سوالات درس هفتم تاریخ دهم انسانی با جواب - همیار آموزش

سوالات متن درس ۷ تاریخ دهم انسانی

سوالات متن تاریخ دهم / درس ۷: ایران در عصر باستان

۱ـ دربارهی پیشینه پژوهش در تاریخ ایرانِ باستان شرحی بنویسید.
پاسخ: در ابتدا مورّخان ایرانی بر پایه ترجمه خدای نامه های متعلق به دوران ساسانی و نیز داستانهای شاهنامه فردوسی، تاریخ ایران در عهد باستان را مینوشتند. در واقع نوشته های آنان، ترکیبی از افسانه و واقعیت بود.

۲ـ مورّخان، تاریخ عصر باستان را به چند دوره تقسیم میکردند؟
پاسخ: پیشدادیان ـ کیانیان ـ اشکانیان ـ ساسانیان.

۳ـ افسانه، قصه، داستان یا اسطوره به چه معنا است؟
پاسخ: این واژه ها اگرچه هر کدام معنای خاص و ریشه لغوی مخصوص خود را دارند، امّا تقریباً همگی به معنا و مفهوم داستان یا سرگذشت خیالی و غیر واقعی به کار میروند.

۴ـ آیا افسانه ها همه غیر واقعی هستند؟ توضیح دهید؟
پاسخ: محققان درباره اینکه محتوای افسانه ها به کلّی غیر واقعی ا ست یا نه، اتفاق نظر ندارند. بی شتر آنان بر این عقیده هستند که افسانه ها بر اساس واقعیت های تاریخی ساخته شده اند، امّا با گذشت زمان تغییر کرده و به شکل افسانه و اسطوره درآمده اند.

۵ـ در ابتدا مورّخان چه شناختی دربارهی سلسله های پادشاهی ایران باستان داشتند؟
پاسخ: مورّخان تا دویست سال پیش، تنها از تاریخ ساسانیان اطّلاع و شناخت نسبتاً خوبی داشتند و سلسله و شاهان اشکانی را تا حدودی میشناختند، امّا چندان شناختی از سلسله های ایلام، ماد و هخامنشیان نداشتند

۶ـ در ابتدا مورخان دربارهی پاسارگاد چگونه میاندیشیدند؟
پاسخ: مورخان همچنین پاسارگاد، پایتخت کورش را به حضرت سلیمان پیامبر منسوب مینمودند و آرامگاه بنیان گذار سلسله هخامنشی را قبر مادر حضرت سلیمان میشمردند.

۷ـ چرا مردم در ابتدا پایتخت هخامنشیان را تخت جمشید(افسانه های ایران) میدانستند؟
پاسخ: مورّخان تا دویست سال پیش، چندان شناختی از سلسله های ایلام، ماد و هخامنشیان نداشتند و کورش   داریوش هخامنشی را نمی شناختند؛ از این رو، پارسه یا پرسپولیس، پایتخت هخامنشیان را به جمشید، پادشاه افسانه های ایران، نسبت میدادند و این مکان تاریخی را تخت جمشید می نامیدند.
۸ـ در دورهی صفویه چه تحوّلی در امر باستان شناسی ایجاد شد و چرا؟
پاسخ: در آن زمان، نویسندگان و محققان اروپایی به واسطه نوشتههای هرودت و …، اخبار و آگاهی قابل توجهی درباره ایران باستان داشتند. به همین دلیل با کنجکاوی در جستوجوی بناها و آثار تاریخی دوره هخامنشی به خصوص در فارس بودند.

۹ـ در دورهی قاجاریه چه تحوّلی در امر باستان شناسی ایجاد شد؟(یا چرا در دورهی قاجاریه زمینهی کاوشهای باستان شناسی در ایران بیشتر فراهم شد؟)
پاسخ: با گسترش روابط ایران و اروپا در دوره قاجاریه، اروپاییان بیشتری به ایران آمدند و روز به روز بر تعداد بازدیدکنندگان خارجی از آثار و مکان های تاریخی(به خصوص تخت جمشید، پاسارگاد و شوش) افزوده شد. بدینگونه، زمینه برای انجام کاوش های باستانشناسی در ایران فراهم آمد.

۱۰ـ چه زمانی فرانسه به کاوشهای باستانشناسی در ایران روی آوری؟
پاسخ: با خوانده شدن خط میخی(توسط یک انگلیسی در زمان محمّد شاه قاجار)، علاقه اروپاییان به فعّالیت های باستانشناسی در ایران بیشتر شد. دولت فرانسه اجازه حفّاری و سپس امتیاز انحصاری کاوش های باستانی را در سرتاسر ایران به دست آورد.

۱۱ـ در سال ۶.۱۳ ش، چه تحوّلی در کاوشهای باستانشناسی ایران رُخ داد؟
پاسخ: در سال ۶.۱۳ ش، کاوشهای باستانشناسی از انحصار فرانسویان خارج شد و باستان شناسان برجستهای از کشورهای مختلف مانند ارنست هرتسفلد آلمانی و آرتور پوپ آمریکایی شروع به فعّالیت نمودند و دامنه کاوشهای باستانشناسی وسیعتر شد. به تدریج نسلی از باستان شناسان زبده ایرانی
پرورش یافتند و شروع بکار کردند.

۱۲ـ نتایج و دستاوردهای کاوش ها و تحقیقات جدید را تشریح کنید؟
پاسخ: ۱: کمک کرد تا سلسله های پادشاهی بهتر و بیشتر شناخته شوند و امکان تشخیص تاریخِ واقعی از افسانه، تا حدودی فراهم آمد. ۲: کاوشها نشان داد که چندین هزار سال پیش از مهاجرت اقوام آریایی، ساکنان فلات ایران به یک جانشینی و کشاورزی روی آورده و تمدن نسبتاً پیشرفتهای را بنیان نهاده بودند. ۳: یکی دیگر از نتایج تحقیقات دو قرن گذشته، تقسیم بندی جدیدی بود که مورّخان از تاریخ ایران در دوره باستان ارائه کردند.

۱۳ـ دورانهای تاریخ ایران کدامند؟
پاسخ: الف: دوران پیش از تاریخ. ب: دوران تاریخی: ۱ـ پیش از آریایی ها، ۲ـ دوران حکومت آریایی ها(شامل: ایلام، ماد، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان.)

۱۴ـ منابع تحقیقِ تاریخ را نام ببرید.
پاسخ: ۱ـ منابع دست اوّل یا اصلی)شامل نوشتاری+ غیر نوشتاری)ابزارها و…( ۲ـ منابع دست دوّم یا فرعی.

۱۵ـ منابع دست اوّل منابع دست اوّل یا اصلی به چند دسته تقسیم میشوند؟
پاسخ: منابع نوشتاری ، منابع غیر نوشتاری

۱۶ـ منابع غیر نوشتاری در تاریخ، چه منابعی هستند؟(به چه منابعی غیر نوشتاری میگویند؟)
پاسخ: این منابع، شامل تمامی آثار مادی و دست ساخته هایی میشود که از ایرانیان باستان بر جای مانده است. ابزارها، ظروف، اشیا و بقایای بناهای مختلف مانند کاخ ها، آتشکده ها، پل ها، آب بندها، کاروانسرا ها و… . این منابع، منبع دست اوّل برای پژوهش در آن دوره به حساب میآیند.

۱۷ـ ابزارها، ظروف، اشیا و بقایای بناها، کاخها، آتشکده ها، پلها، آب بندها، کاروانسرا ها و… جزء چه منابعی هستند؟ و چه فوایدی دارند؟
پاسخ: منابع دست اوّل. این منابع، حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ایران باستان هستند و ابعاد مختلف دانش، فنون، مهارت ها و خلّاقیت های ایرانیان را در این عصر آشکار مینمایند.

۱۸ـ به نظر شما چرا آثار و اشیای متعلق به دوران پیش از تاریخ، نقشی کلیدی در شناخت این دوره دارند؟
پاسخ: زیرا در آن دوره خط اختراع نشده بود و ما فقط میتوانیم به وسیله این اشیاء از گذشته آگاهی هایی بدست آوریم.

۱۹ـ آثار و بناهای باستانی، حاوی چه اطلاعاتی درباره گذشته هستند؟
پاسخ: حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ایران باستان هستند و ابعاد مختلف دانش، فنون، مهارتها و خلّاقیت های ایرانیان آن اعصار را روشن میسازد.

۲۰ـ اشیا و ابزارهای باستانی چه اطلاعاتی درباره سازندگان و استفاده کنندگان این آثار در اختیار محققان قرار میدهند؟
پاسخ: این اشیاء ابعاد مختلف دانش، فنون، مهارتها و خلّاقیت های ایرانیان آن اعصار را روشن میسازد.

۲۱ـ با توجه به روابطی که میان ایران با یونان و روم در دوران باستان وجود داشته است، استدلال کنید که چرا یک مورّخ و محقّق نباید تمام نوشته های مورّخان یونانی و رومی درباره ایران را بی چون و چرا بپذیرد؟
پاسخ: زیرا مدت ها بین ایران با آن دو کشور جنگ و درگیری وجود داشته و محقّقان آنها به احتمال زیاد دربارهی تمدن و مردمان ایران باستان نظرات درستی ندارند و نظراتشان مغرضانه است.

۲۲ـ منابع نوشتاری در مطالعات تاریخی کدامند(منظور از منابع نوشتاری چیست؟)
پاسخ: منظور از منابع نوشتاری، تمامی انواع نوشتاری است که درباره رویدادهای تاریخی ایران در عهد باستان نگارش یافته اند و یا اینکه میتوان از آنها اطلاعات و شواهد تاریخی به دست آورد.

۲۳ـ برجستهترین منابع نوشتاری را نام ببرید؟
پاسخ: سنگ نوشته ها، گل نوشته ها، سالنامه ها و کتاب های تاریخی، ادبی، دینی و جغرافیایی.

۲۴ـ منابع نوشتاری تاریخ ایران در عصر باستان را میتوان به چند گروه تقسیم کرد؟
پاسخ: دو گروه نوشتههای ایرانی و نوشتههای غیر ایرانی.
۲۵ـ مهمترین منابع نوشتاری غیر ایرانی کدامند؟
پاسخ: کتاب های مورّخان یونانی(هرودت و گزنفون) و رومی(پروکوپیوس)+ تورات(بیشتر درباره کوروش هخامنشی)

۲۶ـ دربارهی منابع نوشتاری ایرانی تاریخ ایران در عصر باستان شرحی بنویسید.
پاسخ: اگرچه ایرانیان باستان همچون یونانیان و رومیان در نوشتن کتابهای تاریخی موفق نبودند، امّا شواهد زیادی وجود دارد که ثبت و ضبط وقایع و حوادث مهم، مورد توجه آنها بوده است و دبیران مخصوصی به این کار اشتغال داشتهاند. بنابراین، در ایرانِ باستان، هرچند وضعیت تاریخ نگاری مطلوب نبوده و مورّخان بزرگی پا به عرصه نگذاشته اند، امّا به گفته هرودت، ایرانیان از شعور و آگاهی تاریخی بالایی برخوردار بودهاند.

۲۷ـ یکی از دلایل ضعف تاریخ نگاری در ایران باستان را تشریح کنید؟
پاسخ: شاید یکی از دلایل این باشد که سنّت شفاهی، بسیار مقبول تر و پسندیده تر از سنت کتابت بوده است. علاقه و عادت به حفظ سینه به سینه مطالب در قرن ها و حتی هزاره ها، لزوم ثبت و نگارش آنها را در درجه اهمیت کمتری قرار داده است. سنگ نوشته ها و لوح های گِلی مهم ترین منابع نوشتاری دورهی هخامنشیان هستند. علاوه بر سنگ نوشته های تخت جمشید، بیش از سی هزار لوح گِلی به زبان ایلامی کشف گردیده… که درباره اوضاع اقتصادی و اجتماعی و تشکیلات اداری دوره هخامنشیان مطالب ارائه میدهند.

۲۸ـ دربارهی سنگ نوشته ی بیستون شرحی بنویسید.(سنگ نوشته بیستون حاوی چه مطالبی است؟)
پاسخ: پنج ستون از سنگ نوشته بیستون که در حقیقت گزارشی تاریخی محسوب میشود، به شرح وقایع دوران آغازین فرمانروایی داریوش بزرگ و سرکوب شورشهای نواحی گوناگون اختصاص دارد.

۲۹ـ لوح های گِلی تخت جمشید به چه زبانی است و حاوی چه مطالبی است؟
پاسخ: علاوه بر سنگ نوشته های تخت جمشید، بیش از سی هزار لوح گِلی به زبان ایلامی کشف گردیده… که درباره اوضاع اقتصادی و اجتماعی و تشکیلات اداری دوره هخامنشیان مطالب ارائه میدهند.

۳۰ـ از دوره ساسانی چه آثاری باقی مانده؟
پاسخ: ۱: از دوره ساسانی تعداد سنگ نوشته بر جای مانده است.(مثل سنگ نوشته شاپور یکم در کعبه زرتشت در نقش رستم که شرح جنگهای این پادشاه با رومیان را بازگو مینماید.) ۲: همچنین در این دوره، کتابهایی در موضوعهای تاریخی، دینی، ادبی و جغرافیایی نگارش شده که برخی از آنها از بین رفته و برخی به جا مانده اند. ۳: خدای نامه ها از مهمترین نوشته های تاریخی ساسانی بودند و در واقع تاریخ عمومی سرزمین و مردم ایران از آغاز آفرینش تا اواخر حکومت ساسانی بودند.

نکته: از دوره ساسانی نیز تعداد زیادی سنگ نوشته بر جای مانده که رویدادهای تاریخی را گزارش میکنند. از آن جمله است سنگ نوشته شاپور یکم در کعبه زرتشت در نقش رستم که شرح جنگهای این پادشاه با رومیان را بازگو مینماید.

۳۱ـ خدای نامه ها چه منابع یا نوشتههایی هستند؟
پاسخ: خداینامه ها از مهمترین نوشتههای تاریخی دوره ساسانی به شمار میروند و در واقع تاریخ عمومی سرزمین و مردم ایران از آغاز آفرینش تا اواخر حکومت ساسانی بودند. محتوای خداینامه ها، آمیخته با افسانه و قصّه های کهن بوده(مطالب راجع به دوره ساسانی در آنها با واقعیات تاریخی انطباق
دارد.)

۳۲ـ محتوای خدای نامه ها چیست؟
محتوای خداینامه ها، آمیخته با افسانه و قصّه های بوده و مطالب دوره ساسانی آنها با واقعیات تاریخی انطباق دارد.

۳۳ـ تاریخ ایران باستان چه زمانی و چگونه نوشته شد؟(مورّخان مسلمان ایران تاریخ ایران باستان چگونه نوشتند؟)
پاسخ: در قرون نخستین هجری مورّخان مسلمان ایران مانند طبری، دینوری و … با استفاده از ترجمه های که از خدای نامه ها به عربی شده بود، اقدام به نگارش تاریخ ایران باستان کردند. این نوشته ها تا دویست سال پیش همچنان منبع اصلی مطالعه و شناخت تاریخ ایران باستان بودند.

۳۴ـ منابع دست دوم در تاریخ چه منابعی هستند؟
پاسخ: منابع دست دوم یا تحقیقات عمدتاً شامل انواع مختلفی از کتاب ها، مقاله ها، پایان نامههای تحصیلی و طرحهای پژوهشی میشود که در دویست سال اخیر توسط محققان، اعم از مورّخان و باستان شناسان و زبان شناسان ایرانی و غیر ایرانی نوشته شده است

در بخش بالا از سایت همیار برای شما ، سوالات درس هفتم تاریخ دهم انسانی با جواب را قرار دادیم پیشنهاد میشود برای بخش بعدی از سوالات متن درس هشتم تاریخ دهم و برای بخش قبلی از سوالات درس ۶ تاریخ دهم انسانی استفاده نمایید. همچنین میتوانید از جواب درس ۷ تاریخ دهم نیز دیدن فرمایید.