سوالات درس نهم اقتصاد دهم انسانی - همیار آموزش

سوالات متن درس ۹ اقتصاد دهم

سوالات متن اقتصاد دهم /

عنوان درس نهم : تورم وکاهش قدرت خرید

پول، ثروت و قدرت خرید

۱- آیا باور رایج میان مردم، که گمان می کنند، پول همان ثروت است درست است؟ مثال بزنید.
پاسخ: برای اینکه این باور را بیازمایید ، کافی است به پولی که در جیبتان دارید فکر کنید؛ مثلاً شما با ۵۰۰۰ تومان پولی که در جیب دارید اکنون می‌توانید دو بسته بیسکویت بخرید. در حالی که با همین ۵۰۰۰ تومان در ۱۰ سال پیش می‌توانستید یک پیراهن و در بیست سال قبل ، یک کیف تهیه کنید. پس ارزش پول یا به عبارت دیگر ، قدرت خرید پول کاهش پیدا کرده است . حالا فرض کنید مدیرعامل یک شرکت تولیدی هستید و تورم باعث شده است تا یکی از نهاده های تولیدی که سال قبل با ۵۰۰ میلیون تومان می‌خریدید، اکنون باید بابت همان نهاده ۷۰۰ ، میلیون تومان پرداخت کنید و این افزایش قیمت را روی محصول نهایی خود اعمال کنید. پس اینکه ما پول را همان ثروت بدانیم بستگی به میزان تورم موجود در جامعه و قدرت خرید پول دارد.

۲- آیا افزایش حقوق کارمندان ودرآمدمشاغل، به معنای ثروتمندشدن مردم است؟
پاسخ: پاسخ به این سؤال به این بستگی دارد که قدرت خرید پول چه تغییری کرده است.

۳- برای اینکه بدانیم آیا قدرت خرید پول افزایش یافته است یا کاهش، باید با مفهوم …تورم… آشنا شویم.

پول چیست؟

۴- در یک اقتصاد … پویا … روزانه میلیون ها مبادله انجام می‌شود.

۵- تاریخچه پول و مبادله رابه ترتیب نام ببرید.
پاسخ: ۱- کالا با کالا، پایا پای (تهاتر)
۲- کالا با کالای خاص (اولین پول مورد استفاده بشر)
۳- استفاده از فلزات گران بهای طلا و نقره
۴- رسید صرافان و تجار (اولین اسکناس مورد استفاده بشر)
۵- پول تحریری یا ثبتی توسط دولت و بانک مرکزی
۶- پول الکترونیکی و مجازی

۶- نام دیگر مبادله پایاپای، کالا با کالا چیست؟ مثال بزنید.
پاسخ: تهاتری- یعنی مثلاً کشاورز گندمش را با کفش صنعتگر مبادله کند و مجدّداً کفش خریداری شده را با گوسفند دامدار معاوضه کند. به همین شکل دامدار و صنعتگر نیز با گوسفند و کفش با یکدیگر مبادله کنند.

۷- مشکلات مبادله پایاپای (تهاتری) چه بود؟
پاسخ: الف) عدم تمایل همزمان طرفین به مبادله (مثال فردی که مقداری گندم اضافی داشت و می خواست آن را با برنج معاوضه کند باید فردی را می یافت که برنج اضافی داشته باشد و حاضر باشدآن را با گندم معاوضه نماید. )
ب) مشکل سنجش ارزش ( در این شکل مبادله تعیین ومحاسبه قیمت ها و تبدیل آن ها به یکدیگر مشکل زابود و در مبادله افراد نمی دانستند که چه میزان از کالا ها اضافی خود را بدهند و چه میزان از کالای مورد نیاز را دریافت کنند. )
ج) مشکل پس انداز و حفظ ارزش (اگر کالا برای مدتی طولانی پس انداز می‌شد از بین می رفت و ارزش خودش را از دست می داد. )

**مشکلات مبادله پایاپای (تهاتری) باعث شد بشر برای مبادلا ت خود، از کالایی با دوام و فاسدنشدنی و قابل تقسیم به تکه های کوچک و پرطرفدار استفاده کند.

۸- مزیت های مبادله با کالای خاص نسبت به مبادله پایاپای (تهاتری) چه بود؟
پاسخ: با دوام ، فاسد نشدنی ، قابل تقسیم به تکه های کوچک، پرطرفدار و مبادله باسرعت بیشتر و راحت تر

۹- مبادله کالا با کالای خاص را توضیح دهید.
پاسخ: به دلیل مشکلاتی که مبادله پایاپای داشت، بشر برای مبادلات خود، از کالایی با دوام و فاسد نشدنی و قابل تقسیم به تکه های کوچک و پر طرفدار استفاده کرد. البته در هر منطقه، کالایی خاص پر طرفدار بود. مثلاً در ایران، غلات؛ در هندوستان، صدف؛ در تبت، چای و در روسیه، پوست سمور خواهان بیشتری داشت.
ساکنان این مناطق حاضر بودند کالا های اضافی خود را با این کالا ها معاوضه کنند؛ زیرا اطمینان داشتند که با دادن این کالا ها می‌توانند کالا های موردنیاز خود را دریافت کنند. به این ترتیب، این نوع کالا ها به عنوان اولین پول، مورد استفاده قرار گرفت.

۱۰- چرا ساکنان مناطق مختلف جهان در گذشته، حاضر بودند کالا های اضافی خود را با کالا های خاص منطقه خود معاوضه کنند؟
پاسخ: زیرا اطمینان داشتند که با دادن این کالا ها می‌توانند کالا های موردنیاز خود را دریافت کنند.

۱۱- اولین پول مورد استفاده بشرچه بود؟
پاسخ: کالا های خاص مناطق مختلف جهان که در منطقه خود پرطرفدار بود. مثلاً در ایران، غلات؛ در هندوستان، صدف؛ در تبت، چای و در روسیه، پوست سمور

۱۲- مشکلات و معایب مبادله کالا با کالای خاص چه بود؟
پاسخ: افزایش تولید و زیاد شدن حجم و تعداد مبادلات، مشکلات جدیدی را با خود به همراه آورد.
الف) از جمله اینکه کالا هایی که به عنوان وسیله مبادله از آنها استفاده می‌شد ، درصورتی که مدت زیادی بدون مصرف می ماندند، فاسد و غیرقابل استفاده می‌شدند.
ب) همچنین به دلیل حجم زیاد، فضای زیادی را اشغال می کردند.
ج) از سویی دیگر، تأمین جا برای محافظت از این کالا ها، هزینه نگهداری آنها را افزایش می داد که به تولید کنندگان ، ضرر می رساند.

۱۳- انسان ها از کدام فلزات گران‌بها به عنوان پول در مبادلات استفاده کردند؟ 
پاسخ: طلا و نقره

۱۴- انتخاب فلزات گران‌بهای طلا و نقره به عنوان پول، چه تاثیری بر تجارت گذاشت؟
پاسخ: موجب گسترش تجارت در داخل کشورها و بین ملت ها شد و فعالیت هایی از قبیل دریانوردی و حمل و نقل را نیز رونق بخشید

۱۵- مزایای طلا و نقره (پول فلزی) نسبت به کالای خاص چه بود؟
پاسخ: فساد ناپذیر، حجم کمی دارد، حمل و نقل آن در مبادلات آسان تراست.

۱۶- معایب و مشکلات پول فلزی (طلا و نقره) چه بود؟
پاسخ: الف) میزان طلا و نقره محدود بود و با افزایش تجارت و مبادله، به پول بیشتری نیاز بود.
ب) در مبادلات با حجم زیاد، به دلیل سنگینی و وزن زیاد وسیله مناسبی برای پرداخت نبود.

۱۷- بازرگانان برای عدم حمل پول فلزی در مبادلات خود دست به چه اقدامی زدند؟
پاسخ: عده ای از بازرگانان در معاملات خود به جای پرداخت سکه های فلزی، رسیدی صادر می کردند که بیانگر بدهی آنان بود. طرف مقابل هم براساس اعتمادی که داشت، این رسید را می پذیرفت. به تدریج، بازرگانانی که به یکدیگر اعتماد داشتند، این رسید ها را بین خود مبادله می کردند.

۱۸- رسیدی که بازرگانان در مبادلات خود صادر می کردند بیانگر چه بود؟
پاسخ: بیانگر بدهی آنان بود.

۱۹- چرا مردم پول های خود را به تجار یا صرافان معتبر می سپردند و از آن ها رسید دریافت می کردند؟
پاسخ: مردم برای در امان ماندن از خطرهای احتمالی و همچنین رهایی یافتن از حمل مسکوکات در معامله ها، پول های خود را به تجار یا صرافان معتبر می سپردند و در مقابل، رسید معتبر از آنان دریافت می کردند و در معاملات خود این رسید ها را به کار می‌گرفتند تا جایی که در دوران تمدن اسلامی ، کارگری در بلخ رسید صرافی اسلامبل (استانبول) را می‌گرفت.

۲۵- نخستین اسکناس های مورد استفاده بشر چه بود؟ و چه پشتوانه ای داشت؟
پاسخ: رسید هایی که صرافان و تجار در مبادلات خود صادر می کردند در واقع نخستین اسکناس ها بود که پشتوانه آنها طلا و نقره ای بود که نزد صرافان و بازرگانان نگهداری می‌شد.

۲۱- رونق روز افزون کار صرافی ها، آنها را به نهادی مهم در اقتصاد تبدیل کرد که نام آن، …بانک… . شد.

۲۲- معایب و مشکلات رسید صرافان و تجار (اولین اسکناس مورد استفاده بشر) چه بود؟
پاسخ: الف) بی مبالاتی یا سوء استفاده برخی صرافان از اعتماد مردم
ب) تعداد زیاد انواع رسیدها و صرافی ها، که آشنایی و اعتبار سنجی آنها را برای مردم سخت کرده بود.

۲۳- چه عواملی موجب شد تا دولت ها به ناچار چاپ و انتشار اسکناس را بر عهده گیرند؟ ( فکر سپردن نشر پول به بانک تجاری از چه زمانی شکل گرفت؟ )
پاسخ: بی مبالاتی یا سوء استفاده برخی صرافان از اعتماد مردم یا تعداد زیاد انواع رسید ها و صرافی ها، که آشنایی و اعتبار سنجی آنها را برای مردم سخت کرده بود، موجب شد تا دولت ها برای جلوگیری از بروز این گونه مشکلات به ناچار چاپ و انتشار اسکناس را بر عهده گیرند. فکر سپردن نشر پول به یک بانک تجاری از اینجا شکل گرفت.

۲۴- بانک ها برای جلوگیری ازنقل وانتقال اسکناس ها در مبادلات چه خدماتی ارائه دادند؟
پاسخ:
الف) با گسترش ارتباطات، بانک ها فعالیت خود را گسترش دادند و نقل و انتقال اسکناس هم کم کم دشوار شد . در این میان یکی از خدماتی که بانک ها ارائه دادند، چک بود.
ب) اقدام دیگر بانک ها برای جلوگیری از نقل و انتقال اسکناس ها، پول الکترونیکی قابل ثبت در کارت های بانکی و قابل انتقال در شبکه های ارتباطی بود.

۲۵- معاملاتی که باچک انجام می‌شود چگونه می باشد؟
پاسخ: در معاملاتی که با چک انجام می‌شود، پول نقد بین افراد رد و بدل نمی‌شود، بلکه بانک موجودی حسابی را کاهش و موجودی حساب دیگری را افزایش می دهد.

۲۶- چرا به چک پول تحریری یا ثبتی گفته می‌شود؟
پاسخ: چون افراد خودشان مبلغ چک را روی آن می‌نویسند، به آن «پول تحریری» یا «ثبتی» گفته می‌شود.

۲۷- چه عواملی موجب شد بشر دنبال روش های سریع و راحت تری در مبادلات باشد؟
پاسخ: افزایش حجم و سرعت مبادلات و همراه شدن آن با انقلاب دیجیتال و الکترونیک، موجب شد تا بشر به دنبال روش های سریع تر و راحت تری باشد. در نتیجه امروز شاهدیم که پول الکترونیکی قابل ثبت در کارت های بانکی و قابل انتقال در شبکه های ارتباطی، خرید و فروش و انتقال دارایی را بسیار آسان کرده است.

۲۸- …بیت کوین… یکی از پول های نوظهور است.

۲۹- پول های کاغذی، تحریری یا الکترونیکی، خصوصیتی …اعتباری… دارند.

۳۰- منظور از اینکه پول های کاغذی، تحریری یا الکترونیکی خصوصیتی اعتباری دارند چیست؟ مثال بزنید.
پاسخ: پولی که شما در دست دارید و روی آن نوشته شده است ۱۰ هزار تومان، به این معنی نیست که این ورقه کاغذ به خودی خود، ۱۰ هزار تومان می ارزد؛ بلکه به معنی سند یا رسیدی است که به شما امکان می دهد، با آن معادل ۱۰ هزار تومان کالا یا خدمات دریافت کنید.

۳۱- منظور از پشتوانه پول چیست؟
پاسخ: اطمینانی که مردم به ارزش پول در مبادلات دارند، پشتوانه پول به شمار می رود.

۳۲- پشتوانه پول فلزی (طلا و نقره) چه بود؟
پاسخ: زمانی که پول طلا و نقره رایج بود، پشتوانه پول همان طلا و نقره موجود در خود پول بود.

۳۳- پشتوانه پول کاغذی چه بود؟
پاسخ: پشتوانه پول کاغذی پول های فلزی و شمش های طلا و جواهراتی بود که نزد صراف یا بانک بود.

۳۴- امروزه پشتوانه پول های فلزی و کاغذی و تحریری و الکترونیکی چیست؟
پاسخ: امروزه پول های فلزی و کاغذی و تحریری و الکترونیکی که در دست افراد یا در حساب آنهاست ، پشتوانه ای جز قدرت اقتصادی کشور ندارد .

وظایف پول

۳۵- وظایف پول را نام ببرید.
پاسخ: وسیله پرداخت در مبادلات
وسیله سنجش ارزش
وسیله پس انداز و حفظ ارزش
وسیله پرداخت های آینده

۳۶- چرا افراد در مبادلات خود پول رامی پذیرند؟ (وسیله پرداخت در مبادلات)
پاسخ: افراد در مبادلات خود ، پول را می‌پذیرید؛ زیرا می دانند که دیگران نیز هنگام فروش کالا ها یا خدمات خود، آن را خواهند پذیرفت. نقش اصلی پول در مبادلات، آسان سازی مبادله است.

۳۷- نقش اصلی پول در مبادلات چیست؟
پاسخ: نقش اصلی پول در مبادلات، آسان سازی مبادله است.

۳۸- وسیله سنجش ارزش به عنوان یکی از وظایف پول را توضیح دهید.
پاسخ: با پول می‌توان ارزش کالا ها را مشخص کرد و سپس ارزش نسبی آنها را باهم سنجید. عملاً پول ، کار خرید و فروش کالا های مختلف و تبدیل قیمت ها را به یکدیگر آسان می‌کند. هریک از کشورها دارای واحد ارزش خاص خود هستند؛ مثلاً واحد ارزش در اتحادیه اروپا یورو، در آمریکا دلار و در ایران ریال (تومان) است.

۳۹- اینکه در کشورها و مناطق مختلف جهان واحد ارزش متفاوت است به کدام وظیفه پول اشاره دارد؟
پاسخ: وسیله سنجش ارزش

۴۰- وسیله پس انداز و حفظ ارزش به عنوان یکی ازوظایف پول را توضیح دهید.
پاسخ: شما نیازهای گوناگونی دارید که با پرداخت پول، آنها را برطرف می‌کنید. بعضی نیازها هر روزه و بعضی در طول زمان پیش می‌‌آید و فرد همواره باید مقداری پول را برای رفع نیازهای آینده خود نگهداری کند. علاوه بر هزینه های روزمره، برخی هزینه های غیرقابل پیش بینی نیز هست که در موقعیت های خاص پیش می‌‌آید.

۴۱- وسیله پرداخت های آینده به عنوان یکی از وظایف پول را توضیح دهید. مثال بزنید.
پاسخ: در صورتی که پول بتواند حفظ ارزش کند، می‌تواند وسیله مناسبی برای پرداخت آینده نیز باشد. این وظیفه پول در روزگار ما کاملاً محسوس است؛ زیرا بیشتر معاملات تجاری در مقابل پرداخت های آینده صورت می‌گیرد. خرید اقساطی و رد و بدل کردن حواله های بانکی نیز از همین نوع است.

۴۲- در چه صورت پول می تواند و سیله مناسبی برای پرداخت های آینده باشد؟
پاسخ: در صورتی که پول بتواند حفظ ارزش کند.

۴۳- کدام وظیفه پول در روزگار ما کاملا محسوس است؟
پاسخ: وسیله پرداخت های آینده

نقدینگی

۴۴- منظور از نقدینگی چیست؟
پاسخ: کل حجم پول موجود در کشور، نقدینگی آن کشور به شمار می رود. کل پولی را که به شکل اسکناس در دست مردم و یا به شکل سپرده در حساب های بانکی نگهداری می‌شود.

۴۵- افزایش نقدینگی معمولاً ناشی از چیست؟
پاسخ: عملکرد بانک ها

۴۶- با ذکر یک مثال نشان دهید که آیا حجم نقدینگی در جامعه می تواند کم و زیاد شود یا خیر؟
پاسخ: یک استخر بزرگ با مقدار مشخصی آب را در نظر بگیرید. می‌‌توانیم کل پولی را که به شکل اسکناس در دست مردم و یا به شکل سپرده در حساب های بانکی نگهداری می‌شود، به حجم آب یک استخر تشبیه کنیم . کل حجم پول موجود در کشور، نقدینگی آن کشور به شمار می‌‌رود. همان طور که آب استخر قابل زیاد یا کم شدن است، حجم نقدینگی نیز کم یا زیاد می‌شود. البته در بیشتر موارد حجم نقدینگی در کشورها با افزایش رو به روست. افزایش نقدینگی معمولاً ناشی از عملکرد بانک هاست.

تورم

۴۷- چه زمانی متوجه تورم در اقتصاد می‌شویم؟
معمولاً هنگامی‌ با تورم رو به رو می‌شویم و آن را احساس می‌کنیم که بخواهیم کالایی را خریداری کنیم. در چنین حالتی اگر ببینیم برای کالای مورد نظر باید پول بیشتری پرداخت کنیم، متوجه حضور تورم در اقتصاد می‌شویم.

۴۸- آیا هرگونه افزایشی در قیمت را می‌‌توان تورم دانست؟ 
پاسخ: خیر – هر گونه افزایشی در قیمت را نمی‌توان تورم دانست؛ مثلاً ممکن است فروشنده ای بی انصاف کالای موردنظر شما را گران تر از آنچه هست، به شما بفروشد. در این صورت این افزایش قیمت، ناشی از تورم نیست.

۴۹- منظور از تورم چیست؟
پاسخ: اقتصاد دانان افزایش در سطح عمومی قیمت ها را تورم می‌گویند.

 

۵۰- منظور از نرخ تورم چیست؟ مثال بزنید. 
پاسخ: نرخ تورم، درصد افزایش سالانه سطح عمومی قیمت هاست. اگر قیمت کالا ها در امسال نسبت به سال قبل ۲۰ درصد افزایش یافته باشد؛ یعنی ما نسبت به سال قبل تورم ۲۰ درصدی داریم و این به معنای آن است که قدرت خرید پول ما ۲۰ درصد کاهش یافته؛ یعنی با یک مقدار مشخص پول (مثلاً ۵ هزار تومان) امسال ۲۰ درصد کمتر از سال قبل می‌توان کالا خریداری کرد ، پس تورم نشان می دهد که قدرت خرید پول چقدر کاهش یافته است.

۵۱- …تورم … نشان می دهد که قدرت خرید پول چقدر کاهش یافته است.

چگونه نرخ تورم را محاسبه می‌کنند؟ 

۵۲- معمولاً برای اندازه گیری تورم از چه شاخصی بهره می برند؟
پاسخ: معمولاً برای اندازه گیری تورم از شاخص قیمت مصرف کننده (cpi) بهره می برند.

۵۳- منظور از شاخص قیمت مصرف کننده چیست؟ با ذکر مثال توضیح دهید.
پاسخ: برای تشکیل شاخص قیمت مصرف کننده، دولت ها معمولاً یک سبد بازار یعنی بسته ای از کالا های گوناگون را که عموم مصرف کنندگان احتمالاً خریداری می‌کنند در نظر می‌گیرند، سپس دولت هزینه این سبد بازار را در طول زمان رصد می‌کند. اگر قیمت این سبد در طی یک دوره مشخص، ۱۰ درصد افزایش داشت ، cpi نیز ۱۰ درصد افزایش دارد. سبد بازار طیف وسیعی از کالا ها را شامل انواع مواد غذایی، ماشین، لباس، خدمات تفریحی و … پوشش می دهد.

بعد از گردآوری اطلاعات قیمت از سبد کالاها دولت از طریق رابطه زیر درصد تغییر شاخص قیمت مصرف کننده (cpi) یا همان نرخ تورم را محاسبه می کند:

مثلاً فرض کنید در ماه جاری هزینه سبد بازار یک میلیارد و صد میلیون تومان باشد. اگر هزینه سبد بازار در سال قبل چنین ماهی برابر با یک میلیارد تومان بوده باشد، آنگاه درصد تغییر شاخص قیمت مصرف کننده برابر است با:

عدد ۱۰به ما می گوید که از سال قبل تاکنون، ۱۰ درصد شاخص قیمت مصرف کننده رشد داشته است و یا به عبارت دیگر، ما نسبت به سال قبل، تورمی معادل ۱۰ درصد داشته ایم.

۵۴- سبد بازار که دولت برای تشکیل شاخص مصرف کننده در نظر می‌‌گیرد شامل چه کالا هایی می‌شود؟
پاسخ: سبد بازار طیف وسیعی از کالا ها را شامل انواع مواد غذایی، ماشین، لباس، خدمات تفریحی و … پوشش می دهد.

« پیامدهای تورم»

۵۵- تورم از نظر علم اقتصاد، …افزایش سطح عمومی قیمت ها … است.

۵۶- چه زمانی با تورم زیان بار روبه رو هستیم؟
پاسخ: وقتی افزایش در سطح قیمت ها، بی رویه، پر نوسان و مداوم باشد، با تورم زیان بار رو به رو هستیم.

۵۷- پیامدهای تورم در جامعه چیست؟
پاسخ: الف) تورم بر رفاه مردم و امنیت اقتصادی آنها اثر منفی دارد.
ب) تورم موجب می‌شود فضای کسب و کار بی ثبات شود و تولید کنندگان و بازرگانان نتوانند پیش بینی درستی از آینده قیمت ها در بازار داشته باشند.
ج) تولید و خرید و فروش کالا ها با مشکلات زیادی رو به رو خواهد شد.
د) مصرف کنندگان کالا ها و خدمات نیز، با کاهش قدرت خرید پولشان مواجه می‌شوند و این بر رفاه آنها اثر منفی خواهد گذاشت.

«علل تورم و نقش دولت»

۵۸- علت ایجاد تورم چیست؟ مثال بزنید.
پاسخ:
الف) گاهی علت تورم، نابرابری عرضه و تقاضای کل در اقتصاد است. این فزونی تقاضا بر عرضه، به صورت افزایش قیمت ها بروز می‌کند. (تصور کنید که برای خرید خودرو وارد بازار شده‌اید، اما خودرو به‌اندازه تقاضا کنندگان وجود ندارد و بازار با مازاد تقاضا مواجه است. در این صورت تنهاعده محدودی از تقاضا کنندگان که حاضرباشند قیمت بالاتری برای خودرو بپردازند صاحب خودرو خواهند شد و این امر منجربه افزایش قیمت خودرو خواهد شد)
ب) تورم می‌تواند علت دیگری هم داشته باشد. اگر افزایش نقدینگی در کشور با افزایش تولید هماهنگ نباشد، می‌تواند سبب تورم شود. (در کشور ما، افزایش درآمدهای نفتی هرچندگاهی به افزایش ظرفیت های تولیدی کمک می‌کند؛ اما باعث رشد درآمدهای اقتصادی و رشد حجم نقدینگی در کشور می‌شود که تورم زا است. )
ج) نوسانات نرخ ارز نیز بر ارزش پول ملی ما اثر منفی می گذارد و منجر به کاهش قدرت خرید پول ملی و در پی آن منجر به تورم می‌شود.

خلاصه:

۵۹- درصورتی که نابرابری عرضه و تقاضا کل در اقتصاد، عامل ایجاد تورم باشد دولت برای مقابله با تورم از چه راه کاری استفاده می کند؟ 
پاسخ: در این صورت دولت برای مقابله و کنترل تورم باید میزان عرضه کالا ها را افزایش دهد.

۶۰- دولت به چند روش می تواند عرضه را افزایش دهد؟
پاسخ: دولت به دو روش می‌تواند عرضه را افزایش دهد؛ روش اول آن است که ظرفیت های تولیدی را افزایش دهد؛ اما از آنجاکه این روش معمولاً زمان بر است، دولت ها ترجیح می دهند از طریق افزایش واردات، بازار را تنظیم کنند.

۶۱- در کشور ما چگونه افزایش درآمدهای نفتی منجر به تورم می‌شود؟
پاسخ: در کشور ما، افزایش در آمدهای نفتی هر چند گاهی به افزایش ظرفیت های تولیدی کمک می‌کند؛ اما باعث رشد درآمدهای اقتصادی و رشد حجم نقدینگی در کشور می‌شود که تورم زا است.

۶۲- منظور از سیاست های پولی چیست؟
پاسخ: سیاست هایی که دولت از طریق بانک مرکزی برای مدیریت حجم نقدینگی و حفظ ارزش پول اعمال می‌کند ، سیاست های پولی است.

۶۳- سیاست های پولی به چند شکل انجام می‌شود؟
پاسخ: الف) کاهش نقدینگی در گردش؛
ب) افزایش نقدینگی در گردش.

۶۴- منظور از سیاست پولی انقباضی چیست؟
پاسخ: سیاست پولی کاهش نقدینگی درگردش به سیاست پولی انقباضی مشهور است.

۶۰- منظور از سیاست پولی انبساطی چیست؟
پاسخ: به سیاست پولی افزایش نقدینگی در گردش سیاست پولی انبساطی می گویند.

۶۶- چه زمانی بانک مرکزی، سیاست کاهش نقدینگی یا کاهش حجم پول در گردش را به کار می‌گیرد؟ 
پاسخ: زمانی که اقتصاد کشور دچار تورم می‌شود، برای پیشگیری از افزایش قیمت ها یا کاهش سرعت آن، بانک مرکزی سیاست کاهش نقدینگی یا همان کاهش حجم پول درگردش را به کارمی‌گیرد.

۶۷- چه زمانی بانک مرکزی سیاست های انبساطی پولی یا افزایش نقدینگی در گردش را به کار می‌گیرد؟
پاسخ: در حالت رکود اقتصادی که سطح تولید کاهش و بیکاری افزایش می یابد، معمولاً سیاست های انبساطی اعمال می‌شود.

۶۸- یکی از روش هایی که بانک مرکزی کشورها برای کنترل تورم و تنظیم نقدینگی در گردش به کار می گیرد، چیست؟ 
پاسخ: سیاست بازار باز (فروش اوراق مشارکت) است.

۶۹- بانک مرکزی چگونه از طریق سیاست بازار باز (فروش اوراق مشارکت) باعث کاهش نقدینگی در جامعه می‌شود؟
پاسخ: در این روش بانک مرکزی می‌تواند با فروش اوراق مشارکت به طور مستقیم از مقدار نقدینگی در دست مردم بکاهد.

۷۰- بانک مرکزی چگونه از طریق اوراق مشارکت می تواندباعث تزریق نقدینگی بیشتری به جامعه شود؟
پاسخ: بانک مرکزی با خرید اوراق مشارکت، می‌تواند نقدینگی بیشتری به جامعه تزریق کند.

بیشتر بدانیم صفحه ۹۹ اقتصاد دهم

بانک ها و افزایش نقدینگی

۷۱- تجارت در تمدن اسلامی و در اروپا در چه قرونی رونق گرفت؟
پاسخ: در تمدن اسلامی در قرن های سوم تا هشتم هجری و در اروپا در قرون شانزدهم و هفدهم میلادی

۷۲- چه زمانی نیاز به پول و خدمات آن بیشتر شد؟
پاسخ: با رونق گرفتن تجارت در جوامع بشری به ویژه ابتدا در تمدن اسلامی در قرن های سوم تا هشتم هجری و سپس در اروپا در قرون شانزدهم و هفدهم میلادی، نیاز به پول و خدمات آن بیشتر شد.

۷۳- موسسات مالی چه زمانی روی کار آمدند؟
پاسخ: با جریان یافتن پول های کاغذی و اعتماد به آنها، کم کم مؤسسات مالی روی کار آمدند.

۷۴- کار اصلی موسسات مالی درگذشته چه بود؟
پاسخ: کار اصلی آنها حفظ و تأمین امنیت پول و آسان سازی نقل و انتقال آن از شهری به شهر دیگر بود.

۷۵- موسسات مالی درگذشته، ابتدا …صرافی… و سپس …بانک… نامیده می‌شد.

۷۶- موسسات مالی چگونه به افزایش مبادلات و تولید بیشتر کمک کردند؟
پاسخ: با آسان کردن فعالیت های تجاری به افزایش مبادلات و در نتیجه تولید بیشتر کمک کردند.

۷۷- اعتبار موسسات مالی به چه دلیلی بود؟
پاسخ: اعتبار این مؤسسات به این دلیل بود که مؤسسان آنها بازرگانان معروف، ثروتمند و مورد اعتماد مردم بودند و در برابر خدماتی که ارائه می کردند، کارمزد دریافت می‌کردند.

۷۸- مدیران مؤسسات مالی، با گذشت زمان متوجه چه نکات مهمی‌شدند؟
پاسخ:
الف) اول اینکه در اغلب موارد صاحبان پول های فلزی (که پول های خود را به امانت نزد آنها گذاشته و رسید گرفته‌اند) ، تمامی پول خود را از صندوق مؤسسه خارج نمی‌کنند و به همین سبب، بخشی از کل موجودی برای پاسخگویی به مراجعان کافی است.
ب) همچنین هم زمان با مراجعه تعدادی از افراد به مؤسسه برای دریافت پول خود، عده ای نیز برای واریز کردن پول به حسابشان مراجعه می‌کنند. در نتیجه هیچ گاه موجودی صندوق به صفر نمی رسد. این دو مسئله برخی را به این فکر واداشت که پول های راکد در صندوق را به کار گیرند.

۷۹- ازگذشته صاحبان پول های راکد چگونه عمل می کردند؟
پاسخ: الف) عده ای با دادن قرض الحسنه، نیاز همنوعان خود را تأمین می کردند و با مشارکت مالی در تجارت و تولید، بخشی از سود آن فعالیت اقتصادی را به دست می‌آوردند.
ب) در مقابل عده ای هم بودند که پول های راکد خود را به نیازمندان یا بازرگانان متقاضی وام می دادند و در مقابل، مبالغی اضافه بر وام دریافت می کردند؛ بدون اینکه در فعالیت اقتصادی مشارکت کنند یا ضرری متحمل شوند. این عده برخلاف آموزه های همه ادیان الهی، رباخوار بودند.

۸۰- صرافان دین دار، درقبال استفاده از پولی که مردم به امانت نزدآن هاگذاشته بودندچگونه عمل می کردند؟
پاسخ: صرافان دین دار پول های مردم را نزد خود امانت می دانستند و از این رو نمی‌توانستند بدون رضایت صاحب پول از آن استفاده کنند و اگر هم این پول های راکد را با اجازه صاحبان و از سوی آنان به کار می‌گرفتند ، در این صورت مؤسسه مالی صرفاً واسطه و وکیل بود و سود فعالیت اقتصادی، مال صاحب پول بود و مؤسسه فقط حق الوکاله خود را بر می داشت.

۸۱- بانک های ربوی چگونه شکل گرفت؟ (موسسات مالی در جوامع غیر دینی درقبال استفاده از پول امانت مردم نزد خوشان، چگونه عمل می کردند؟ )
در جوامع غیر دینی، مؤسسه هایی شکل گرفتند که پول های راکد را نه امانت، بلکه قرض مردم به آنان و مال خود می‌دانستند و از این رو به آنها وام می دادند و ربا می‌گرفتند. از سوی دیگر مؤسسات، برای افزایش توان وام دهی خود با دادن بخشی از آن ربا به مردم، آنها را برای سپرده گذاری بیشتر تشویق می کردند. بانک های ربوی، این گونه شکل گرفت.

۸۲- موسسات یابانک ها، چه ربوی وچه غیرربوی چه خدماتی به مردم ارائه کردند؟
پاسخ: مؤسسات یا بانک ها (چه ربوی و چه غیر ربوی) علاوه بر خدمات نقل و انتقال و محافظت از پول، به اعطای وام و تأمین اعتبار نیز پرداختند.
**امکان گرفتن وام و اعتبار و پیدایش مؤسسه ای که اعتبار دارد و می‌تواند این اعتبار خود را به دیگری هم بدهد (وام) در حجم و شکل فعالیت های اقتصادی تأثیر زیادی گذاشت.

۸۳- موسسات مالی یا بانک ها چگونه قدرت خلق اعتبار پیدا کردند؟
پاسخ: این مؤسسات با چاپ رسید (پول کاغذی) قدرت خلق اعتبار یافتند.

۸۴- چرا دولت ها سعی کردند حق چاپ و نشر اسکناس را از موسسات و افراد بگیرند؟
پاسخ: چون برخی از موسسات از چاپ رسید (پول کاغذی) که باعث قدرت خلق اعتبار آنها شده بود فرصت سوء استفاده کردند. دولت ها هم با اطلاع از این مشکل، سعی کردند همان طور که حق ضرب سکه را منحصراً در اختیار خود داشتند، حق چاپ و نشر اسکناس را هم از افراد و مؤسسات بگیرند.

۸۵- بانک ها چگونه توانستند بدون مجوز چاپ پول،به خلق پول جدید (اعتبار) بپردازند؟ مثال بزنید. (فرایند خلق پول یا خلق اعتبار توسط بانک ها را توضیح دهید.)
پاسخ: بعدها مشخص شد بانک ها حتی اگر اجازه چاپ پول را هم نداشته باشند،امکان خلق پول را دارند. فرض کنید در جامعه ای یک بانک بیشتر نداریم و اولین مراجعه کننده به این بانک، مبلغی را برای سپرده بلندمدت می‌‌گذارد .بانک می‌‌تواند حداکثر تا سقف کل آن مبلغ را به دیگری وام دهد. حال اگر بانک شرط کند که وام افراد را به جای اسکناس، به صورت اعتبار یا چک بپردازد و تمام کسانی که این چک ها را برای وصول به بانک می‌‌برند مجاب کند که پول نقد درخواست نکنند و در همان بانک حساب باز کنند و از خدمات چک یا کارت اعتباری استفاده کنند، در این صورت با پدیده منحصر به فردی روبه رو خواهیم بود. بانک می‌‌تواند به هر تعداد و به هر میزان که بخواهد، وام دهد، زیرا پول از گردش درون بانک خارج نمی‌‌شود. به این فرایند خلق پول یا خلق اعتبار می‌‌گویند.

۸۶- بانک ها و مؤسسات مالی و اعتباری می‌‌باید ماهیتاً نهادی …… و صرفاً با هدف ارائه ……….. به فعالان اقتصادی باشند.
پاسخ: غیرانتفاعی – خدمات

۸۷- بانک ها فقط با مجوز ….. تأسیس می‌‌شوند. و تمام فعالیت های پولی آنها باید تحت کنترل و نظارت شدید باشد.
پاسخ: بانک مرکزی