جواب درس ۴ جامعه شناسی یازدهم انسانی - همیار آموزش

گام به گام جامعه شناسی یازدهم درس ۴

گام به گام جامعه شناسی یازدهم / درس چهارم ::  نمونه های فرهنگ جهانی 1 / گام به گام درس چهارم جامعه شناسی یازدهم انسانی ؛ جواب فعالیت های صفحه ۲۸ ، ۳۰ و ۳۳ درس ۴ جامعه یازدهم

جواب صفحه ۲۸ جامعه شناسی یازدهم

🔹  عقاید و ارزش های اسلامی چگونه به فرهنگ بشری وارد شدند و فرهنگ اسلامی در مراحل گسترش خود چه دوره هایی را پشت سر گذاشته است؟
پاسخ: فرهنگ و تمدن اسلام مجموعه باورها و ارزش های اسلامی و نمود آن در پیشرفت علم و هنر و ظهور نمادهای اجتماعی و سیاسی در بین مردم است که اسلام را به عنوان دین خود پذیرفتند. عقاید و ارزش های اسلامی بر حسب حقیقت و ذات خود، اختصاص به قوم و گروه خاصی ندارند؛ بلکه خصلتی جهانی دارند. این عقاید با پذیرش و رویکرد انسان ها، به عرصه فرهنگ بشری راه پیدا کرده و نمود تاریخی و فرهنگی پیدا می کنند.

🔹 فرهنگ اسلامی در مراحل گسترش خود چه دوره هایی را پشت سر گذاشته است؟
پاسخ: گسترش فرهنگی عقاید و ارزش های اسلامی در چهار مقطع تاریخی زیر، قابل مطالعه و بررسی است:
الف( پیامبری و نبوت
ب( خلافت
ج( استعمار
د( بیداری اسلامی

جواب تحقیق کنید صفحه ۳۰ جامعه شناسی یازدهم

دام بخش از ارزش های اجتماعی اسلام با حاکمیت های قومی قبیله ای نادیده گرفته می شد. درباره نادیده انگاشتن ارزش هایی چون اخوت اسلامی، عدالت، تقوا، قانون گرایی، اتحاد، همبستگی و … تحقیق کنید.
پاسخ قسمت اول سوال:
الف( عدم وجود تبعیض بین انسان ها
ب( بهره مندی یکسان از منافع بیت المال
ج( استفاده از افراد با تقوا و کاردان در اداره امور
د( دوری از اشراف گرایی
ه( اهمیت دادن به زنان در جامعه
و( دوری از تعصبات قومی و قبیله ای
ز( تساوی بین افراد در پست های سیاسی و بخش های نظامی
ح( شایسته سالاری
ط( توجه به اتحاد و وحدت در بین مسلمانان
ی( احترام به صلح به عنوان یک ارزش و دوری از فرهنگ خونریزی
پاسخ قسمت دوم سوال )تحقیق کنید(:
1 -در دوره حکومت امویان، ارزش های اسلامی مانند )زهد، تقوا و وارستگی و …( از میان رفت.
2 -احیای سنت های جاهلی و روی آوردن به تجملات مانند ساختن کاخ های پر زرق و برق.
3 -پنجه افکندن بر بیت المال مسلمین و محروم ساختن ضعفا و افراد فقیر از دستیابی به حق واقعی شان.
4 -مسلط ساختن جمعی از اوباش و افراد بی ایمان بر سر مردم و عقب زدن چهره های با تقوا از صحنه اجتماع و خانه نشین کردن صحابه و یاران پیامبر اکرم )ص(.
5 -ایجاد اختناق و فساد و ظلم بی حساب و مبارزه با مسلمانانی که مخلاف کارهایشان بودند. جرج جرداق می نویسد: »بارزترین نمونه اموی برای نشان دادن صفات و روحیه ی بنی امیه، معاویه بن ابی سفیان است. ما وقتی که درباره او دقت می کنیم، می بینیم که او از اخلاق اسلامی فاصله بسیار داشت«.

جواب صفحه ۳۰ جامعه شناسی یازدهم

در درس گذشته با استعمار غربی و صورت های مختلف آن آشنا شدید. فرهنگ اسلامی و استعمار غربی چگونه با هم مواجه شدند؟ استعمار غربی چه تاثیری بر فرهنگ اسلامی گذاشت و در فرهنگ اسلامی با استعمار غربی چه برخوردی داشت؟
پاسخ: تقابل میان اسلام و غرب ریشه در تاریخ دارد؛ اسلام از همان بدو تولد یعنی پس از قرن هفتم میالدی، چالشی سخت برای دولت های مسیحی محسوب می شد. در آن دوران، انتقال اندیشه و فناوری از جانب مشرق
به غرب بود. در قرن ششم، اعراب مغربی به فتوحات گسترده ای در اسپانیا و حتی فرانسه نایل آمدند. که این فتوحات، آتش جنگ ها را تا سال ها شعله ور کرد.
متعاقب این جنگ ها، اسلام به تدریج از دروازه های اروپا به عقب رانده شد. اما در دوران معاصر، وضع به گونه ای دیگر است. از دوران انقلاب صنعتی در اروپا تا کنون موازنه قوا به نحو، چشم گیری به نفع غربی ها بوده است. انقلاب صنعتی و شکوفایی علم و دانش، اروپاییان و غرب را در قرن هجدهم به سوی برترین قدرت صنعتی–نظامی سوق داد. و اغلب ملل اسلامی را تحت یوغ استعماری خویش بردند.
واکنش تمدن اسلامی نسبت به غرب:
هجوم همه جانبه اروپائیان به خاورمیانه در قرن نوزدهم، موجب پیدایش واکنش های متعددی در منطقه شد.
که به طور عمده در قالب اصلاح طلبی و ملی گرایی اسلامی بود.
از قرن نوزدهم به بعد، مبارزه با استعمار غرب از دغدغه های تمدن اسلامی بوده است. ملت های مسلمان خود را از همه سو آماج حمالت غرب می دیدند. تهاجم نظامی از سوی رژیم صهیونیستی و تهاجم فرهنگی از سوی غرب.
برای شناخت دنیای امروز کشورهای اسلامی و نوع نگاه آنها به تعامل و برخورد با دنیای غرب و میزان تاثیر پذیری آنها از مدرنیته غربی، باید در دل تاریخ رفت.
از این رو شناخت سیاست های سه امپراتوری اسلامی یعنی عثمانی، صفوی و گورکانی مهم است.
از بین این سه امپراتوری ها، گورکانیان بیشتر از بقیه به اروپائیان نزدیک شدند. در مقابل، عثمانی شیوه اداری بومی خویش را تا قرن بیستم ادامه داد.
البته از غرب، تقلید هایی هم در شیوه پوشش، زندگی و معماری و موسسات آموزشی داشتند.

جواب تحقیق کنید صفحه ۳۳ جامعه شناسی یازدهم

درباره تاثیرات صد سال اخیر ناسیونالیسم در جهان اسلام تحقیق کنید.
پاسخ: تمام حرکت های ناسیونالیستی پان عربیسم )عبدالناصر در مصر(، پان ترکیسم )آتاتورک در ترکیه(، پان ایرانیسم )پهلوی در ایران( باعث از بین رفتن وحدت مسلمانان شد. در جریان فروپاشی دولت بزرگ عثمانی، استعمارگران بریتانیا، با ترویج ملی گرایی عربی و پان ایرانیسم و پان ترکیسم، کشورهای اسلامی را علیه حکومت عثمانی شوراندند، استعمارگران در طول صد سال اخیر از طریق ناسیونالیسم )ملی گرایی( برای متلاشی کردن رقبای خود استفاده کرده و باعث تفرقه بین مسلمانان شدند.

مفاهیم اساسی:
عقاید و ارزش های جهانی اسلام، اصل نبوی، فرهنگ جاهلی، فرهنگ بشری، دوران خلافت، مناسبات قومی و قبیله ای، استعمار، بیداری اسلامی، استعمار غربی، فرهنگ اسلامی، استبداد ایلی و قومی، استبداد استعماری، عصر بیداری اسلامی، ناسیونالیسم، مارکسیسم و ملی گرایی

خالصه کنید.
– دین اسلام عقاید و ارزش های جهان شمول دارد.
– عقاید و ارزش های اسلامی با پذیرش انسان ها به عرصه ی فرهنگ بشری راه می یابند.
– شبه جزیره عربستان قبل از ظهور اسلام، فرهنگ جاهلی و قبیله ای داشت.
– دوران خلافت از زمان رحلت رسول خدا )ص( آغاز شد و در طول خلافت اموی، عباسی و عثمانی ادامه یافت.
– در دوران خلافت، به خاطر غلبه قدرت هایی مانند سلجوقیان، خوارزمشاهیان، مغولان، عثمانی و … که در چارچوب مناسبات قومی و قبیله ای رفتار می کردند مانع از آن می شد تا ظرفیت های فرهنگ اسلامی و ارزش های اجتماعی آن به طور کامل آشکار شود.
– دولت های استعمار غربی، بخش های مختلف جوامع اسلامی را تحت نفوذ و سلطه سیاسی خود در آوردند.
– در دوره استعمار، استبداد ایلی و قومی به صورت استبداد استعماری در آمد.
– انقلاب اسلامی ایران، نقطه ی عطفی در بازگشت به فرهنگ اسلامی در جهان اسلام است.
– امت اسلامی با الهام از انقلاب اسلامی و بازگشت به سوی هویت الهی خود، مرحله جدیدی را در گسترش فرهنگ جهانی اسلام رقم می زند.

آنچه از این درس آموختیم
دین اسلام عقاید و ارزش های جهان شمول دارد. عقاید و ارزش های اسلامی با پذیرش انسان ها به عرصه ی فرهنگ بشری راه می یابند. شبه جزیره عربستان قبل از ظهور اسلام، فرهنگ جاهلی و قبیله ای داشت. دوران خلافت از زمان رحلت رسول خدا )ص( آغاز شد و در طول خلافت اموی، عباسی و عثمانی ادامه یافت. در دوران خلافت، به خاطر غلبه قدرت هایی مانند سلجوقیان، خوارزمشاهیان، مغولان، عثمانی و … که در چارچوب مناسبات قومی و قبیله ای رفتار می کردند مانع از آن می شد تا ظرفیت های فرهنگ اسلامی و ارزش های اجتماعی آن به طور کامل آشکار شود. دولت های استعمار غربی، بخش های مختلف جوامع اسلامی را تحت نفوذ و سلطه سیاسی خود در آوردند. در دوره استعمار، استبداد ایلی و قومی به صورت استبداد استعماری در آمد. انقلاب اسلامی ایران، نقطه ی عطفی در بازگشت به فرهنگ اسلامی در جهان اسلام است. امت اسلامی با الهام از انقلاب اسلامی و بازگشت به سوی هویت الهی خود، مرحله جدیدی را در گسترش فرهنگ جهانی اسلام رقم می زند.