سوالات درس اول ۱ فلسفه دوازدهم انسانی ⚡️ با جواب - همیار آموزش

توجه: خواندن سوالات سری اول جهت قبولی کافی است اما برای نمره بالا گرفتن سری دوم را حتما بخوانید.
سوالات سری اول همیار: سوالات متن کتاب میباشد که توسط جزوه معلم نوشته میشود
سری دوم سوالات همیار: سوالاتی که در امتحانات نهایی تکرار شده و یا در امتحانات آمده است.
فایل دانلودی انتهای مطلب : سوالات تایپ شده روی متن کتاب فلسفه دوازدهم

درس اول : هستی و چیستی

۱.رفتارهای طبیعی و معمولی که از همه انسان ها سر می زند مانند نوشیدن آب هنگام تشنگی با خوردن غذا موقع گرسنگی و …. بیانگر چه پیام های فلسفی هستند؟
پاسخ: الف) واقعیاتی در خارج از ذهن وجود دارد (آب و غذا و …. واقعا هستند.)
ب) بین واقعیت ها تفاوت و تمایز وجود دارد.
ج) بعضی چیزها واقعی و برخی غیر واقعی و خیالی هستند مانند سراب.

۲- وقتی یک کودک با نشان دادن یک فیل یا زرافه می پرسد این چیست به چه چیزی پی برده و به دنبال چیست؟
پاسخ: کودک با استفاده از کلمه ی این یا آن نشان می دهد که به وجود حیوانات پی برده است و می داند که آن ها موجودند اما از چیستی و ماهیت آنها آگاه نیست، او می خواهد حیوانات را بشناسد و از چیستی شان آگاه شود هر چند که این آگاهی کامل نباشد.

۳- انسان در هر چیزی که مشاهده می کند دو جنبه می یابد آن ها را نام ببرید.
پاسخ: موجود بودن (هستی) و چیستی داشتن (ماهیت).

۴- وجه مشترک و اختصاصی موجودات را بنویسید و توضیح دهید.
پاسخ: وجود وجه مشترک موجودات است یعنی موجودات و اشیاء از حیث بودن و هستی یکسان و مشترکند برای مثال انسان وجود دارد، اسب وجود دارد و سنگ هم وجود دارد. وجه اختصاصی موجودات ماهیت است یعنی هر موجود و پدیده ای ماهیت و چیستی مخصوص خود را دارد و با سایر موجودات متفاوت است برای مثال چیستی و ماهیت درخت با انسان کاملا متفاوت است.

۵- از نظر ابن سینا هستی و چیستی چه رابطه و نسبتی با هم دارند؟ با مثال بیان کنید.
پاسخ: او معتقد است هستی و چستی دو جنبه از یک چیز هستند و این به این معنا نیست که چیستی و هستی دو جزء از یک چیزند که با هم ترکیب یا جمع شده اند آن گونه که اکسیژن و هیدروژن دو جزء تشکیل دهنده ی آب هستند. در خارج دو امر جداگانه به نام آب و وجود نداریم به عبارت دیگر آب و وجود دو مفهوم مختلف و متفاوت از یک موجود واحد است.
(پس هستی و چیستی دو مفهوم متفاوت از یک موجود واحد هستند و تفاوت آن ها فقط در ذهن است و در عالم واقعیت تنها ماهیت و چیستی را مشاهده می کنیم)

۶- تفاوت آب از جنبه فلسفی و شیمی در چیست؟
پاسخ: از نگاه علم شیمی آب ترکیبی از دو عنصر اکسیژن و هیدروژن است و این نکته از طریق یک آزمایش ساده به دست می آید اما از نگاه فلسفی آب یک موجود واحد و غیر مرکب ولی با دو جنبه مختلف است و انسان با نظر به این دو جنبه دو مفهوم چیستی (آب) و هستی وجود داشتن آب) را به دست می آورد.

۷- برای هر یک از گزاره های زیر مثال بنویسید. (تمرین)
پاسخ: الف) چیزی که هم دارای هستی و هم چیستی مشخص و روشن است: آب، درخت، کتاب
ب) چیزی که دارای هستی باشد اما ماهیت و چیستی آن برای ما روشن نباشد: روح، جاذبه، شیطان
ج) چیزی که ماهیتش مشخص است اما هستی و وجود ندارد: سراب، دیو، ققنوس، سیمرغ

۸- تفاوت حمل «حیوان ناطق» بر انسان با حمل « موجود» بر انسان چیست؟
پاسخ: در عبارت انسان حیوان ناطق است حمل حیوان ناطق بر انسان یک حمل ضروری است و نیاز به دلیل ندارد اما در عبارت انسان موجود است رابطه وجود با انسان ضروری نیست و نیاز به دلیل دارد.

۹- تفاوت حمل « شکل سه ضلعی» بر مثلث با حمل « موجود» بر مثلث چیست؟
پاسخ: در عبارت مثلث شکل سه ضلعی است حمل شکل سه ضلعی بر مثلث یک حمل ضروری است و نیاز به دلیل ندارد اما در عبارت مثلث موجود است رابطه وجود و مثلث ضروری نیست و نیازمند دلیل است.

۱۰- چرا در قضیه « انسان حیوان ناطق است» حمل محمول بر موضوع نیاز به دلیل ندارد؟
پاسخ: زیرا حیوان و ناطق جزء حقیقت و ذات انسان هستند و این دو مفهوم از یکدیگر جدا ناپذیرند هر انسانی حیوان ناطق است و هر حیوان ناطقی انسان است.

۱۱- آیا در قضیه مثلث شکل سه ضلعی است حمل محمول بر موضوع نیاز به دلیل دارد؟ چرا؟
پاسخ: خیر زیرا شکل سه ضلعی جزء ذات و تعریف مثلث است و از آن جدا نمی شود. هر شکل سه ضلعی مثلث و هر مثلثی شکل سه ضلعی است.

۱۲- فلسفه تومیسم توسط چه کسی در اروپا پایه گذاری شد؟
پاسخ: این فلسفه بیشتر متکی بر آرا و اندیشه های چه کسانی بود؟ این فلسفه توسط توماس آکوئیناس پایه گذاری شد و بیشتر متکی بر آرای ابن سینا وابن رشد بود.

۱۳- در کدام یک از گزاره ها حمل محمول بر موضوع نیازمند به دلیل است و چرا؟ (تمرین)
پاسخ: الف) انسان حیوان است نیاز به دلیل ندارد زیرا حیوان جزء ماهیت و ذات انسان است.
ب) انسان عجول است: نیاز به دلیل دارد زیرا عجول بودن جزء ذاتی و حقیقت انسان نیست.
ج) انسان ناطق است: نیاز به دلیل ندارد چون ناطق جزء ذات انسان و حقیقت اوست.
د) انسان موجود است: نیازمند دلیل است چون موجود بودن جزء ذاتی و ماهیت انسان نیست یعنی انسان می تواند موجود باشد و می تواند موجود نباشد.
ه) انسان بشر است: نیاز به دلیل ندارد زیرا بشر ذاتی و حقیقت انسان است.
ی) انسان مخلوق است: نیازمند دلیل است چون مخلوق بودن جزء ذات و حقیقت انسان نیست.

۱۴- منظور از حمل ضروری و غیر ضروری چیست مثال بزنید.
پاسخ: هرگاه در یک قضیه ، محمول جزء ذات و حقیقت یا تعریف موضوع باشد حمل محمول بر موضوع ضروری است یعنی نیازی به دلیل و اثبات ندارد مثال: عدد پنج فرد است / انسان حیوان است. اما اگر محمول جزء ذات و حقیقت یا تعریف موضوع نباشد حمل غیر ضروری است و نیاز به دلیل و اثبات دارد مثال: على شجاع است / انسان مهربان است.

۱۵- کدام عبارت صحیح و کدام غلط است.
پاسخ: ۱- وجود وجه اختصاصی موجودات و ماهیت وجه مشترک آنها می باشد. (غلط ❌)
۲- حمل حیوان ناطق بر انسان یک حمل ضروری است و به دلیل نیاز دارد. (غلط ❌)

نکات مهم درس اول (به صورت جای خالی)
۱- موضوع دانش فلسفه وجود است و اصل دانش فلسفه را وجود شناسی نیز می گویند.
۲- یکی از مباحث اولیه فلسفه درک دو مفهوم وجود و ماهیت و تعیین نسبت میان آن دو است.
۳- وجود وجه مشترک موجودات است و ماهیت وجه اختصاصی آن ها
۴- فارابی به نسبت میان وجود و ماهیت توجه ویژه ای کرد.
۵- تفاوت انسان و حیوان ناطق صرفا در اجمال و گستردگی شان است. یعنی حیوان ناطق مفهوم گسترده انسان است و انسال همان اجمال و خلاصه حیوان ناطق است.
۶- حمل وجود بر هر چیستی و ماهیتی از جمله انسان نیازمند دلیل است. و این دلیل ممکن است حسی و تجربی باشد یا عقلی محض.
۷- مغایرت (فرق) وجود و ماهیت یکی از اساسی ترین آرا و عقاید فلسفی در تفکر اسلامی است.
۸- برهان ابن سینا برای اثبات وجود خدا برهان وجوب و امکان نام دارد.
۹- نظریه مغایرت وجود و ماهیت پایه برهان ابن سینا برای اثبات وجود خدا قرار گرفت.
۱۰- یکی از فیلسوفان بزرگ اروپا به نام توماس آکوئیناس اصل مغایرت وجود و ماهیت ابن سینا را در اروپا گسترش داد.
۱۱- توماس آکوئیناس نظریه مغایرت وجود و ماهیت را پایه برهان خود در خداشناسی قرار داد و فلسفه ی تومیسم را پایه گذاری نمود. فلسفه ی او بیشتر متکی به دیدگاه های ابن سینا و ابن رشد بود.
۱۲- در قرن ۱۶ میلادی با رشد تجربه گرایی فلسفه های حس گرا و تجربه گرا در اروپا گسترش یافت.
۱۳- به عقیده ابن سینا، هستی و چیستی دو مفهوم یا جنبه متفاوت از یک موجود واحد هستند.
۱۴- فیلسوفان غربی از طریق ابن سینا و ابن رشد بار دیگر با فلسفه ارسطویی آشنا شدند.

سری دوم سوالات درس ۱ فلسفه دوازدهم

🔹 گزاره های زیرا با گذاشتن علامت ص/غ مشخص کنید.

۱- فلسفه ، علم هستی شناسی است و به مطالعه چهره ای خاص از موجودات می پردازد.
پاسخ: غلط

۲- بشر داتا متفکر است و تفکر فطرت اول است.
پاسخ: غلط

۳- وجود، اساسی ترین مفهوم و مدار همه بحث های فلسفه اولی است.
پاسخ: صحیح

۴- مباحث وجود در فلسفه به قصد شناخت کل جهان هستی است.
پاسخ: صحیح

۵- طرح مباحث وجود شناسی در معارف الهی، منشاء آسمانی دارد و محتوایی فلسفی ندارد.
پاسخ: غلط

🔹 جای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید.

۶- فلسفه در شناخت هستی اشیاء تا آن جا ریشه یابی می کند که به …………….. برسد .
پاسخ: وجود محض

۷- افلاطون می گوید: فلسفه منحصرا با……………… آغاز می شود.
پاسخ: حیرت در برابر هستی

۸- لازمه عبور از فطرت اول این است که آدمی هرچند برای لحظاتی از ………………. فارغ شود.
پاسخ: قید عقل معاش

۹- مطابق فرمایش امام علی(ع) در نهج البالغه ، کمال ایمان……………… است.
پاسخ: توحید

۱۱- طرح بحث درباره احوال وجود در هر جا و به هر زبانی، به …………………. تعلق دارد.
پاسخ: قلمرو فلسفه

۱۱- ما بعد الطبیعه را تعریف کنید؟
پاسخ: مابعد الطبیعه (متافیزیک)به شناخت اشیاء فقط و فقط از آن جهت که هستند و هستی دارند می پردازد.

۱۲- علوم مختلف و فلسفه هر کدام موجودات را چگونه بررسی می کنند؟
پاسخ: علوم مختلف هر کدام به مطالعه چهره خاصی از موجودات می پردازند. مثال ریاضیات با کمیت اشیاء و فیزیک با خواص اشیاء سر و کار دارد. اما فلسفه با بود و نبود اشیاء سر و کار دارد و می خواهد اشیاء را از آن جهت که هستند بررسی کند.

۱۳- روش مابعد الطبیعه را توضیح دهید؟
پاسخ: روش مابعد الطبیعه مطالعه در عمق اشیاء به کمک تبیین عقلانی «روش تعقلی» است. کار فلسفه مطالعه در عمق اشیاء است و برای این کار نمی توان از روش تجربی استفاده کرد چون روش تجربی تنها ظاهر اشیاء را بررسی می کند نه عمق اشیاء را.

۱۴- هدف مابعد الطبیعه را توضیح دهید؟
پاسخ: هدف فلسفه شناخت کل عالم هستی است هدف فلسفه این است که به پرسشهای کلی پاسخ بدهد، پرسش هایی مانند اینکه: هستی از کجا آمده؟ به کجا می رود؟ آیا هستی نابود می شود؟

۱۵- در چه لحظاتی انسان دچار حیرت می شود؟
پاسخ: هر گاه چیزی خلاف انتظار و روال عادی رخ دهد برای لحظه ای دچار حیرت می شویم – هر گاه بطور عادی به جهان بنگریم؟
، زندگی هم عادی است، اما اگر برای لحظه ای حجاب عادت را کنار بزنیم، در برابر هستی و زندگی دچار حیرت می شویم، در این لحظات ما در آسنتانه تفکر فلسفی قرار می گیریم.

۱۶- مقصود از فطرت اول و فطرت ثانی چیست؟ توضیح دهید؟
پاسخ: فطرت اول عبارت است از حالت عادی انسان در برخورد با زندگی معمولی و مسائل روزمره – انسان در فکر معاش، تحصیل، شغل و غیره است ، و در مقاصدی که همگان در صدد آن هستند سهیم می شود. فطرت ثانی: انسان گاهی با پرسش هایی روبرو می شود که ظاهرا سودی ندارد اما ارزش آنها به اندازه ارزش وجود آدمی است. لازمه عبور از فطرت اول به فطرت ثانی این است که آدمی بتواند برای لحظه ای از عقل معاش فارغ شود و با این پرسش های کلی روبرو شود. فطرت ثانی همان تفکر انسان است. در این فطرت است که آدمی به حقیقیت وجود و را ز هستی پی می برد.

۱۷- با توجه به آیا تو روایات توضیح دهید که دین دارای ماهیت فلسفی است؟
پاسخ: معارف الهی، هرچند حاصل اندیشه فیلسوفان نیست اما محتوایی فلسفی دارد و مواضع نظری دین را درباره جهان هستی بیان می نماید. مسائل فلسفی در متون دینی در قالب اصطلاحات فلاسفه مطرح نشده است. بحث از احوال وجود در هر جا و با هر زبانی که مطرح شود به قلمرو فلسفه تعلق دارد.

۱۸- امام سجاد (ع)در پاسخ به سوالی که درباره توحید از او شد چه فرمودند؟
پاسخ: خداوند می دانست که در آخرالزمان گروههایی ژرف اندیش خواهند آمد، از این رو سوره توحید و آیات اول سوره حدید را فرستاد ، و هر کسی سخنی غیر از آنها بگوید هلاک شده است.

۱۹- دو جبهه مختلف که درقبال مسائل عقلی در صدر اسلام پدید آمدند را نام برده و نظرات هر کدام را بنویسید؟
پاسخ: الف) اهل حدیث(جبهه نفی و تعطیل) : معلومات شان در حد نقل قرآن و حدیث بود و هرگونه استدلال عقلی را نفی می کردند. ب) معتزله: طرفداران استدلال عقلی بوده و نظرات آنها به شیعه نزدیک تر بود.

۲۱- روش پیشوایان دین در برخورد با پرسش کنندگان مسائل عقلی (مابعد الطبیعی) چگونه بود؟
پاسخ: بگور مکرر پرسش هایی از ائمه اطهار(ع) شده است و آنها نه تنها محکوم نمی کردند بلکه پاسخ هایی درحدتوان فکری پرسش کنندگان بیان کرده اند.

۲۱- خاستگاه فلسفه اسلامی را باید در کجا جستجو کرد؟
پاسخ: بایددرمتنو بطن خود اسلام جستجو کرد نه برخورد تاریخی اسلام بافلسفه های دیگر- فلسفه اسلامی، فلسفه ای است که محتوای اصلی و ستون فقرات آن را دیدگاههای ژرف کتاب و سنت نسبت به جهان هستی تشکیل می دهدو شکلو چگونگی تبیینو استدلال در آن به شی و ه فلاسفه است.