جواب فعالیت های فصل ششم زیست شناسی دهم
گام به گام فصل ۶ زیست شناسی دهم
گام به گام فصل ۶ زیست شناسی دهم
انتخاب سریع صفحه :
گام به گام زیست شناسی دهم تجربی / فصل ۶
جواب فعالیت صفحه ۸۱ زیست شناسی دهم
با استفاده از ابزار و مواد مناسب، نمونه‌ای از یاخته گیاهی بسازید. در این نمونه، لایه‌های دیواره ارتباط بین یاخته‌های گیاهی را نیز نشان دهید.
پاسخ: برای ساختن این مدل، می‌توان از کامواهای رنگی با ضخامت مختلف استفاده کرد. در این روش بر روی یک مقوا به کمک چسب مایع، کاموایی را که نشان دهنده‌ی غشای پلاسمایی است و کاموایی دیگر را برای نشان دادن تیغه میانی و … می‌توان قرار داد. هسته یاخته گیاهی نیز می‌تواند یک تکه پارچه رنگی در وسط‌های یاخته باشد و…
جواب فعالیت صفحه ۸۲ زیست شناسی دهم
تورژسانس و پلاسمولیز در یاخته‌های گیاه
آب بر اساس اسمز می‌تواند از غشای پروتوپلاست و واکوئول، آزادانه و بدون صرف انرژی عبور کند.
الف) برای مشاهدهٔ تورژسانس و پلاسمولیز در یاختهٔ گیاهی آزمایشی طراحی و اجرا کنید.
پاسخ: قطعه‌ای از روپوست پیاز قرمز را در آب مقطر و قطعه دیگر را در محلول ۱۰ درصد نمک قرار می‌دهیم. بعد از مدتی نمونه‌های میکروسکوپی از هر کدام تهیه و با میکروسکوپ مشاهده می‌کنیم. نمونه‌ای که در آب مقطر قرار داشته، حالت تورژسانس و نمونه‌ای که در محلول نمک قرار گرفته، حالت پلاسمولیز را نشان میدهد.
ب) گفتیم که یاخته‌های گیاه براساس تفاوت فشار اسمزیِ پروتوپلاست و محیط اطراف، به حالت تورژسانس یا پلاسمولیز در می‌آیند. آیا پلاسمولیز و تورژسانسِ یاخته‌ها، سبب تغییر در اندازه یا وزن بافت گیاهی می‌شود؟ چگونه با روش علمی به این پرسش پاسخ می‌دهید؟
پاسخ: بله اما به طور موقت. برای بررسی این تغییر، آزمایشی طراحی می‌کنیم. ابتدا قسمتی از بافت روپوست گیاه پیاز خوراکی را برش می‌دهیم و بر روی تیغ، زیر میکروسکوپ مشاهده می‌کنیم. شکل یاخته‌های مشاهده شده را رسم می‌کنیم. سپس این آزمایش را در محلول‌های آب نمک با درصدهای مختلف (۱۰ و ۲۰ و ۳۰)، آب معمولی و آب مقطر تکرار می‌کنیم و در نهایت تصاویر رسم شده را با هم مقایسه می‌کنیم. مشاهده می‌کنیم که تا دقایقی بعد از عمل پلاسمولیز یا تورژسانس، تغییر حجم و وزن به طور موقت در این یاخته گیاهی دیده می‌شود اما به دلیل وجود دیواره یاخته‌ای، این حالت پایدار نیست و یاخته به حالت ابتدایی خود بازمی‌گردد.
جواب فعالیت صفحه ۸۳ زیست شناسی دهم
غشای واکوئول مانند غشای یاخته، ورود مواد به واکوئول و خروج از آن را کنترل می‌کند. برگ کلم بنفش را چند دقیقه در آب معمولی قرار دهید، چه اتفاقی می‌افتد؟ اکنون آن را به مدت چند دقیقه بجوشانید. چه می‌بینید؟ مشاهده خود را تفسیر کنید.
پاسخ: برگ کلم بنفش وقتی در آب با درجه طبیعی باشد، معمولاً تغییر چندانی در رنگ آب ایجاد نمیکند(که آن هم به علت برش برگ با چاقوست) ، اما جوشاندن آن که سبب مرگ یاخته‌ها و تخریب غشای زیستی می‌شود، سبب رنگی شدن آب می‌شود
جواب فعالیت صفحه ۸۴ زیست شناسی دهم
مشاهده رنگ دیسه
وسایل و مواد لازم: تیغه و تیغک، میکروسکوپ نوری تیغ، آب مقطر، پوست گوجه فرنگی.
روش کار: برای مشاهده رنگ دیسه، با استفاده از تیغ، سمت داخلی پوست گوجه فرنگی را خراش دهید و از آن نمونه میکروسکوپی تهیه و با میکروسکوپ مشاهده کنید.
گوجه فرنگی در ابتدا سبز رنگ و با گذشت زمان رنگ آن تغییر می‌کند. چه توضیحی برای این رویداد دارید؟ چگونه می‌توانید به‌طور تجربی، درستی توضیح خود را تأیید کنید؟
با تجزیه کلروفیل در سبزدیسه‌ها، رنگ دیسه‌ها تولید می‌شوند و گوجه‌فرنگی کال به گوجه‌فرنگی رسیده تبدیل پاسخ: می‌شود. با نگهداری گوجه‌فرنگی کال در محیط تاریک و گرم می‌توان به راحتی این تبدیل را مشاهده کرد.
جواب فعالیت صفحه ۸۵ زیست شناسی دهم
برگ بعضی گیاهان بخش‌های غیر سبز، مثلاً سفید، زرد، قرمز یا بنفش دارد.دیده می‌شود که کاهش نور در چنین گیاهانی، سبب افزایش مساحت بخش‌های سبز می‌شود. چه توضیحی برای این مشاهده دارید؟ این تغییر رنگ در برگ چه اهمیتی در ماندگاری گیاه دارد؟
پاسخ: با کاهش نور، گیاه سطح سبز (بخش سبزینه‌دار) خود را برای افزایش غذاسازی گسترش میدهد تا کاهش نور جبران شود. این کار برای رشد و تأمین نیازهای گیاه ضروری است.
جواب فعالیت صفحه ۸۷ زیست شناسی دهم
سامانه بافت زمینه‌ای در گیاهان آبزی از پارانشیمی ساخته می‌شود که فاصله فراوانی بین یاخته‌های آن وجود دارد. این فاصله‌ها با هوا پر شده‌اند. این ویژگی چه اهمیتی برای گیاهی دارد که در آب زندگی می‌کند؟
پاسخ: هوای موجود در فاصله بین یاخته‌های پارانشیمی سبب می‌شود که اندام گیاهی سبک شود و مقاومت آن در برابر جریان‌های آبی کاهش یابد.
هوا در تأمین اکسیژن مورد نیاز اندام‌های گیاهی که در آب قرار دارند، نیز نقش دارد.
به این نوع پارانشیم، پارانشیم هوادار یا آئرانشیم گفته می‌شود.
جواب فعالیت صفحه ۸۹ زیست شناسی دهم
الف) سه سامانه بافتی و انواع یاخته‌های سامانه بافت زمینه‌ای را با هم مقایسه کنید.
| سامانه بافتی | وظیفه | انواع یاخته |
| ۱- آوندی | انتقال شیره خام و شیره پرورده | ۱.چوبی (عناصر آوندی – تراکئید) ۲.آبکشی (یاخته‌های آبکشی یاخته‌های همراه) |
| ۲- پوششی | محافظت از گیاه ، تولید پوستک ، ایجاد تارهای کشنده، کرک، نگهبان روزنه و یاخته‌های ترشحی | ۱.روپوست (اپیدرم) ۲.پیراپوست (پریدرم) |
| ۳- زمینه ای | پر کردن فضای بین روپوست و بافت پارانشیمی در ذخیره مواد، فتوسنتز و ترمیم بافت‌های آسیب دیده نقش دارد. بافت کلانشیم و اسکلرانشیم نقش استحکامی دارند. | ۱.پارانشیم ۲.کلانشیم ۳.اسکلرانشیم |
ب) مقدار بافت آوندچوبی در ساقه چوبی شده، به مراتب بیشتر از بافت آوندآبکشی است. این وضع چه اهمیتی برای گیاه دارد؟
پاسخ: چون گیاه نیاز بیشتری به آب و املاح برای رشد در مقایسه با شیره پرورده دارد و از طرفی چون آوند چوبی، لیگنینی می‌شود باید نقش استحکامی را نیز ایفا کند. همینطور برای به گردش درآمدن آب در گیاه، همیشه حجم عظیمی از آب تبخیر می‌شود. بنابراین گیاه به آوندهای چوبی بیشتر از آوندهای آبکشی نیاز دارد.
جواب فعالیت صفحه ۹۱ و ۹۲ زیست شناسی دهم
ساختار نخستین ساقه و ریشه
شکل‌های زیر، ساختار نخستین ساقه و ریشه را در گیاه تک لپه و دو لپه نشان میدهد. برای مشاهده چگونگی قرارگیری سه سامانه بافتی در ساختار نخستین گیاه، باید از ریشه و ساقه، برش تهیه کنیم.
الف) با توجه به تصاویر، ساختار نخستین گیاه تک لپه و دو لپه را با هم مقایسه کنید.
ویژگی‌های گیاهان دولپه:
۱- ریشه راست دارند.
۲- برگ‌های این گیاهان اغلب پهن و رگبرگ منشعب دارند.
۳- هر برگ توسط دمبرگ به ساقه وصل است.
۴- دانه دو قسمتی دارند.
۵- اجزای گل در آنها مضربی از ۲ یا ۵ است.
۶- اجزای چوب و آبکش در برش عرضی ساقه روی دایره محیطیه قرار دارد.
ویژگی گیاهان تک لپه:
۱- ریشه افشان دارند.
۲- برگ‌ها اغلب دراز و باریک و دارای رگبرگ‌های موازی هستند.
۳- اجزای گل ۳ یا مضربی از ۳ هستند.
۴- طرز قرارگیری آوندهای چوب و آبکش در برش عرضی ساقه نظم خاصی ندارند.
۵- برگ‌ها توسط غلاف به ساقه متصل هستند.
۶- دانه یک قسمتی است.
در ساقه گیاهان تک لپه دستجات آوند به صورت پراکنده وجود دارد. ولی در گیاهان دو لپه به صورت منظم است.
در تک لپه‌ای‌ها مرز مشخصی بین پوست و استوانه مرکزی وجود ندارد ولی در دولپه‌ها مرز بین پوست و استوانه مرکزی مشخص است.
ب) برای مشاهده ساختار نخستین ریشه و ساقه در گیاهان، با استفاده از میکروسکوپ نوری روش زیر را به کار گیرید.
وسایل و مواد لازم: میکروسکوپ نوری دو چشمی، تیغه و تیغک، تیغِ تیز، شیشه ساعت، آب مقطر، ساقه و ریشه چوبی نشده و نرم گیاه.
روش کار: در شیشه ساعت مقداری آب مقطر بریزید. با استفاده از تیغ، برش‌های عرضی و نازک تهیه کنید و در شیشه ساعت قرار دهید. در استفاده از تیغ، نکات ایمنی را رعایت کنید!
برش‌ها را با میکروسکوپ مشاهده کنید. برای مشاهده، ابتدا از بزرگنماییِ کم و سپس از بزرگنمایی بیشتر استفاده کنید. شکل برش عرضی را ترسیم و نام‌گذاری کنید.
برای مشاهده بهتر می‌توانید برش‌ها را با یک یا دو رنگ، رنگ آمیزی کنید. برای این کار به محلول رنگ‌بر، یا سفیدکننده، استیک اسید یک درصد (سرکه سفید رقیق شده)، رنگ کارمن زاجی و آبی متیل نیاز دارید. برای رنگ‌آمیزی، برش‌ها را به ترتیب در هر یک از محلول‌های زیر قرار دهید.
آب‌مقطر، محلول رنگ‌بر (۱۵ تا ۲۰ دقیقه)، آب مقطر، استیک اسید رقیق (۱ تا ۲ دقیقه)، آب‌مقطر، آبی متیل (۱ تا ۲ دقیقه)، آب‌مقطر، کارمن زاجی (۲۰ دقیقه)، آب مقطر.
پ) هر یک از بافت‌های آوندی به چه رنگی در آمده‌اند؟
پاسخ: آبی متیل، دیواره‌های چوبی را به رنگ آبی و کارمن زاجی، دیواره‌های سلولزی را به رنگ قرمز در می‌آورند.
جواب فعالیت صفحه ۹۴ زیست شناسی دهم
الف) مریستم نخستین و پسین را بر اساس محل تشکیل و عملکرد با هم مقایسه کنید.
| مریستم (سرلاد) | محل تشکیل | عملکرد |
| نخستین | نوک ساقه ، نوک ریشه | – سبب رشد طولی ساقه و ریشه می‌شود. |
| پسین | بین آوند چوبی و آوند آبکش بین پوست | – سبب ساخت آوند چوبی و آوند آبکشی می‌شود. – به شمت داخل یاخته نرم‌آکنه و به سمت بیرون بافت چوب پنبه‌ای می‌سازد. |
ب) در یک پژوهش گروهی، سه گیاه علفی در منطقه محل زندگی خود، انتخاب و تک لپه یا دو لپه بودن این گیاهان را بر اساس ظاهر و ساختار بافتی آنها گزارش کنید.
لپه بودن چند مورد ذکر شده است.
پاسخ:
۱) لوبیا ← گیاه دو لپه ← دارای ریشه است ← برگ پهن و رگبرگ منشعب است.
۲) ذرت ← گیاه تک لپه ← دارای ریشه افشان، برگ کشیده و رگبرگ موازی است و دم برگ هم ندارد. برگ ساقه را در آغوش گرفته است.
۳) گندم ← گیاه تک لپه ← ریشه افشان، برگ کشیده و رگبرگ موازی است.
جواب فعالیت صفحه ۹۵ زیست شناسی دهم
الف) با مراجعه به منابع معتبر، دربارهٔ ویژگی‌های درخت حرّا، وضعیت جنگل‌های حرّا در ایران، نقش این جنگل‌ها در حفظ گونه‌های جانوری و زندگی مردم محلّی، به‌صورت گروهی گزارشی ارائه دهید.
پاسخ: حرّا گیاهی از خانواده شاه‌پسند است که در منطقه خاورمیانه در سواحل ایران، عربستان و مصر دیده می‌شود و در ایران در امتداد سواحل خلیج‌فارس و دریای عمان وجود دارند. بیشترین تجمع این درختان در منطقه حفاظت شده نایبند در استان بوشهر به مساحت ۳۹۰ هکتار است. این درخت در مناطق ساحلی آب‌های شور زندگی می‌کند و زیستگاه مناسبی برای حفظ پرندگانی مثل حواصیل، لک‌لک، مرغ سقا و … است.
ب) در منطقه‌ای که زندگی می‌کنید، آیا گیاهانی وجود دارند که با شرایط خاصّ آن منطقه سازگاری‌هایی داشته باشند؟ در صورت وجود چنین گیاهانی، گزارشی به‌صورت گروهی از این سازگاری‌ها ارائه دهید.
پاسخ: بله، به عنوان مثال گیاهان CAM که در مناطقی با آب و هوای گرم و خشک سازگاری دارند. این گیاهان جهت سازگاری با منطقه‌ای که زندگی می‌کنند. در روز روزنه‌های هوایی خود را می‌بندند و مانع تبخیر آب در روزهای گرم می‌شوند و در تمام طول شب روزنه‌های خود را جهت جذب CO۲ باز می‌گذارند.
- hamyar
- hamyar.in/?p=23168