معنی شعر خوانی بوی گل و ریحان فارسی دهم - همیار آموزش

معنی صفحه ۵۵ فارسی دهم

معنی شعر خوانی بوی گل و ریحان

۱ .وقتی دل سودایی، میرفت به بُستانها بیخویشتنم کردی، بوی گل و ریحانها

معنی: وقتی دلِ عاشق من به سوی باغ و گلستان میرفت، بوی گُل و گیاهان خوشبو مرا بی‌اختیار و از خود بیخود میکرد.
قلمرو زبانی:
*سودایی: عاشق، شیفته، شیدا
بُستان: مخفّف بوستان، گلزار
*ریحان: هر گیاه سبز و خوشبو
بیت: دو جمله
«-َم» در بی خویشتنم: مفعول
قلمرو ادبی:
سودایی بودن و به گلستان رفتن برای دل: تشخیص و استعاره
بستان و گل و ریحان: تناسب
بی خویشتن: کنایه از بیاختیار و سرمست

۲ .گه نعره زدی بلبل، گه جامه دریدی گل با یاد تو افتادم از یاد برفت آنها

معنی: گاه بلبل در گوشه‌ای آواز میخواند و گاه غنچه ها شکوفا میشدند، همین که یاد تو در دلم افتاد، همه آن زیبایی ها را فراموش کردم.
قلمرو زبانی:
گه: مخفّف گاه
نعره: فریاد بلند
جامه: لباس
با یاد تو: به یاد تو
بیت: چهار جمله
نعره و جامه: نقش مفعول.
قلمرو ادبی:
نعره زدن بلبل و جامه دریدن گل: تشخیص و استعاره
جامه: استعاره از گلبرگ
نعره زدن: کنایه از با هیجان نغمه خواندن
جامه دریدن: کنایه از شکوفایی و هیجان
بلبل و گل: مراعات نظیر (تناسب).

۳ .تا عهد تو دربَستم عهد همه بشکستم بعد از تو روا باشد نقض همه پیمانها

معنی: از وقتی که با تو پیمان عشق بسته‌ام، پیمان با دیگران را شکسته ام. پس از پیمان بستن با تو، شکستن همه عهد ها، جایز و مُجاز است.
قلمرو زبانی:
عهد: پیمان، قرارداد
روا: جایز، مُجاز
*نقض: شکستن، شکستن عهد و پیمان
بیت: سه جمله
عهد: نقش مفعول
روا: نقش مسند.
قلمرو ادبی:
دربستم و بشکستم: تضاد
عهد و پیمان: تناسب
شکستن عهد: کنایه از بد عهدی و عمل نکردن به پیمان
عهد و تو و همه: آرایه تکرار

۴ .تا خار غم عشقت آویخته در دامن کوتهنظری باشد، رفتن به گلستانها

معنی: آن کسی که گرفتار غمِ عشق تو باشد، اگر اندیشه رفتن به باغ و گلستان در سرش باشد، نشانه نادانی و کوتاه فکری اوست.
قلمرو زبانی:
خار: تیغ گیاه
آویخته: فرورفته، آویزان شده
*کوته نظری: اندک بینی، عاقبت اندیش نبودن
بیت: دو جمله
کوته نظری: نقش مسند.
قلمرو ادبی:
خار غم: اضافه تشبیهی
در دامن آویختن: کنایه از همراه بودن
کوته نظری: کنایه از ناقص بودن فکر
خار و دامن و گلستان: تناسب.

۵ .گر در طلبت رنجی ما را برسد شاید چون عشق حرم باشد، سهل است بیابانها

معنی: اگر در طلب عشق تو رنج و زحمتی به ما برسد، شایسته است؛ زیرا وقتی عشق مانند کعبه هدف انسان باشد، پیمودن بیابان ها آسان است
قلمرو زبانی:
طلب: خواستن، جستجو
شاید: فعل به معنای شایسته و سزاوار است
حرم: کعبه
سهل: آسان
بیت: چهار جمله
«-َت»: نقش مضافٌالیه
قلمرو ادبی:
عشق مانند حرم: تشبیه
سهل: ایهام تناسب: 1.آسان(✅)2.زمین نرم و هموار(❌ )که با بیابان تناسب دارد
بیابان: نماد سختی و مشکلات

۶ .گویند مگو سعدی، چندین سخن از عشقش میگویم و بعد از من گویند به دورانها

معنی: میگویند: ای سعدی! این همه از عشق معشوق سخن نگو. من نیز در پاسخ میگویم: نه تنها من از عشق سخن خواهم گفت؛ بلکه در آینده، دیگران نیز از عشق او سخن خواهند گفت.
قلمرو زبانی: دوران: زمان، گردش روزگار

بیت: پنج جمله
سعدی: منادا
«-َش» در عشقش: نقش مضافٌالیه
سخن: نقش مفعول.
قلمرو ادبی:
گویند و مگو: تضاد
گویند و مگو و میگویم و گویند: اشتقاق
واجآرایی «ن»
گویند: آرایه تکرار.