معنی درس چهاردهم فارسی هشتم (کلمات + آرایه های ادبی) - همیار آموزش

معنی درس ۱۴ یاد حسین فارسی هشتم

معنی فارسی هشتم / درس ۱۴ :: یاد حسین

۱- شد چنان از تَفِ دل، کام سخنور، تشنه ◈※◈ که ردیف سُخنش آمده یک سر، تشنه

معنی: از شدت گرمای دل چنان دهان شاعر تشنه گشت که تمام ردیف شعرش کلمه ی تشنه شد
واژه های مهم:
تف: گرما
کام: دهان
سخنور: شاعر
دانش زبانی:
کام سخنور: ترکیب اضافی
ردیف سخن: ترکیب اضافی
سخنش: ترکیب اضافی
چنان: قید تأکید
کام: نهاد
سخنور: مضاف الیه
تف: متمم
سخنور: مضاف الیه
تشنه: مسند
یک سر: قید
تشنه دوم: مسند
ردیف سخن: نهاد
آمده در معنی شده: فعل اسنادی
۲ جمله
آرایه های ادبی:
تف دل: اضافه استعاری
دل مثل آتشی تف(گرما) دارد. آتش: مشبه به
دل: مجاز از وجود
کام و دل: تناسب
تکرار: تشنه

۲- خشک گردید هم از دودِ دل و دیده، دوات ◈※◈ خامه با سوز، رقم کرد به دفتر تشنه

معنی: از شدت غم دل و اندوه فراوان، جوهر قلم خشک شد. قلم به جای جوهر با اشک و آه خود، بر دفتر کلمه تشنه را نوشت.
واژه های مهم:
دیده: چشم
خامه: قلم
رقم کرد: نوشت
دانش زبانی:
دوات: نهاد
دود: متمم
دل: مضاف الیه
دیده: مضاف الیه
خشک: مسند
خامه: نهاد
سوز: متمم
دفتر: متمم
تشنه: مفعول
رقم کرد: فعل
آرایه های ادبی:
دود: استعاره از غم و غصه
دود دل: اضافه استعاری
دود: استعاره از اشک
دود دیده: اضافه استعاری
خامه، دوات، دفتر: تناسب
دل و دیده: تناسب
واج آرایی: صامت «د»
خامه با سوز رقم کرد: تشخیص

۳- آه و افسوس از آن روز که در دشت بلا ◈※◈ بود آن خسروِ بی لشکر و یاور تشنه

معنی: افسوس که امام حسین در روز عاشورا در دشت کربلا بدون لشکر و یاور بود.
واژه های مهم:
خسرو: پادشاه
دانش زبانی:
آه و افسوس: شبه جمله و ۲ جمله
آن خسرو بی لشکر و یاور: نهاد
تشنه: مسند
تعداد جملات:۲
 بی لشکر و یاور: صفت
آرایه های ادبی:
دشت بلا: اضافه تشبیهی
آن و آه: جناس
خسرو: استعاره از امام حسین(ع)
تلمیح به روز عاشورا

۴- با لب خشک و دل سوخته و دیدهٔ تر ◈※◈ غرقهٔ بحر بلا بود در آن بر تشنه

معنی: امام حسین با لبی خشکیده و چشمانی تر در آن بیابان دچار مصیبت های زیادی شده بود
واژه های مهم:
بحر: دریا
بر: ّخشکی
غرقه: غرق شده
دانش زبانی:
تشنه: نهاد
آن بر: متمم، آن: وابسته ی پیشین، صفت اشاره
لب: متمم
خشک: صفت
دل: متمم
سوخته: صفت
دیده: متمم
تر: صفت
غرقه: مسند
بحر: مضاف الیه
بلا: مضاف الیه.
آرایه های ادبی:
لب، دیده، دل: مراعات نظیر
بحر و بر: تضاد
تر، بر، در: جناس
بحر بال: اضافه تشبیهی
دل سوخته: کنایه از رنج و ناراحتی داشتن
تشنه: استعاره از امام حسین(ع)

۵- همچو ماهی که فُتد ز آب برون، آل نبی ◈※◈ می‌تپیدی دلشان، سوخته در بر تشنه

معنی: اهل بیت پیامبر مانند ماهی که از آب بیرون افتاده باشد؛ دل سوخته آن ها از شدت تشنگی در سینه می تپید.
واژه های مهم:
آل نبی: خاندان پیامبر
تپیدن: تکان خوردن
احمد: یکی از نام های پیامبر
بر: سینه، پهلو
برون: بیرون
فتد: بیفتد(افتادن)
دانش زبانی:
ماهی: متمم
همچو در معنی مانند: حرف اضافه
ال نبی: نهاد
دل: نهاد
شان: مضاف الیه
سوخته و تشنه: قید
می تپیدی: فعل ماضی استمراری.
آرایه های ادبی:
تشبیه(آل نبی همچو ماهی که از آب بیرون افتاده آرام و قرار نداشتند)
 آب و ماهی: تناسب
آب و تشنه: تناسب
تلمیح: به تشنگی اهل بیت پیامبر در کربلا

۶- آل احمد همه عَطشان ز بزرگ و کوچک ◈※◈ نسل حیدر همه از اکبر و اصغر تشنه

معنی: خاندان حضرت محمد و فرزندان حضرت علی از بزرگ تا کوچک همگی تشنه لب بودند.
واژه های مهم:
عطشان: تشنگی
حیدر: حمله برنده، لقب حضرت علی(ع)
اکبر: بزرگ تر،
اصغر: کوچک تر
دانش زبانی:
حذف فعل از هر دو جمله به قرینه معنایی(بودن)
آرایه های ادبی:
تضاد: بزرگ و کوچک؛ اصغر و اکبر
مترادف عطشان: تشنه
اصغر: کوچک
اکبر: بزرگ
اکبر و اصغر: ایهام حضرت علی اکبر و علی اصغر، همه ی بزرگان و بچه ها
بزرگ و کوچک: مجاز از همه

۷- تشنه لب کشته شود در لب شط از چه گناه ◈※◈ آنکه سیراب کند در لب کوثر تشنه؟

معنی: آن کسی که بر ساحل چشمه کوثر همه ی تشنگان را سیراب می کند به کدامین گناه باید در کنار آب فرات در حالی که تشنه است ، کشته شود؟
واژه های مهم:
شط: رود
کوثر: نام چشمه ای در بهشت
دانش زبانی:
آن که: نهاد
تشنه: مفعول
لب: متمم
کوثر: مضاف الیه
سیراب: مسند
کند به معنای گرداند فعل اسنادی است
تشنه لب: قید
لب و گناه: متمم
چه: صفت پرسشی، وابسته پسین
آرایه های ادبی:
تشنه لب: کنایه از امام حسین(ع)
تشنه و سیراب: تضاد
لب(تشنه لب) و لب( لبِ شط): چناس تام
تکرار: لب
واج آرایی (ش)

۸- بُرد عبّاس جوان، ره چو سوی آب فرات ◈※◈ ماند بر یاد حسین تا صفِ محشر تشنه

معنی: وقتی که عباس جوان به آب فرات رسید به یاد تشنگی امام حسین تا قیامت تشنه ماند.
دانش زبانی:
تا: حرف اضافه
صف: متمم
محشر: مضاف الیه
یاد: متمم
حسین: مضاف الیه
تشنه: مسند
عباس جوان: نهاد
ره: مفعول
چو: قید زمان(وقتی که)
سوی: ِحرف اضافه
آب: متمم
فرات: مضاف الیه.
آرایه های ادبی:
عباس و حسین: تناسب
آب، فرات، تشنه: تناسب
تلمیح: به سقایی حضرت ابوالفضل عباس(ع)

۹- گشت از کِلکِ «فدایی» چو دلش دود بلند ◈※◈ بر ورق کرد رقم، بس که مکرّر تشنه

معنی: فدایی از بس بر روی دفتر واژه‌ی تشنه را نوشت از قلم او مانند دلش آه و ناله بلند شد.
واژه های مهم:
کلک: قلم
ورق: کاغذ، برگه
رقم: نوشتن
مکرر: پی در پی
دانش زبانی:
کلک فدایی: متمم
دود: نهاد
دلش: متمم
بلند: مسند
بس: قید
مکرر: قید
تشنه: مفعول
ورق: متمم
رقم کرد: فعل
آرایه های ادبی:
تشبیه قلم به دل
از دل دود بلند شدن: کنایه از غم و ناراحتی زیاد
تناسب: کلک و ورق
تخلص: فدایی
ایهام: فدایی(تخلص شاعر)، (قربانی)
مبالغه در بلند شدن دود از قلم
دود: استعاره از آه و ناله
کلک: مجاز از شعر شاعر