جواب درس سیزدهم فارسی دوازدهم - همیار آموزش

جواب کارگاه متن پژوهی درس ۱۳ فارسی دوازدهم

گام به گام فارسی دوازدهم / درس سیزدهم: خوان هشتم

۱-متضّاد واژه های مشخّص شده را در متن درس بیابید.
🔹باید به داوری بنشینیم / شوق رقابتی است / در بین واژهها و عبارتها / و هر کدام میخواهند معنای (صلح) را مرادف اول باشند.
پاسخ: جنگ

🔹 با اهل فنا دارد هر کس سر (یک رنگی) / باید که به رنگ شمع از رفتنِ سر خندد
پاسخ: تزویر

۲-این شعر اخوان را با توجّه به موارد زیر بررسی کنید.

الف) استفاده از واژه ها، ترکیب ها و ساختار های دستوری زبان کهن
پاسخ: همگنان / بهر کین سوگند / سورت / به کردار / هریوه / پور / گویی / غَدر / تگ / هول / گُرد / سجستانی / مردستان / تاریک‌ژرف / بادبرف / زادسرو / سنان / اِستاد / چَه.

ب) کاربرد واژه ها و ترکیب های نو ساخته
پاسخ: چاه سار گوش / یاد های روشن / رخش غیرتمند / چاه پَستان / گلیم تیره بختی ها/ آتشین پیغام / گرامی مرد / پاک آیین / مست شور / کوه کوهان / رخش رخشنده / تای بی همتا / کمند شصت خم.

۳-در متن زیر، گروه های اسمی و وابسته های پیشین و پسین را مشخّص کنید.
– رخش زیبا، رخش غیرتمند
رخش زیبا :
رخش (هسته) – زیبا (وابسته پسین از نوع صفت بیانی فاعلی)
رخش غیرتمند:
رخش (هسته) – غیرتمند (وابسته پسین از نوع صفت بیانی مطلق)

– رخش بی مانند، با هزارش یادبود خوب خوابیده است.
پاسخ:
رخش بی مانند:
رخش(هسته)–بیمانند(وابسته پسین، صفت بیانی مطلق)
هزارش یادبود خوب:
هزار(وابسته پیشین از نوع صفت شمارشی عدد اصلی) –یادبود(هسته) -خوب(وابسته پسین، صفت بیانی مطلق) – «-َش» (وابسته پسین از نوع مضافٌ الیه)

۱-کدام نوع لحن برای خوانش متن درس، مناسب است؟ دلایل خود را بنویسید.
پاسخ: لحن حماسی – روایی؛ زیرا شعر، روایتی حماسی از کشته شدن رستم به دست برادر ناتنی اش، شغاد است؛ پس باید با لحن روایی داستان را به مخاطب منتقل کرد و با لحن حماسی، فضای حاکم بر داستان را ترسیم نمود.

۲- در این سروده، «رستم» و «شغاد» نماد چه کسانی هستند؟
پاسخ: رستم: نماد قدرت ملّی ایران و پهلوانان راستین / شغاد: نماد فریبکاری، نیرنگ بازی و ناجوانمردان پَست.

۳- قسمت های زیر را از دید آرایه های ادبی بررسی کنید.
الف) این نخستین بار شاید بود 
کان کلید گنج مروارید او گم شد
پاسخ: کلید گنج مروارید: استعاره از خنده رستم / کلید: استعاره از خنده / گنج: استعاره از دهان / مروارید: استعاره از دندان / کلید و گنج و مروارید: تناسب.

ب) همگنان خاموش، 
گرد بر گردش، به کردار صدف بر گرد مروارید
پاسخ: همگنان گرد بر گردش مانند صدف بر گرد مروارید: تشبیه / صدف و مروارید: تناسب / گرد: آرایه تکرار.

پ) پهلوانِ هفتخوان، اکنون 
طعمه دام و دهانِ خوان هشتم بود
پاسخ: طعمه بودن: کنایه از در اختیار خود نبودن و گرفتار بودن
دام و طعمه–هفت و هشت: تناسب
هفت و هشت: جناس
دهان خوان هشتم: اضافه استعاری و تشخیص
خوان هشتم: استعاره از چاه
پهلوان هفتخوان مانند طعمه: تشبیه

۱-مقصود نقّال از «قصّه درد» چیست؟
پاسخ: روایت مرگ جوانمردان به دست انسان های فریبکار که هیچ تعهّد اخلاقی ندارند.

۲- درباره مناسبت موضوعی متن درس با بیت زیر توضیح دهید.
یوسف، به این رها شدن از چاه دل مبند  این بار میبرند که زندانی ات کنند
پاسخ: به ظواهر خوب نباید دل بست، شاید پشت پرده آن زشتی باشد. همانطورکه در داستان حضرت یوسف (ع)، یوسف از چاه نجات یافت ولی اسیر زندان زلیخا شد؛ رستم نیز اسیر مکر و نیرنگ نا برادر ناجوانمردش شد.
۳-شاعر در این سروده، بر کدام مضامین اجتماعی تأکید دارد؟
پاسخ: رواج ظلم، ستم و ناجوانمردی در جامعه / علاقه مردم به شنیدن داستان های گذشته در قهوه خانه ها / ترجیح مرگ شرافتمندانه بر زندگی با ننگ / از بین بردن بزرگان جامعه و رقیبان توسط حکومت ها.

۴-اگر به جای شاعر بودید، این شعر را چگونه به پایان میرساندید؟ چرا؟
پاسخ: بر عهده دانش اموز عزیز

جواب درک و دریافت صفحه ۱۱۷ درس سیزدهم ادبیات دوازدهم

۱-یکبار دیگر، شعر را با تأمّل بر مکث ها و درنگ ها بخوانید.

۲- وجه اشتراک این شعر را از نظر محتوا با فصلهای ادبیات پایداری و ادبیات حماسی بنویسید.
پاسخ: محتوای این شعر، عشق به میهن و فداکاری در راه دفاع از وطن است. میهن جایگاهی است که وجود انسان به آن وابسته است و غم و شادی زندگی در آن شکل میگیرد. این مضامین، اصلی ترین موضوعات ادب پایداری و حماسی هستند