا ….
کنش آگاهانه است:
– یعنی کنش وابسته به آگاهی انسان است.
– بدون آگاهی انجام نمی شود.
– اگر آگاهی از بین برود کنش ادامه پیدا نمیکند.
(مثلا برای صحبت کردن به یک زبان بیگانه باید نسبت به آن زبان آگاهی داشته باشیم)

۸- کنش انسانی با آگاهی چه ارتباطی دارد؟
پاسخ: تا آگاهی وجود نداشته باشد کنشی انسانی صورت نمی گیرد. کنش هایی که خارج از آگاهی و نیت هستند جزءکنش های غیر انسانی به حساب می آیند؛ مثلا اگر ضربه چکش به انگشت مان برخورد کند و ناگهان صدایی درد آلود سر دهیم، این نغمه درد آلود کنشی انسانی نیست بل که بازتابی طبیعی و غیرارادی است.

* ارادی بودن *

۹- قرارگرفتن برسر دو راهی و انتخاب، (شک و تردید هنگام اتخاذ تصمیم) به کدام ویژگی کنش اشاره دارد؟
پاسخ: ارادی بودن

۱۰- «ارادی بودن» به عنوان یکی از ویژگی های کنش را توضیح دهید. مثال بزنید. 
پاسخ: کنش، ارادی است. کنش به اراده انسان وابسته است؛ یعنی تا اراده و خواست انسان نباشد ، انجام نمی شود. پس برای انجام کنش، علاوه بر آگاهی، اراده انسان نیز ضروری است زیرا ممکن است فردی به کاری آگاه باشد؛ ولی تصمیم به انجام آن نگیرد.

۱۱- آیا فعالیت هایی مانند ضربان قلب، گردش خون، بسته شدن ناخودآگاه چشم در مواجهه با خطر و… کنش محسوب می شوند؟ چرا؟
پاسخ: خیر، زیرا این فعالیت به اراده انسان انجام نمی شود.

نکته:
کنش ارادی است:
– یعنی کنش به اراده وابسته است.
– تا خواست و اراده انسان نباشد کنش انجام نمی شود.
(مثلا ما به انجام کاری آگاه هستیم ولی تصمیم به انجام آن نداریم)

 * هدف دار بودن *

۱۲- پرسش « چرا چنین کاری کردی؟ » به کدام ویژگی کنش اشاره دارد؟
پاسخ: هدف دار بودن

۱۳- «هدف دار بودن» به عنوان یکی از ویژگی های کنش را توضیح دهید. مثال بزنید.
پاسخ: پرسش” چرا چنین کاری کردی؟ “را می‌توان از هر کنشگری پرسید؛ زیرا فعالیت انسان با قصد و هدف خاصی انجام می شود؛ اگر چه ممکن است همیشه به آن نرسد. فردی که کنار رودخانه ای می رود؛ قصد ماهیگیری دارد یا می خواهد از شنیدن صدای آ« لذت ببرد، شاید هم می خواهد شنا کند یا…
یعنی این که ما از انجام آن فعالیت یک هدف کوچک، کاملا مشخص و قابل دستیابی داشته باشیم. (دقیقاً بدانیم که چرا و به چه دلیلی آن فعالیت را انجام می‌دهیم.)

نکته
کنش هدف دار است:
– یعنی ما با مقصد و هدف خاصی فعالیت خود را انجام می‌دهیم.
– برای انجام کنش دلیل داریم.
– هرچند ممکن است به هدف خود نرسیم.
معنادار بودن *
۱۴- آیا انسان های مختلف در انجام کنش هایشان، هدف های یکسانی دارند؟ مثال بزنید.
پاسخ: خیر، انسان ها در انجام کنش هایشان هدف های یکسانی ندارند. مثلا شاید دو نفر کتابی را مطالعه کنند یکی هدفش از مطالعه، یادگیری و آزمون دادن باشد و یکی هدفش از مطالعه، سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت باشد. یا چند نفر کنار رودخانه ای می روند؛ یکی قصد ماهیگیری دارد یکی می خواهد از شنیدن صدای آب لذت ببرد، یکی هم می خواهد شنا کند.

۱۵- « معنادار بودن » به عنوان یکی از ویژگی های کنش را توضیح دهید. مثال بزنید
پاسخ: «کنش انسان آگاهانه، ارادی و هدف دار است به همین دلیل کنش انسان برخلاف فعالیت سایر مخلوقات است « معنادار» است. انسان ها با توجه به معنای کنش خود، آن را انجام می‌دهند؛ مثلاً وقتی دانش آموزی در کلاس ، دست خود را بالا می آورد، معنای کار او اجازه خواستن از معلم است. معلم نیز در صورتی می‌تواند به او پاسخ مناسب بدهد که معنای کنش او را دریابد.

۱۶- انسان ها با توجه به ………….. ، کنش را انجام می‌دهند.
پاسخ: معنا

جمع بندی 
ویژگی های کنش:
کنش آگاهانه است
کنش ارادی است
کنش هدفدار است
بخاطر این سه ویژگی ← کنش معنادار است

نکته۱: از میان ویژگی های کنش. ویژگی های آگاهانه و معنی دار بودن از بقیه ویژگی ها مهم ترند. بویژه ویژگی آگاهانه بودن که از همه ویژگی ها مهم تر است چرا که ویژگی معنی داری نیز از ویژگی آگاهانه بودن ناشی می شود.
آگاهی از معانی و پیام های موجود در هر کنش نقش بسیار مهمی در به نتیجه رسیدن کنش دارد و متقابلاً عدم آگاهی از آن؛ زمینه سوء تفاهم دیگران را فراهم می سازد.
نکته۲ : تفاوت میان ویژگی هدف داری و معنی داری:
هدف داری بیشتر به بخش فردی کنشگری مربوط بوده و معنی داری به بخش اجتماعی کنشگری مرتبط می باشد.
هدف داری غالباً خاصیت ارادی و خود خواسته دارد اما معنی داری همیشه اینگونه نیست و گاهی کنشگر بطور ناخواسته معانی یا پیام هایی را انتقال می‌دهد.
نکته ۳: ارادی بودن و هدف داری شروط لازم و ضروری کنش هستند و آگاهانه بودن و معنی داری شروط کافی، مهم و متمایز کنشگری می باشند (. یعنی ؛ عوامل تمایز بخش میان کنشگران هستند) نکته

۱۷- آیاممکن است یک کنش انسانی چندین معناداشته باشد؟ مثال بزنید:
پاسخ: بله گاهی ظاهر کنش یکسان است ولی اطرافیان معانی متفاوتی از آن برداشت می‌کنند . هر کنش انسانی در طرف زمانی و مکانی ، معنای خاصی ممکن است داشته باشد. مثلا دانش آموز در کلاس انگشت اشاره خود را بالا می برد ممکن است سوال داشته باشد. ممکن است درخواست خروج از کلاس داشته باشد و ممکن است قصد دیگری داشته باشد. لبخند گاهی معنای تشکر دارد گاهی معنای ترحم و گاهی معنای تمسخر و ….

* پیامد های کنش *

۱۸- کنش چه آثار و پیامد هایی دارد؟
پاسخ: آثار و پیامد های کنش به دو دسته تقسیم می شوند:
۱ – پیامد های ارادی
۲ – پیامد های غیر ارادی

۱۹- منظور از پیامد های ارادی کنش چیست؟ مثال بزنید.
پاسخ: پیامد های « برخی از پیامد های کنش، به اراده افراد انسانی؛ یعنی خود خودِ کنشگر یا افراد دیگر وابسته است. به همین دلیل به آنها می گویند. این دسته از پیامد ها، خودشان ، کنش هستند و باید کنشگری، آنها را انجام دهد.
دانشجویی کتاب درسی » ارادی خود را مطالعه می‌کند و درپی آن؛ اولاً به پرسش های آزمون پاسخ می‌دهد؛ ثانیاً استاد متناسب با تلاش او، نمرهِ می‌دهد. پاسخ به پرسش های امتحانی و نمره دادن استاد، پیامد ارادی مطالعه اوست که اولی به اراده خود او ، و دومی به اراده استاد، وابسته است. فردی سلام می‌کند. پاسخ دادن یا پاسخ ندادن سلام او پیامد ارادی کنش او محسوب می شود که به اراده جواب دهنده سلام، وابسته است.

پیامد های ارادی کنش:
– این پیامد ها به اراده ی افراد انسانی یعنی کنشگر یا افراد دیگر وابسته است.
– این پیامد ها از جنس کنش هستند و باید کنشگر ی آنها را انجام دهد.
– این نوع پیامد ها احتمالی هستند یعنی ممکن است انجام شوند یا انجام نشوند.

۲۰- منظور از پیامد های غیرارادی کنش چیست؟ مثال بزنید.
پاسخ: می گویند. این دسته «پیامد های غیر ارادی» برخی از پیامد های کنش به اراده افراد انسانی بستگی ندارند. به همین دلیل به آنها از پیامد ها ، کنش نیستند که لازم باشد کنشگری آنها را اراده کند؛ بل که نتیجه طبیعی کنش اند. وقتی شما در و پنجره ها را باز می‌کنید ، هوای کلاس تغییر می‌کند. فردی که وضو می گیرد، دست و صورت او پاکیزه می شود.

۲۱ – پیامد های غیر ارادی کنش:
پاسخ: – این پیامد ها به اراده افراد انسانی بستگی ندارد .
– این نوع پیامد ها نتیجه طبیعی کنش هستند و لازم نیست کنشگری آنها را انجام دهد.
– این نوع پیامد ها قطعی هستند یعنی حتما انجام می شوند.

نکته
– در بسیاری از موارد انسان ها کنش های خود را با توجه به پیامد های ارادی و غیر ارادی آن انجام می‌دهند.
– و انسان ها در بسیاری از موارد از انجام برخی کنش ها به دلیل پیامد های نامطلوبشان خودداری می‌‌کنند .

۲۲- هر کنش انسانی چه پیامد هایی به دنبال دارد؟
پاسخ: ۱-پیامد های ارادی و برنامه ریزی شده (پیامد هایی اند که برای رسیدن به آن برنامه ریزی می‌کنیم مثل : سحرخیزی برای مطالعه درس)
۲ – پیامد های غیرارادی : پیامد هایی هستند که به صورت خود به خود و طبیعی در کنار پیامد های ارادی بوجود می آید مثل: سحرخیزی و استفاده از هوای پاک آن

۲۳- عدم شناخت آثار و پیامد های کنش انسانی چه تاثیری بر زندگی اجتماعی ما دارد؟ مثال بزنید:
پاسخ: بی توجهی به پیامد های کنش های انسانی منجر به پشیمانی و آسیب می شود.

۲۴- آیا همه پیامد های کنش وابسته به آگاهی و اراده‌ی انسان ها است؟
پاسخ: خیر- برخی از پیامد های کنش های انسان ، جنبه غیرارادی و غیر انسانی(طبیعی) دارند. مثلا کنش سیگار کشیدن پیامد بیماری را به دنبال دارد که کنشگر به دنبال رسیدن به آن نبوده و اراده ی در خصوص آن پیامد طراحی نکرده است.

۲۵- آیا پیامد های کنش انسانی از جنس کنش هستند؟
پاسخ: برخی از پیامد ها که وابسته به اراده کنشگر هستند بله و برخی از پیامد ها که غیرارادی و طبیعی هستند خیر

۲۶ – پیامد های ارادی کنش انسانی با پیامد های غیرارادی کنش انسانی چه تفاوت هایی دارند؟
پاسخ: پیامد های ارادی احتمالی هستند که ممکن است روی دهند و ممکن است روی ندهند ولی پیامد های غیرارادی قطعی و حتمی هستند و تحت کنترل انسان نیستند.

۲۷- انواع پیامد های کنش ورزش کردن را بنویسید.
پاسخ: کسب سلامتی پیامد ارادی وابسته به اراده
کنشگر است. کسب مدال ورزشی پیامد ارادی وابسته به اراده دیگران است. سوزاندن چربی و انرژی پیامد غیرارادی آن است.

۲۸- انواع پیامد های کنش سیگار کشیدن را بنویسید.
پاسخ: سرگرمی پیامد ارادی وابسته به اراده کنشگر است. جلب توجه پیامد ارادی وابسته به اراده دیگران است. بیمار شدن پیامد غیرارادی آن است.

۲۹- انواع پیامد های کنش کنترل خشم را بنویسید.
پاسخ: حفظ آرامش شخصی پیامد ارادی وابسته به اراده کنشگر است. میزان پذیرش دیگران یا کاهش پرخاشگری پیامد ارادی وابسته به اراده دیگران است. کنترل ضربان قلب پیامد غیرارادی آن است.

۳۰- در کلاس جامعه شناسی یک، انواع کنش های انسانی که از ابتدای جلسه ی امروز انجام داده اید را مشخص کنید. 
پاسخ: _ قدم زدن در کلاس و نشستن: کنش فردی
_ حضور و غیاب دبیر: کنش اجتماعی
_ پرسش و پاسخ دبیر با تعدادی از دانش آموزان: کنش اجتماعی.
_ فکرکردن: کنش درونی

۳۱- چند کنش غیر انسانی در محیط مدرسه مثال بزنید؟
پاسخ: تابش نور خورشید _ رشد گیاهان باغچه_ بارش باران

۳۲- چگونه ممکن است کنشی از انسان سر زند ولی کنش انسانی به حساب نیاید؟ مثال بزنید.
پاسخ: گاهی ممکن است انسان حرکت و کنشی داشته باشد که نسبت به آن آگاهی و برنامه ریزی ندارد مثلاً به صورت نا آگاهانه احساسات خود را در قالب جملاتی از روی هیجان به زبان آورد. با ضربه ای به انگشت خود بزند و نا خواسته بالانسی ریتمیک یا نغمه ای خاص سرد هد.

۳۳- اجزا و ویژگی های یک کنش انسانی را در قالب یک مثال توضیح دهید.
پاسخ: چون احساس تشنگی می‌کنم برای رفع آن اجازه می گیرم از کلاس خارج می شوم به حیاط مدرسه رفته آب می خورم و به کلاس باز می‌گردم. رفع تشنگی هدف من است. اراده می‌کنم تشنگی خود را در حین تدریس معلم رفع کنم(ارادی بودن)با انگشت اجازه می گیرم(معنا دار بودن) آگاهی دارم که برای رفع تشنگی باید از کلاس خارج شد و چون در حضور معلم هستم بدون اجازه از کلاس خارج نمی شوم(تناسب داشتن با موقعیت زمانی، مکانی و اجتماعی)

۳۴- کنش انسانی در کلاس مثال بزنید که معنای متفاوتی داشته باشد؟ 
پاسخ: بالا بردن انگشت اشاره: معنای اجازه گرفتن جهت خروج از کلاس، سوال پرسیدن از دبیر، اعتراض نسبت به موضوعی و… .

۳۵- پیامد های کنش حضور شما در کلاس در شکل ارادی و غیرارادی(قطعی) آن را بنویسید. 
پاسخ: کسب اطلاعات علمی ، پیامدی ارادی و نگاه به قاب عکس کنار تابلو کنش طبیعی

۳۶- در نظام اقتصادی کنشی ارادی مثال بزنید که پیامدی غیرارادی به دنبال داشته باشد؟ 
پاسخ: خرید خانه کنشی ارادی است که منجر به پیامد غیر ارادی افزایش تقاضا و افزایش قیمت می شود.

۳۷- در فعالیت های پزشکی کنشی ارادی مثال بزنید که پیامد های غیر ارادی به دنبال داشته باشد؟
پاسخ: عمل جراحی بینی کنشی ارادی است که ممکن است عفونت و بدشکل شدن بینی از پیامد های غیر ارادی آن باشد.

۳۸- کنش فردی با کنش اجتماعی چه تفاوتی دارد؟
پاسخ: کنشی که دیگران را تحت تاثیر و واکنش قرار می‌دهد کنش اجتماعی است و کنشی که تاثیری در دیگران نداشته و شخصی است کنش فردی به حساب می آید.

۳۹- پیامد های ارادی یک کنش انسانی با پیامد های غیر ارادی کنش انسانی چه تفاوت هایی دارد؟
پاسخ: پیامد های کنش انسانی از قبل مشخص، هدف گذاری شده، با برنامه و انسانی است. ولی پیامد های غیر ارادی غیر انسانی ، قطعی ، طبیعی و خود به خود می باشد و از قبل نسبت به آن ها شناسایی صورت نگرفته است.

نکته
هر کنش یا فعالیتی که ما انجام می‌دهیم تنها یک کنش یا یک فعالیت نیست. بل که زمینه چند کنش یا فعالیت دیگر را هم فراهم می‌کند. اگر کنش ما خوب و مطلوب باشد احتمالا باعث می شود چند کار خوب دیگر را هم انجام دهیم و برعکس. دقت کنید. هیچکس معتاد یا خلافکار بدنیا نمیاید بل که اعتیاد و خلاف کاری پیامد های کنش آنها هستند.
تفاوت انسانها ناشی از تفاوت در کنش های آنهاست. ناشی از تفاوت در میزان آگاهانه بودن کنش های آنهاست (در کنش هایمان باید بسیار دقت کنیم. زیرا هر کنش زمینه ساز چند کنش دیگر خواهد شد).

۴۰- کدام پیامد های کنش قطعی، و کدام پیامد های کنش احتمالی است؟ توضیح دهید.
پاسخ: پیامد های غیرارادی کنش انسان، قطعی است؛ یعنی حتماً انجام می شود، ولی پیامد هایی که به اراده انسان ها وابسته است، احتمالی است؛ یعنی ممکن است انجام بشود یا نشود. اگر افراد آن را اراده کنند ، انجام می شود و اگر نخواهند، انجام نمی گیرد.

۴۱ – در بسیاری از موارد، آدمیان در انجام کنش هایشان به چه امری توجه می‌کنند ؟
پاسخ: در بسیاری از موارد، آدمیان کنش های خود را با توجه به پیامد های ارادی و غیرارادی آن انجام می‌دهند و از انجام برخی کنش ها به دلیل پیامد های نا مطلوبشان خودداری می‌کنند.

۴۲- مثال هایی بنویسید که پیامد ارادی کنش را نشان دهد 
پاسخ: – دانشجویی کتاب درسی خود را مطالعه می‌کند و در پی آن، اولاً به سؤالات امتحانی پاسخ می‌دهد. ثانیاً استاد، متناسب با تلاش این دانشجو به او نمره می‌دهد. پاسخ دادن به سؤالات امتحانی و نمره دادن استاد، پیامد های ارادی کنشکنشِ مطالعه کردن است که اولی به اراده خود او و دومی به اراده دیگری وابسته است.
– مریم به نازنین سلام می‌کند. پاسخ دادن یا پاسخ ندادن نازنین، پیامد ارادیِ کنش مریم محسوب می شود که به اراده جواب دهنده سلام (نازنین) وابسته است.

۴۳- پیامد های غیر ارادی کنش را با ذکر مثال توضیح دهید.
پاسخ: همه پیامد های کنش، ارادی نیستند. یعنی برخی از پیامد ها، به اراده انسان ها بستگی ندارند. به این پیامد ها ”پیامد های غیر ارادی “می گویند این دسته از پیامد ها، . کنش نیستند که لازم باشد کنشگری آنها را انجام دهد، بل که نتیجه طبیعی کنشاند. مثال:
• وقتی شما پنجره ها را باز می‌کنید، هوای کلاس عوض می شود. (باز کردن پنجره : کنش عوض شدن هوای کلاس : پیامد غیر ارادی کنش)
• فردی که وضو می گیرد، دست و صورتش پاکیزه می شود. (وضو گرفتن : کنش پاکیزه شدن دست و صورت : پیامد غیر ارادی کنش)

۴۴- چرا انسان ها از انجام برخی کنش ها، خودداری می‌کنند ؟
پاسخ: انسان ها کنش های خود را با توجه به پیامد های ارادی و غیر ارادی آنها انجام می‌دهند و از انجام برخی کنش ها، به دلیل پیامد های نامطلوبشان، خودداری می‌کنند