سوالات درس هشتم اقتصاد دهم انسانی
سوالات متن درس ۸ اقتصاد دهم
سوالات متن درس ۸ اقتصاد دهم
سوالات متن اقتصاد دهم / درس هشتم: رکود، بیکاری و فقر
«طرح مسئله»
۱- چه عواملی باعث بیکاری و از دست دادن مشاغل در جامعه میشود؟
پاسخ: گاهی اوقات از دست دادن شغل به دلیل تغییرات در فناوری های صنعتی و رویه های تولید نیست؛ بلکه عواملی همچون ضعیف بودن ساختار اقتصادی، قاچاق و واردات بی رویه و یا تحریم های اقتصادی، عده ای را از کار، بیکار میکند.
۲- در چه صورت اقتصاد یک کشور، گرفتار رکود میشود؟
پاسخ: زمانی که عواملی ازجمله تغییرات در فناوری های صنعتی و رویه های تولید، ضعیف بودن ساختار اقتصادی، قاچاق و واردات بی رویه و یا تحریم های اقتصادی، باعث از بین رفتن مشاغل شود و عده ای را از کار، بیکار کند تولیدات شرکت ها و کارخانه ها کاهش می یابد و اقتصاد کشور گرفتار رکود میشود.
۳- رکود اقتصادی هم میتواند از طرف تولید کننده باشد و هم از طرف تقاضا کننده، توضیح دهید؟
رکود اقتصادی از طرف تولیدکننده:
– کاهش تولید (کاهش درآمد تولید کننده)
– کاهش فروش (افزایش واردات)
– افزایش هزینه های تولید (تحریم: کمبود ارز)
رکود اقتصادی از طرف تقاضا کننده:
کاهش تقاضا(درآمد ناکافی)
« منابع غیرفعال و منحنی مرز امکانات تولید »
۴- چرا کاهش تولید و رکود باعث میشود که یک کشور در زیر مرز امکانات تولید قرار گیرد؟
پاسخ: با کاهش تولید و پدید آمدن رکود، کارگران کمتری مورد نیاز است و سرمایه کمتری مورد استفاده قرار میگیرد؛ در چنین شرایطی اقتصاد دارای منابع بیکاری است که این منابع میتوانست برای تولید کالا و خدمات از آن استفاده شود اما از آنها برای تولید هیچ چیز استفاده نمیشود! وجود این منابع بیکار سبب میشود که کشور در زیر مرز امکانات تولید قرار گیرد. (نقطه x در شکل رو به رو. )
۵- چه دلایلی باعث میشود که تولید یک کشور درون مرز امکانات تولید قرار بگیرد؟
پاسخ: وجود منابع بیکار- بسته شدن برخی از کارخانه ها- بیکار بودن بعضی از کارگرها
۶- وقتی یک اقتصاد …منابع غیرفعال…… دارد، به راحتی میتواند با استفاده از آن منابع غیرفعال کالا و خدمات زیادی تولید کند.
« اشتغال وبیکاری»
۷- چه کسانی شاغل محسوب میشوند ؟
پاسخ: کسانی که در ازای کاری که انجام می دهند دستمزد یا حقوق میگیرند، شاغل محسوب میشوند ؛ این شغل میتواند تمام وقت یا پاره وقت باشد.
۸- بیکار به چه کسی گفته میشود؟
پاسخ: همه کسانی که شغلی ندارند، بیکار نیستند. بیکار کسی است که بالاتر از ۱۵ سال دارد و در جست و جوی کار است؛ اما کاری برای خود پیدا نمیکند.
۹- آیا دانش آموزان ، دانشجویان، بازنشستگان و خانه دارن بیکار محسوب میشوند ؟
پاسخ: خیر- چون علاوه برداشتن سن بالاتر از ۱۵ سال، یکی ازشرایط دیگر بیکاری این است که فرد در جستجوی کاراست و کاری برای خود پیدا نمیکند. بنا براین کسانی که دانش آموز و دانشجو هستند و یا بازنشسته و خانه دارند و دنبال کار نمیگردند، بیکار محسوب نمیشوند .
۱۰- منظور از جمعیت فعال چیست؟
پاسخ: اگر تعداد افراد شاغل و بیکار را باهم جمع کنیم، جمعیت فعال جامعه به دست میآید. جمعیت فعال افرادی هستند که یا مشغول به کارند یا دنبال کار میگردند.
۱۱- منظور از جمعیت غیرفعال چیست؟
پاسخ: افراد دیگری را که در سن کار (بالای ۱۵ سال) قرار دارند، ولی شاغل و یا بیکار نیستند، در جمعیت غیرفعال دسته بندی میکنند (مانند دانشجویان و دانش آموزان بالای ۱۵ سال)
۱۲- سن کارچه زمانی میباشد؟
پاسخ: بالای ۱۵ سال
«نرخ بیکاری»
۱۳- اساسی ترین شاخص ارزیابی وضعیت اشتغال کشور چیست؟
پاسخ: اساسی ترین شاخص ارزیابی وضعیت اشتغال کشور نرخ بیکاری است.
۱۴- نرخ بیکاری چگونه به دست میآید؟
پاسخ: نرخ بیکاری از نسبت تعداد بیکاران به کل جمعیت فعال کشور ضرب درصد به دست میآید.
۱۵- چرا بیکاری را بیشتر از آنچه اعلام میشود، احساس میکنیم؟ (چه دلایل سبب میشود که نرخ بیکاری از مقدار واقعی اش فاصله داشته باشد؟ )
پاسخ: آنچه در سنجش تعداد بیکاران اتفاق می افتد، گاهی با احساس عمومی جامعه از بیکاری سازگار نیست؛ چرا که: طبق تعریف، کسانی را که از جست و جوی شغل دلسرد شدهاند بیکار محسوب نمیکنند! همه کسانی را که به صورت پاره وقت مشغول به کارند شاغل به حساب میآورند، در حالی که آنها در جست و جوی شغل تمام وقت هستند و خود را شاغل به حساب نمیآورند. همه کسانی را که در غیر از زمینه تخصصی شان مشغول به کار و فعالیت باشند، شاغل محسوب میکنند.
برخی افراد نیز ممکن است به دلایلی مانند اشتغال در بخش غیر رسمی یا به امید بهره مندی از بیمه بیکاری و… با مأموران آمارگیری درباره وضعیت شغلی خود با صداقت برخورد نکنند. این دلایل سبب میشود که نرخ بیکاری از مقدار واقعی اش فاصله داشته باشد ولی در هر صورت همچنان بهترین سنجه برای مشخص شدن وضعیت بیکاری در جامعه است.
« بازار نیروی کار »
۱۶- در بازار کار، قیمت نیروی کارچه نام دارد؟
پاسخ: دستمزد
۱۷- در بازار کار، رابطه بین دستمزدبامیزان تقاضایاعرضه نیروی کارچگونه میباشد؟
پاسخ: در بازار کار قیمت نیروی کار که نام آن دستمزد است، با میزان تقاضا یا عرضه نیروی کار ارتباط دارد. هرچه دستمزد بیشتر باشد عرضه نیروی کار بیشتر و تقاضای نیروی کار کمتر خواهد بود و هرچه دستمزد کمتر باشد عرضه نیروی کار کمتر و تقاضای نیروی کار بیشتر خواهد بود.
۱۸- در بازار کار، عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان نیروی کار چه کسانی هستند؟
پاسخ: عرضه کننده نیروی کار، همان کارگرانی هستند که با نیروی بدنی و یا فکری خود، محصول یا خدمتی را تولید میکنند و حاضرند کار خود را در اختیار تقاضا کنندگان کار قرار دهند. تقاضا کنندگان نیروی کار، صاحبان شرکت ها و کارخانه ها یا سرمایه گذارانی هستند که نیروی کار را استخدام میکنند و گاهی در اقتصاد به آنها کارفرما هم می گویند.
۱۹- منظور از بازار نیروی کار چیست؟ توضیح دهید.
پاسخ: نیروی کار نیز در اقتصاد دارای بازار است. همان طور که در بازار کالا، مقدار عرضه و یا تقاضای یک کالا با قیمت آن ارتباط می یابد، در بازار کار نیز قیمت نیروی کار که نام آن دستمزد است، با میزان تقاضا یا عرضه نیروی کار ارتباط دارد. عرضه کننده نیروی کار، همان کارگرانی هستند که با نیروی بدنی و یا فکری خود، محصول یا خدمتی را تولید میکنند و حاضرند کار خود را در اختیار تقاضا کنندگان کار قرار دهند. تقاضا کنندگان نیروی کار ، صاحبان شرکت ها و کارخانه ها یا سرمایه گذارانی هستند که نیروی کار را استخدام میکنند و گاهی در اقتصاد به آنها کارفرما هم می گویند.
«انواع بیکاری»
۲۰- انواع بیکاری را نام ببرید و توضیح دهید.
نوع بیکاری | تعریف |
بیکاری اصطکاکی | این نوع بیکاری شامل کسانی میشود که شغل قبلی خود را به دلایلی رها کرده و به امید یافتن شغلی جدید در جست و جو هستند. همچنین شامل کسانی است که به تازگی در حال ورود به بازار کار هستند. این نوع بیکاری کوتاه مدت است و در همه کشورها وجود دارد. |
بیکاری فصلی | زمانی اتفاق می افتد که کارگران به دلیل تغییرات فصلی شغل خود را از دست می دهند. مانند برخی کارگران ساختمانی و کشاورزان د فصل زمستان. |
بیکاری ساختاری | بیکاریای که ناشی از عدم تطبیق بین افراد جویای کار و انواع شغل های موجود به دلایلی از جمله عدم تطابق مهارت هاست. مثلا نیروی کار ساده در اقتصاد وجود دارد؛ ولی نیروی کار متخصص مورد نیاز است. |
بیکاری دوره ای | بیکاریای که هنگام رکود اقتصادی رخ می دهد، در دوره رکود، تولید کاهش میابد و به همین دلیل شرکت ها استخدام خود را متوقف میکنند و یا بخشی از نیرو های خود را بیکار میکنند. |
«بیکاری و رکود، چه پیامدهایی دارد؟ »
۲۱- بیکاری ورکود، چه پیامدهایی به دنبال دارد؟
پاسخ:
الف) بیکاری مشکلات زیادی برای بیکاران و خانواده های آنها به وجود میآورد. علاوه بر از دست دادن درآمد خانوار، بسیاری از بیکاران، بیمه خدمات درمانی خود را نیز از دست می دهند.
ب) خانواده هایی که هیچ دستمزد دیگری ندارند، مجبورند از پس انداز خود برای غذا، پوشاک و مسکن استفاده کنند یا از دیگران برای تأمین این نیازها قرض بگیرند،
ج) ضمن اینکه برای هزینه های غیرمترقبه مانند درمان و خرابی لوازم خانگی و… ناتوان میشوند .
د) بیکاری همچنین میتواند موجب بروز اختلافات خانوادگی شود و حتی جرم و جنایت را در جامعه بیفزاید.
و) بیکاری تأثیری منفی نیز بر بودجه دولت دارد. میزان بالای بیکاری، دولت را مجبور میکند تا پول بیشتری را صرف برنامه های اجتماعی مانند بیمه بیکاری و کمک به تغذیه خانواده های نیازمند کند؛ در حالی که درآمد مالیاتی دولت به دلیل بیکار بودن کارگران و کاهش تولید شرکت ها کاهش یافته است.
ه) فقر نیز یکی از پیامدهای غم انگیز بیکاری و رکود است. در کل جهان ، ۱/۴ میلیارد نفر در فقر مطلق به سر می برند. بسیاری از کشورهای جهان درگیر مسائل مرتبط با فقر و نابرابریاند. حتی کشورهای با درآمد بالا نیز دست به گریبان نابرابری های اقتصادیاند.
۲۲- روش کلی درتعیین میزان فقر چیست؟
پاسخ: روش کلی در تعیین میزان فقر آن است که نیازمندی های افراد و یا خانوار را با توانمندی های آنان برای دستیابی به آن نیازها مقایسه کنیم.
۲۳- آیا شاخص های کلی درتعیین میزان فقر (نیازمندی های افراد و توانمندی های آنان برای دستیابی به نیازها) برای همه گروه ها و طبقات یکسان وکافی است؟ مثال بزنید.
پاسخ: خیر- از آنجا که کافی بودن یا نبودن این شاخص ها به طور خاص به وضعیت نسبی رفاه گروه ها و طبقات مختلف مردم بر میگردد، ممکن است میزانی از این شاخص ها که برای یک گروه کافی به نظر می رسد، برای گروه دیگر ناکافی باشد. این وضعیت به ویژه در مقایسه نواحی ای که از نظر سطح رفاه یکسان نیستند، همانند شهر و روستا ، صدق میکند؛ به عنوان مثال ممکن است میزانی از «سلامت» که برای خانوار های یک ناحیه روستایی مطلوب و ایده آل است ، برای خانوار های شهری ناچیز تلقی شود و براین اساس آنها خود را، فقیر بدانند. این وضعیت منجر به تعریف «فقر نسبی» شده است.
۲۴- انواع فقر را نام ببرید؟
پاسخ: فقر نسبی- فقر مطلق
۲۵- منظور از «فقر نسبی» چیست؟
پاسخ: در فقر نسبی همیشه تعریف فقر نسبت به وضعیتی که ما در آن هستیم صورت میگیرد. از این رو معیار فقر در نواحی و زمان های مختلف متفاوت خواهد بود. چه بسا افرادی که درزمانی یاکشوری، فقیر به شمار نمی روند در زمان دیگر و یا کشوری دیگر فقیرباشند.
۲۶- منظور از «فقر مطلق» چیست؟
پاسخ: فقر یا تهیدستی مطلق به معنای نداشتن حداقل معیشت است و فقیر مطلق کسی است که ازتامین احتیاجات اولیه مانند آب سالم، تغذیه، خدمات بهداشتی، آموزش، پوشاک و سرپناه خود عاجز است.
۲۷- چه معیاری رامیتوان برای رتبه بندی کشورها ازنظر فقر، در نظرگرفت؟ چرا ؟
پاسخ: تولید ناخالص داخلی یا درآمد سرانه کشورها – چون مطابق با معیار بانک جهانی، افرادی که زیر ۱/۹ دلار در روز درآمد دارندزیر خط فقر مطلق اند.
۲۸- منظور از روش برابری قدرت خریددلار (ppp) درتعیین ارزش دلار برای تعیین شاخص فقر مطلق چیست؟
(پاورقی صفحه ۹۱)
پاسخ: نرخ دلار در بازار ارز کشور به طور روزانه نوسان و تغییر دارد؛ ضمن اینکه تعیین قیمت دلار در هر کشور به سیاست های آن کشور بستگی دارد. در نتیجه نرخ دلار در بازار کشورها معیار مناسب یکسانی برای تبدیل تولید ملی کشورها به آن و مقایسه باهم نیست. به همین دلیل از دلار دیگری با نام «دلار رفاهی یا دلار برابری قدرت خرید» (ppp) استفاده میشود به این شکل که یک سبد کالایی یکسان سالانه در کشور ایران قیمت گذاری، و هم زمان همان سبد کالایی در کشور امریکا تعیین قیمت میشود. تقسیم این دو قیمت بر هم، قدرت خرید دلار را در ایران نشان می دهد . این دلار سالانه توسط سازمان های بین المللی محاسبه و اعلام میشود و ارتباط مستقیمی به نرخ دلار موجود در بازار ارز ندارد ؛ بدین ترتیب اگر درآمد سرانه ایران بر اساس دلارPPP) ۱۵۰۹) دلار دو برابر درآمد سرانه کشور اوکراین (۸۵۰۸ دلار) باشد ، میتوان گفت متوسط رفاه ایرانیان دو برابر افراد آن کشور است.
۲۹- توجه به کدام مفهوم فقر، محاسبه تعداد افراد فقیر را بسیار پیچیده و سخت و شاید ناممکن کند؟
پاسخ: توجه به مفهوم فقر نسبی
۳۱- چرا در تعریف فقر، علاوه بر مفهوم فقر نسبی از مفهوم دیگری به نام فقر مطلق نیز استفاده میشود؟
پاسخ: چون توجه به مفهوم فقر نسبی، باعث میشود که محاسبه تعداد افراد فقیر بسیار پیچیده و سخت و شاید ناممکن شود. از این رو مفهوم دیگری تعریف میشود به نام «فقر مطلق» که مطابق با آن میتوان معیاری را برای سنجش میزان فقر در نظر گرفت.
«دولت ومسئله بیکاری و فقر»
۳۱- عواملی که باعث تعطیلی شرکت ها و صنایع تولیدی میشود و به ایجاد بیکاری و فقر منجر میشود را نام ببرید. (عوامل ایجاد بیکاری و فقر را نام ببرید)
پاسخ: الف) قاچاق یا واردات کالایی که مشابه آن در کشور تولید میشود، یکی از عوامل مهم بیکاری و فقر است.
ب) عدم توانایی برخی تولید کنندگان از بازپرداخت وام های کلانِ بانکی
ج) نبود فضای مناسب کسب و کار
د) گاهی برخی از تولید کنندگان برای راهاندازی یک کارگاه تولیدی یا اضافه کردن خط تولید جدید ، باید ماه ها و حتی سال ها در انتظار مجوز های دولتی باشند و در پیچ و خم های اداری سازمان ها و نهادها، معطل بمانند.
و) گاهی قانون گذاری های متعدد، متناقض و دائما در حال تغییر، بر بی ثباتی فضای کسب و کار دامن می زنند.
ه) تورم وبی ثباتی قیمت ها
۳۲- چه عواملی میتواند باعث بی ثباتی و ناامنی فضای کسب و کار اقتصادی شود؟
پاسخ: گاهی قانون گذاری های متعدد، متناقض و دائما در حال تغییر، بر بی ثباتی فضای کسب و کار دامن می زنند. بی ثباتی و ناامنی در فضای کسب و کار اقتصادی، عوامل دیگری نیز میتواند داشته باشد؛ مثلاً اختلال در بازارهای انرژی جهان یا بحران های محیط زیستی یا بهداشتی، مثل ویروس کرونا!
۳۳- دولت برای مبارزه با بیکاری و فقر چه اقداماتی انجام می دهد؟
پاسخ: الف) حمایت از تولید کنندگان
ب) سیاست های فقر زدایی و برقرار کردن عدالت (تامین اجتماعی، خدمات رایگان بهداشت، درمان و آموزش و… )
ج) مبارزه با فساد و انواع درآمدهای نامشروع
«مسئولیت اجتماعی مردم»
۳۴- مردم چگونه میتوانند از یکدیگر در برابر خطر فقر و نابرابری، محافظت کنند؟
پاسخ: آنها میتوانند از طریق ایجاد نهاد های توانمند سازی، خیریه و کمک های مردمی و نیز تأسیس صندوق های قرض الحسنه و فعالیت های جهادی، از یکدیگر در برابر خطر فقر و نابرابری، محافظت کنند.
**مسئولیت اجتماعی مردم یعنی هم افراد جامعه درقبال افرادی که دچار فقر هستند مسئولند وهم شرکت ها و موسسات تولیدی باید قسمتی از درآمدهای خود را صرف امور اجتماعی و خیریه کنند. **
بیشتر بدانیم صفحه ۸۸ اقتصاد دهم
۳۵- آیا نرخ بیکاری صفر هم داریم؟
پاسخ: خیر- برخی افراد ممکن است به دلایل مختلف شغل خود را رها کنند و به جست و جوی شغل بپردازند و تا زمانی که دوباره استخدام شوند، بیکار خواهند بود (بیکاری اصطکاکی) . برخی از کارگران هم در پایان فصل کاری خود برای مدتی بیکارند تا فصل کارشان مجدد آغاز شود (بیکاری فصلی) . همچنین فناوری و ساختار تولیدی همیشه در حال تغییر است و مهارت های برخی افراد ممکن است تقاضا نداشته باشد (بیکاری ساختاری) . اقتصاد دانان این میزان از بیکاری را که همیشه در جامعه وجود دارد نرخ طبیعی بیکاری برای یک اقتصادسالم توصیف میکنند.
- hamyar
- hamyar.in/?p=37806
درس های بعد هم بزارید