جواب خودارزیابی درس اول علوم و فنون دهم ؛ صفحه ۱۹ و ۲۰ - همیار آموزش

جواب درس ۱ علوم فنون دهم

گام به گام علوم و فنون دهم / در بخش زیر جواب فعالیت های درس اول علوم و فنون ادبی دهم را قرار داده ایم. گام به گام درس ۱ علوم فنون ادبی دهم مربوط به صفحات ۱۹ و ۲۰ این کتاب میباشد.

درس اول :: مبانی تحلیل متن

پاسخ: 

خود ارزیابی صفحه ۱۹ و ۲۰ درس اول علوم و فنون ادبی دهم

۱ -مفهوم «متن » را با ذکر دو مثال توضیح دهید؟
پاسخ: (هر چیزی که ذهن ما را به پویایی در آورد متن است . در این کتاب مقصود ما از متن ، آثار شعر و نثر فارسی است. برای نمونه کتاب ها معمولا متن دیداری هستند و اگر خوانده شوند به آن ها متن های شنیداری یا خوانداری می گویند. صداهایی که می شنویم (شنیداری), بویی که حس می کنیم بویایی), مزه ای که می چشیم (چشایی) و… نیز متن محسوب می شوند.

۲ -یکی از آسانترین و کاربردی ترین شیوه ها در بررسی و تحلیل متن چیست ؟
پاسخ: متن از سه دیدگاه زبان، ادبیات و فکر یعنی در سه قلمرو بررسی شود : زبانی، ادبی، فکری .

۳ -با توجه به قلمرو فکری، دیدگاه خود را درباره ی محتوا و موضوع سروده زیر بنویسید.
*… آب را گل نکنیم/ در فرودست انگار ،کفتری می خورد آب / یا که در بیشهدور،سیره ای پر می شوید /یا درآبادی ،کوزه ای پُر می گردد/ آب را گل نکنیم ،شاید این آب روان ُمی رود پای سپیداری تا فرو شوید اندوه دلی،دست درویشی شاید ،نان خشکیده فرو برده در آب… «سهراب سپهری»
پاسخ:  این متن عرفانی است و سپهری با کمک گرفتن از طبیعت و با دیدگاه عرفانی، تلاش می کند مهربانی و دوستی را میان همه ی پدیده های هستی مطرح کند. شاعر در این شعر از شهر گمشده و سرزمین آرمانی اش سخن می گوید و خوش بین است و خوشبینی را القا می کند . آب تمثیلی است برای تمام زندگی، وگل نماد نادرستی وکژی است .روح بزرگ سپهری در این سروده مشهود است.

۴ -در خوانش شعر زیر، به چه نکاتی باید توجه کرد؟

خوانش درست شعر (چشم خوانی) با هدف کشف لحن شعر، یکباره خواندن شعر بدون گسست، پس از خواندن
شعر متوجه می شویم لحن خواندن این شعر، روایی داستانی است زیرا یک داستان کوتاه، با مفهوم تلاش و کوشش
و دوری از سستی است که شاعر آن را به خواننده انتقال می دهد. در ابتدا متن به آهنگ نرم و ملایم خوانده می
شود و در ادامه به تناسب فضای داستان و شخصیت ها، از لحن های دیگر بهره می جوید.

۵- سروده زیر را بخوانید و با توجه به قلمرو ادبی «کنایه، تشبیه، تشخیص، مثل ومراعات نظیر » را شناسایی کنید.

بیت اول: چون توکل تشبیه /لب خندان گل تشخیص /گل و گلشن مراعات نظیر
بیت دوم: تشبیه جبهه (پیشانی) به گل جبهه وا کردن : کنایه از گشاده رویی
بیت سوم: بند گران به زبان داشتن کنایه از سکوت کردن
بیت چهارم: روسفید شدن کنایه /فلک تشخیص/ مصرع دوم : ضرب المثل
بیت پنجم:  قطره آب، ابر، دریا :مراعات نظیر /قطره آبی که دارد در نظر : تشخیص

جواب صفحه ۲۰ درس اول علوم و فنون ادبی دهم

۶ -با توجه به متن زیر ، به پرسش ها پاسخ دهید

الف دو ویژگی زبانی را استخراج کنید.
پاسخ: ۱ -کاربرد «ی» استمراری در آخر فعل به جای «می» استمراری در اول فعل » پنداشتی( می پنداشت)
۲ -کاربرد دستور تاریخی نمونه کاربرد «اندر» به جای «در»
۳ -استفاده از واژه ی عربی «اقربا» به جای نزدیکان
۴-سادگی و روانی جملات
۵ -کاربرد جمله های کوتاه : خوابگزاری دیگر بیاوردند

ب- چه عاملی سبب شد خلیفه ، رفتاری متفاوت با دو خوابگزار داشته باشد ؟
پاسخ: تفاوت در شیوه ی بیان ، توجه به موقعیت ومقتضای سخن ، انتخاب و گزینش کلمات و اصل بلاغت موجب شد خلیفه از دو گفته ، برداشت هایی متفاوت داشته باشد.

۷ -حکایت زیر را بخوانید و آن را از دید قلمرو ادبی و فکری، بررسی کنید.
*روزی شخصی پیش بهلول، بی ادبی نمود.بهلول او را ملامت کرد که چرا شرط ادب به جا نیاوردی؟
او گفت: چه کنم ؟آب و گل مرا چنین سرشته اند .
گفت: آب و گل تو را نیکو سرشته اند ،امّا لگد کم خورده است ! « لطایف الطوایف»
قلمرو ادبی: آب و گل مراعات نظیر/ بی ادب، ادب : تضاد/ آب وگل مجاز از وجود انسان /بهلول : تلمیح/ آب و گل تو را نیک سرشته اند… ضرب المثل
قلمرو فکری: نویسنده در قالب طنز می گویدسرشت همه انسان هانیکو آفریده شده است و فقط تربیت موجب برتری وتفاوت انسان ها می شود. به اهمیت تربیت درست اشاره کرده است و با نگرش تعلیمی واندرزی تلاش می کند بی ادبی را نکوهش کند.