جواب کارگاه متن پژوهی درس ۵ فارسی دهم - همیار آموزش

گام به گام فارسی دهم / درس پنجم :: بیداد ظالمان

جواب کارگاه متن پژوهی صفحه ۴۰ و ۴۱ فارسی دهم

در بخش زیر جواب کارگاه متن پژوهی درس پنجم فارسی دهم را آماده کرده ایم. این بخش ها شامل قلمرو زبانی ، قلمرو ادبی و  قلمرو فکری میباشد

جواب قلمرو زبانی صفحه ۴۰ فارسی دهم

۱- در شعری که خواندید، پنج واژۀ مهمّ املایی بیابید و بنویسید.
پاسخ:  محنت – اجل – طالع – تأثیر- طبع – عوعو سگان – غرش شیران

۲- تفاوت معنایی فعل «کُشت» را در ابیات زیر توضیح دهید.
گفتم که نوش لعلت ما را به آرزو کشت *** گفتا تو بندگی کن کاو بنده پرور آید
پاسخ: درمانده و ناتوان کرد

بادی که در زمانه بسی شمع‌ها بکشت *** هم بر چراغدان شما نیز بگذرد
پاسخ: خاموش کرد (از بین برد)

۳- برای هر واژۀ مشخّص شده، یک مترادف از متن درس بیابید.
بر در بخت بد فرود آید *** هرکه گیرد عنان مرکبش، آز/ ناصرخسرو
بخت: طالع

همّت بلند دار که نزد خدا و خلق *** باشد به قدر همّت تو اعتبار تو / ابن یمین
اعتبار: رونق

جواب قلمرو ادبی صفحه ۴۰ فارسی دهم

۱- قافیه و ردیف را در بیت نخست این سروده مشخّص کنید.
هم مرگ، بر جهان شما نیز بگذرد/ هم رونقِ زمان شما نیز بگذرد
قافیه: جهان، زمان/ ردیف: شما نیز بگذرد

۲- در بیت زیر، کنایه‌ها را بیابید و مفهوم آنها را بنویسید.
بر تیر جورتان ز تحمّل سپر کنیم تا سختی کمان شما نیز بگذرد
سپر کردن کنایه از مقاومت کردن / سختی کمان کنایه از قدرت بازو و نیرومندی

۳-به بیت زیر توجّه کنید:
صفحه ۴۰ فارسی دهم …
در بیت پنجم، استعاره ها را مشخّص کنید و مفهوم هر یک را بنویسید.
شیران استعاره از پهلوانان شجاع
سگان استعاره از افراد پست و بی ارزش

جواب قلمرو فکری صفحه ۴۱ فارسی دهم

۱- با توجه به توضیح زیر، معنی و مفهوم بیت اوّل درس را به نثر روان بنویسید.
سیف الدّین محمّد فرغانی، در سدۀ هفتم هجری، هنگامی که شهرهای بزرگ و آباد ایران، در آتش بیداد مغولان می سوخت، این شعر را سرود. سیف در این سروده، از رفتار ظالمانۀ فرمانروایان و تاخت و تاز سپاه مغول، با بیان کوبنده‌ای انتقاد می‌کند.
بیت اول: هم مرگ، بر جهان شما نیز بگذرد/ هم رونقِ زمان شما نیز بگذرد
معنی: بیتردید، مرگ از دنیای شما نیز عبورکرده، نابودتان خواهد کرد و رونق روزگار شما هم سپری خواهد
مفهوم: فانی بودن همه /ناپایداری قدرت و توان

۲- در بیت زیر، مقصود شاعر از «رمه»، «چوپان گرگ طبع» و «گرگی شبان» چیست؟
ای تو رمه سپرده به چوپانِ گرگْ طبع *** این گرگی شبان شما نیز بگذرد
رمه: مردم
«چوپان گرگْ طبع»:حاکم گرگ صفت ، درنده خو و ظالم
«گرگی شبان»: درندگی وظلم حاکم

۳- از متن درس، برای حدیث و آیۀ زیر، نمونه بیتی مرتبط بیابید و بنویسید.
🔹 «الدّهرُ یَومانِ یومُ لَک و یَومُ علیک».
پاسخ: ای مُفتَخَر به طالع مسعود خویشتن ***  تأثیر اختران شما نیز بگذرد

🔹 «کلُّ نفسٍ ذائقهُ الموت». سورۀ آل عمران، آیۀ ۱۸۵
پاسخ: هم مرگ، بر جهان شما نیز بگذرد *** هم رونق زمان شما نیز بگذرد
آب اجل که هست گلوگیر خاص و عام *** بر حلق و بر دهان شما نیز بگذرد

۴- سرودۀ زیر، یادآور کدام بیت درس است؟
🔹ما بارگه دادیم، این رفت ستم بر ما *** بر قصر ستمکاران، گویی چه رسد خِذلان
پاسخ: چون داد عادالن به جهان در، بقا نکرد *** بیداد ظالمان شما نیز بگذرد

۵- در بیت زیر به کدام باور قدیمی اشاره شده است؟
پاسخ: ای مُفتَخَر به طالع مسعود خویشتن *** تأثیر اختران شما نیز بگذرد

جواب درک و دریافت صفحه ۴۳ درس پنجم فارسی دهم

۱- ۱ برای خوانش مناسب و تأثیر گذار این سروده به چه نکاتی باید توجه داشت؟
پاسخ: در این غزل شهریار عشق خود را به امام علی ابراز می کند همچنین از او تعریف می کند؛ بنابراین ، لحن (ستاشی – غنایی) برای این سروده مناسب است.

۲- در این سروده به کدام ویژگی های شخصیت والای حضرت علی ( ع ) اشاره شده است؟
پاسخ: مهر به مردم،تجلی رحمت و خوشبختی، خداشناسی، بخشندگی، لطف و مهربانی او ، واسطه و ابزار رسیدن به خدا، سخاوت، عدالت، تعهد و وفاداری به عهد ، شجاعت، مدارا با دشمنان، فرزند پروری، پاکبازی و …