معنی فارسی دهم
درس یکم معنی شعر و کلمات درس اول
چشمه
صفحه ۱۳
۱- گشت یکی چشمه ز سنگی جدا | غلغله زن، چهره نما، تیزپا |
معنی: چشمهای جوشان، خودنما و تندرو از تخته سنگی جدا شد (بیرون زد و جاری شد).
قلمرو زبانی:
گشت: شد
غلغله زن: شور و غوغاکنان
تیزپا: تندرو، تیزرو
مصراع دوم: نقش قید
مصراع اول: سهجزئی با مسند
بیت: یک جمله.
قلمرو ادبی:
قالب: مثنوی
وزن: مفتعلن مفتعلن فاعلن (رشته انسانی)
درون مایه: پرهیز از خودستایی
جانبخشی در همه بیت های این داستان
چهره نما: کنایه از خودنما
چشمه: نمایندهٔ فردی ضعیف و ناتوان، امّا پرهیاهو و مغرور و خودشیفته
چشمه و سنگ: تناسب
مصراع دوم: تشخیص
چشمه: نماد افرار مغرور
سنگ: نماد جامعه.
گه به دهان بر زده کف چون صدف
گاه چو تیری که رود بر هدف
معنی: چشمه گاه مانند صدف، بر اثر خروشندگی دهانش کف آلود می شد و گاهی چون تیری که به سوی هدف می رود، راست و سریع به پیش می رفت.
پیام: پویش سریع چشمه
۲- گه به دهان، بر زده کف، چون صدف | گاه چوتیری که رود بر هدف |
معنی: گاه چشمه همانند صدف که کفی بر دهان زده باشد، پرشور و هیجان زده پیش می رفت و گاه به سرعت تیری که به سمت هدف روانه شود، شتاب می گرفت.
قلمرو زبانی:
گه، گاه: زمانی
چون، چو: مانند
هدف: نشانه تیر
صدف: نوعی جانور نرم تن آبزی که بدنش در یک غلاف سخت جا دارد در و بعضی انواع آن مروارید پرورش می یابد.
قلمرو ادبی:
تشبیه: چشمه به تیرو صدف
صدف و هدف: جناس ناقص اختلافی چشمه و صدف: تشخیص و استعاره
مراعات نظیر: و تیر هدف دهان و کف
کف بردهان زدن: کنایه از خشمگین شدن، مستی و نشاط و نیرومندی
چون صدف: تشبیه
چو تیری: تشبیه
هدف، صدف: جناس ناهمسان
۳ -گفت: درین معرکه، یکتا منم | تاج سر گلبن و صحرا، منم |
معنی: چشمه با خود گفت: من در بین عناصر خلقت و موجودات بی مانند هستم و سرور و بزرگ باغ و دشت هستم.
قلمرو زبانی:
معرکه: میدان جنگ
یکتا: یگانه، بی همتا
گُلبُن: بوت ه گل، گل سرخ، بیخ بوته گل
قلمرو ادبی:
مراعات نظیر: و سر تاج ، گُلبُن و صحرا
معرکه: استعاره از عناصر خلقت و موجودات
تشبیه: چشمه به تاج
تاج سر بودن: کنایه از بزرگ و مافوق و سَروَر بودن
چشمه: تشخیص و استعاره
گُلبُن و صحرا: تشخیص و استعاره
منم تاج سر: تشبیه فشرده، وجه شبه: گرامی و ارجمند بودن
پیام: خودبینی چشمه
۴ -چون بدوم ، سبزه در آغوش من | بوسه زند بر سروبردوش من |
معنی: وقتی جاری می شوم سبزه در آغوش من قرار می گیرد و بر سر و کتف من بوسه میزند.
قلمرو زبانی:
آغوش: بغل
دوش: شانه
چون: وقتیکه
بدَوَم: جاری شوم
قلمرو ادبی:
سبزه در آغوش من: جانبخشی
بوسه زدن: کنایه از احترام و بزرگداشت
آغوش، سر، دوش: تناسب
سبزه در آغوش چشمه قرار بگیرد و بوسهزدن سبزه: تشخیص
آغوش و سر و دوش: تناسب
بر و سر: جناس ناقص اختلافی
سر و دوش: مجاز از تمام وجود چشمه
پیام: سبزه مرا بزرگ می دارد
۵- چون بگشایم ز سرمو، شِکَن | ماه ببیند رخ خود رابه من |
معنی: هرگاه چین موهایم را بگشایم (کنایه از امواج نداشته باشم) ماه چهره ی زیبای خود را در آیینه من (آب زلال من) می بیند.
قلمرو زبانی:
چون: وقتیکه
شِکن: پیچ و خم زلف
رخ: چهره، صورت
هر دو مصراع: شیوۀ بلاغی
شکن: نقش مفعول.
بگشایم: باز کنم (بن ماضی: گشود، بن مضارع: گشا)
شکن: پیچ و خم زلف
قلمرو ادبی:
شکن از زلف گشودن: کنایه از آرامشدن آب چشمه
ماه چهره داشته باشد و خود را ببیند: تشخیص
شکن: استعاره از موج
مو: استعاره از آب چشمه
مو و سر و رخ: تناسب.
چشمه: جانبخشی
رخ ماه: جانبخشی
سر، مو، رخ: تناسب
تشبیه پنهان: آب چشمه مانند آینه است
پیام: برتری چشمه از ماه
۶ -قطره باران که در افتد به خاک | زو بدمد بس گهر تابناک |
معنی: قطره بارانی که وقتی در خاک میافتد و از آن قطره، گلها و سبزه های بسیاری رشد می کند …
قلمرو زبانی:
درافتد: بیفتد
دمیدن: جوانه زدن، روییدن، بالیدن
بس: بسیار
تابناک: تابنده، درخشان
زو: مخفف از او
بدمد: بِرویَد، رشد کند
بس: بسیار
گُهر: مخفف گوهر، مروارید
بس: نقش قید.
قلمرو ادبی:
خاک: مجاز از زمین
گوهر: استعاره از گیاهان و گلها
کل بیت: تلمیح به اعتقاد گذشتگان دربارۀ صدف و مروارید.
پیام: باران سبب ساز رویش گیاهان است
۷- در برمن، ره چو به پایان برد | ازخجلی سر به گریبان برد |
معنی: قطرهی باران وقتی سفر دراز خود را در آغوش من به پایان می برد (با همه ی شان و عظمتی که دارد) از شرمندگی سرافکنده خواهد شد.
قلمرو زبانی:
بر: کنار، آغوش
خجلی: خجالتزدگی، شرمندگی
گریبان: یقه
ره: نقش مفعول.
چو: هنگامی که
قلمرو ادبی:
بر من: تشخیص
سر به گریبان بردن: تشخیص و کنایه از شرمندهشدن
بر و سر: جناس ناقص اختلافی
بر و سر و گریبان: تناسب.
جانبخشی برای باران
بر، سر؛ در، سر: جناس ناهمسان
سر به گریبان بردن: کنایه از شرمندگی و گوشه گیری
واج آرایی
پیام: برتری چشمه از باران
۸ -ابر ز من، حامل سرمایه شد | باغ زمن صاحب پیرایه شد |
معنی: ابر با وجود من است که باران دارد و باغ به خاطر من است که آراسته و زیبا است.
قلمرو زبانی:
حامل: دارنده
صاحب پیرایه: دارای زیور
سرمایه: مال، دارایی
پیرایه: زیور و زینت
حامل سرمایه و صاحب پیرایه: ترکیبهای اضافی.
قلمرو ادبی:
سرمایه: استعاره از آب
ابر، باغ: جانبخشی
پیرایه: استعاره از گیاهان
باغ، صاحب پیرایه: تشخیص
پیام: برتری چشمه از ابر و باغ
۹ – گل به همه رنگ و برازندگی | میکند از پرتو من زندگی |
معنی: گل با همه ی زیبایی و شکوهش، از برکت روشنی وجود من زندگی می کند.
قلمرو زبانی:
به: با
برازندگی: شایستگی، لیاقت
پرتو: فروغ، روشنی، تابش
زندگی: نقش مفعول
شیوۀ بلاغی.
قلمرو ادبی:
از پرتو کسی زیستن: کنایه از نیازمند او بودن
واجآرایی: «گ»
برازندگی و زندگی کردن گل: تشخیص.
پرتو: استعاره از وجود
واج آرایی «ن»،«گ»
پیام: برتری چشمه از گل
۱۰-در بن این پرده نیلوفری | کیست کند با چو منی همسری؟ |
معنی: زیر این آسمان ابی چه کسی می تواند با من برابری کند و هم شان من است؟ (هیچ کس هم شان و برابر من نیست.)
قلمرو زبانی:
بن: ته، درون
نیلوفری: صفت نسبی، منسوب به نیلوفر، به رنگ نیلوفر، لاجوردی؛ در متن درس، مقصود از «پرده نیلوفری»، آسمان لاجوردی است.
همسری: همترازی
قلمرو ادبی:
پرده نیلوفری: استعاره از آسمان آبی
پرسش انکاری
همسری کردن: کنایه از برابری و رقابت
پرسش (استفهام) انکاری: (سؤال + جواب -)
پیام: خودخواهی چشمه
۱۱- زین نمط آن مست شده از غرور | رفت و ز مبدا چو کمی گشت دور |
معنی: آن چشمه مست از غرور، با این تصورات وقتی کمی حرکت کرد و از آغاز مسیر فاصله گرفت …
قلمرو زبانی:
نَمَط: روش، طریقه؛ زین نمط: بدین ترتیب
مبدأ: آغاز، اصل، سرچشمه، محل شروع
ز مبدأ چو کمی گشت دور: شیوۀ بلاغی.
مبدأ: آغازگاه
موقوف المعانی
غرور: خودبینی
قلمرو ادبی:
آن مستشده از غرور: کنایه از چشمه.
مست شده از غرور: استعاره، غرور مانند می او را مست کرده بود.
پیام: حرکت چشمه به سوی پایین
۱۲- دید یکی بحر خروشنده ای | سهمگنی، نادره جوشنده ای |
معنی: چشمه، دریایی خروشان، ترس اور و جوشان را دید.
قلمرو زبانی:
بحر: دریا (بهر: بهره، نصیب، برای)
خروشنده: فریادزننده
سهمگن: سهمگین، ترسناک
نادره: بی همتا، شگفت آور
جوشنده: پرموج
بحر: نقش مفعول
قلمرو ادبی:
جانبخشی
واجآرایی «ن»
بحر: نماد بزرگی و عظمت.
پیام: برخورد چشمه و دریا
۱۳- نعره بر آورده، فلک کرده کر | دیده سیه کرده، شده زهره در |
معنی: دریا، فریادی برکشیده که گوش فلک را کر کرده است و غضبناک و طمع آلود، برای بلعیدن چشمه، به او نگاهی کرده است.
قلمرو زبانی:
نعره: فریاد
کر: ناشنوا
دیده: چشم
زهره: کیسۀ صفرا
فلک: نقش مفعول
کر: نقش مسند.
فلک: آسمان، چرخ
زهره در: زهره درنده، ترساننده
دریدن: شکافتن (بن ماضی: درید، بن مضارع: در)
قلمرو ادبی:
نعره برآورده و فلک کرده کر و دیده سیه کرده: تشخیص
دیده سیه کرده: کنایه از عصبانیت
زهره در شدن: کنایه از ترسناک شدن
کر، در: جناس
فلک را کر کرده: جانبخشی
زَهره در شدن: کنایه از ایجاد وحشت کردن، سبب ترس شدن، هراس انگیز.
پیام: سهمگین بودن دریا
۱۴- راست به مانند یکی زلزله | داده تنش بر تن ساحل ، یله |
معنی: درست مانند زلزله بدنش را به ساحل تکیه داده بود.
قلمرو زبانی:
راست: دقیق
یله: رها، آزاد
یله دادن تن: لَمیدن، تکیه دادن به چیزی به نحوی که بدن در حال استراحت کامل قرار گیرد.
راست: نقش قید
«ش» در تنش: نقش مضافالیه.
قلمرو ادبی:
مانند: ادات تشبیه
تن: واژه آرایی
تن ساحل: جانبخشی
تنش (تن دریا) و تن ساحل: تشخیص و استعاره
دریا مانند زلزله: تشبیه
تن: تکرار.
پیام: شکوه دریا
۱۵- چشمه کوچک چو به آنجا رسید | وان همه هنگامه دریا بدید |
معنی: وقتی چشمه کوچک به کنار دریا رسید و آن همه شور و غوغای دریا را دید، …
قلمرو زبانی:
چو: وقتیکه
وان: مخفف و آن
هنگامه: غوغا، داد و فریاد، شلوغی
هنگامه: نقش مفعول.
موقوف المعانی
قلمرو ادبی:
دیدن برای چشمه: تشخیص
چشمه و دریا: مراعاتنظیر (تناسب)
هنگامه دریا: جانبخشی
دریا: نماد افراد دریا دل، که طبع و منشی بلند دارند؛ شکوه مند و آرام اند.
پیام: برخورد چشمه با شکوه دریا
۱۶- خواست کزان ورطه ، قدم در کشد | خویشتن از حادثه برتر کشد |
معنی: خواست که از آن گرداب هلاکت، خودش را دور کند و خود را از آن حادثه نجات دهد.
قلمرو زبانی:
کزان: که از آن
ورطه: گرداب، گودال، مهلکه، گرفتاری
قدم: گام
درکشیدن: عقب کشیدن
حادثه: پیشامد
برتر کشد: کنار بکشد
قدم درکشد: دور شود
خویشتن: نقش مفعول.
قلمرو ادبی:
جانبخشی
قدم درکشیدن چشمه: تشخیص و کنایه از عقبنشینی و دور شدن
خویشتن از حادثه برتر کشیدن: کنایه از خود را نجات دادن.
پیام: هراس چشمه از دریا
۱۷- لیک چنان خیره و خاموش ماند | کز همه شیرین سخنی گوش ماند |
معنی: اما چشمه آن چنان تعجب کرد و ساکت شد که از آن همه خوش زبانی، چیزی جز سکوت باقی نماند.
قلمرو زبانی:
لیک: ولی
خاموش: ساکت
خیره: سرگشته، حیران، فرومانده
کز: که از
گوش ماند: گوش شد
چنان: نقش قید.
قلمرو ادبی:
شیرین سخنی: حس آمیزی، کنایه از خوش سخنی
گوش ماند: تشبیه (مانند گوش فقط شنید و خاموش ماند.)
خاموش ماند و گوش ماند: کنایه از سکوت
گوش: مجاز از شنیدن.
پیام: بندآمدن زبان چشمه
نیما یوشیج(علی اسفندیاری)
در قسمت بالا برای شما دانش آموزان عزیز جواب معنی درس اول فارسی دهم را قرار داده ایم ؛ این بخش شامل معنی و ارایه های درس اول فارسی دهم است.
💖 برای حمایت از همیار کلیک کنید.💖- همیار
- hamyar.in/?p=492
۱ ساعت دیگه امتحان من تازه درس ۱ رو میخونم😐
💔💔🥀
کامنتایی از ۲ سال پیش.الان همشون دوازدهمن.همینقدر چیز میگذر بعد مجبوریم کارایی که دوس نداریم انجام بدیم….
آخه چرا باید فارسی که زبان مادریمه رو آموزش ببینم بخدا خود سعدی و حافظ هم نمیدونستن تشبیه و مراعات نظیر چیه
خدایا امتحان هماهنگ استانی رو چه کنممم🔫😀😀
مهم بود مگه؟
بسیار عالی…. به نام خدا من انسانی هستم که به رشته انسانی رفته ام….. و بسیار خوشحالم در کنار همیار درس میخوانم و به امید اینکه به جای و مقامی برسم تلاش خود را. می کنم بدون هیچ مقدمه میگم که کتاب های هر رشته بر اساس و تفکری از ان دارین میتونین ان را سخت و اسان بگیرید وگرنه کتاب در سطح متوسط سخت هستن و هر کس نظرات متفاوتی دارد و امیداوارم که در رشته های انتخاب کردین بهترین شغل رو بدست بیارین و به امید موفقعیت
راضی بودم
فکر میکردم فقط من نمیفهمم
ساعت سه باید بفهمی🫥🫥🫥😑😑😑😐😐😐
می فهمم چی میگی اما نمی دونم چی میگی خوب بود
من هیچیش رو یاد نمی گیرم
من از دست ادبیات اومدم تجربی دیدیم کتاب ادبیاتمون یکیه):
منم برای فرار از عربی و ادبیات اومدم ریاضی اما دیدم اینجا هم هستن😂
عالی بود ولی مغز من هیچیش رو دریافت نمی کنه ؟؟
من از دست ادبیات اومدم تجربی دیدیم کتاب ادبیاتمون یکیه):
بدک نیست
برنامه عالیه ولی خب مغز من مشکل دارع😂
*
عالیه ولی دبیر ما از اینا بیشتر ارایه و تشبیه و اینا گفت
منم انسانیم سه شنبه امتحان فارسی دارام از فصل 1
خیلی خبه ولی ارایه خانم ما بیشتر بود
خوبی؟
خوب سمارتو نمیدی من بیشتر درسی میدم
خلاصه وار و خوب بود
بد نیس
تشکر 😂💔
عالی برای منی که هیچ یک ازینهارا نمیدانم
عالی عالی
تنها نیستی😂😪 منم اینجوریم
نگراننباشتنهانیستی
خوب بود .
۱۷تا بسته خداااا
خوبه
بچه ها بنظرتون سایتش خوبه و آرایه هاش با سوالات درسی و کنکور مطابقت میکنه؟
عالیی👌
مرسی عالی دمتون گرم
دستتون درد نکنه
عالی بود ممنون
برای کسایی که تو کلاس خوابن عالیی
هم اسمامون و هم شخصییتمون مث همه
+حق
عالیییییی
خیلی عالی هست
کامل و بی نقص
بسیار عالی جامع و کامل ممنون از شما
سلام وقت بخیر اینم برنامه خیلی عالی هستش لطفا لطفا فقط نگارش پایه دهم انسانی باز کنید مخواهیم انشا مینویسیم🥲❤️
معنی ها خیلی گنگ هست، ولی ممنون از همیار ❤️
بچه ها پایه دهم از شاعرا و نویسنده ها سوال میاد؟
بله
عالییییی
بله
عالی
آقا دمتون گرم خدایی بهترین همیار دانش آموزان
فقط چرا من بلد نیستم هیچکدوما🗿😂
الان دوازدهمی:)
خوبی سایت شما اینه که کوتاه و کاربردیه
خیلی خوبه عالیه فقط یوم دارع معنی هار سخت میکنه میشه بسیار ساده تر نوشت
برنامتون حرف نداره عالیه☆
ممنون از سایت عالیتون
فقط اینکه توی بیت ۷ خجالت کشیدن قطره تشخیص داره
متوجه هم چی میگی ولی نمی فهمم
عادیه
اها
هه منی ک نمیفمم چی ب چیه و فردا امتحان دارم هه
خوبه ها ولی اینکه پسفردا امتحان ترم دارم ازش و نمیفهممش بدههههههه
کاملا موافقم
شما تنها نیستین 😂😂
perfect
ممنون واقعا عاااالی و کاربردی بود
عالی بود از شماها خیلی تشکر میکنم که این برنامه را برای ما درس خونا درست کردید😍❤
خوب بود لذت بردیم
عالی حرف نداره
سلام این برنامه همیار حرف نداره خیلی ممنونم از سازنده برنامه 👍
عالی ولی ای کاش مفهوم هم میذاشتین
سلام خسته نباشید،
بیت پنجم یک غلط املایی وجود داره(شیکن نیست، شِکَن هستش) لطفا تصیح کنید.
مرسی
♥️♥️♥️♥️♥️
عالی مرسی عالی تر از همیشه
کارتون حرف نداره بهترینید😍😊
هم خیلی مرتب و صحیح و کامل مینویسید
و هم ی خوبی دارید نسبت ب بقیه سایت ها و اینکه سوالات متن درس هارو هم میذارید و اینکه پاسخگوییتون هم سریعه👌🏻
مرسی ک پایه های دهم و یازدهم و دوازدهمو اضافه کردین😘
عالییییی♥️
ترجمه ها بسیار عالی و کمک کننده بود ممنون👍🏻
برای بیت ۱۰ پرده نیلوفری
می تونیم بگیم استعاره است
منم رو همین مشکل دارم
ولی هر چی فک کردم دیدم باید استعاره باشه چون مشبه به رو داده ولی مشبه رو نداده
بله میتوان گفت استعاره از آسمان آبی رنگ است
استعاره از اسمان؟
اره میشه
نه ولی مجاز میشه
عالیه🔥
عالی بود🌸♥
اها
عالیه ارا من خوبه که تو کلاس خوابم 😂
Love you🌿🖤
عاااااالی
عالیه دستتون درد نکنه
خیلی ممنون از برنامتون
عالی
دمتون گرم
ممنونم عالی
عالی فقط فقط اینکه بقیه آرایه ها، فعل، فاعل، نهاد، مفعول، متمم، مشبه، مسند و… هم مشخص کنید
عالی
عالی منتظر بروز رسانی های جدید هستیم ….
نهاد ، مفعول ، متمم ، تعداد جمله و … هارا هم مشخص کنید
عالیه، لطفا بقیه بخش ها مانند تاریخ هم فعال کنید
عالی