سوالات درس سوم ۳ فلسفه دوازدهم انسانی ⚡️ با جواب - همیار آموزش

توجه: خواندن سوالات سری اول جهت قبولی کافی است اما برای نمره بالا گرفتن سری دوم را حتما بخوانید.
سوالات سری اول همیار: سوالات متن کتاب میباشد که توسط جزوه معلم نوشته میشود
سری دوم سوالات همیار: سوالاتی که در امتحانات نهایی تکرار شده و یا در امتحانات آمده است.
فایل دانلودی انتهای مطلب : سوالات تایپ شده روی متن کتاب فلسفه دوازدهم

۱.علت و معلول را تعریف کنید.
پاسخ: علت چیزی است که به معلول وجود می دهد و وجود معلول متوقف بر وجود آن است یعنی تا علت نباشد معلول هم پدید نمی آید. معلول چیزی است که وجودش را از چیزی دیگر یعنی علت می گیرد و در وجود خود نیامند به علت است

۲- رابطه ی علیت را تعریف کنید و تفاوت آن را با سایر رابطه ها بنویسید.
پاسخ: رابطه علیت رابطه ایی وجودی است که در آن یک طرف یعنی علت به طرف دیگر یعنی معلول وجود می دهد. مانند رابطه دوستی نیست که در آن ابتدا وجود دو فرد فرض می شود و سپس رابطه ی دوستی بر قرار می گردد.

۳- دیدگاه دکارت را درباره ی رابطه علیت بنویسید.
پاسخ: الف) اصل علیت بدون دخالت تجربه به دست می آید.
ب) یکی از مفاهیم اولیه است که به طور فطری و مادر زادی قابل درک است.
ج) درک رابطه علیت نیاز به تجربه و آموزش ندارد.

۴- تجربه گرایان یا امپریست ها چه دیدگاهی در رابطه با اصل علیت دارند؟ با مثال بیان کنید
پاسخ: چون آن ها هر چیزی را بر اساس حس و تجربه تحلیل می کنند، معتقدند که انسان از طریق حس به توالی پدیده ها پی می برد و رابطه علیت را بنا می نهد. برای مثال چون زمین همیشه با آمدن خورشید روشن و با رفتن آن تاریک می شود انسان از طریق حس و تجربه یک رابطه ضروری میان خورشید وروشن شدن زمین برقرار کرده است و اسم این رابطه را علیت گذاشته است.

۵- نظر دیوید هیوم را درباره ی چگونگی درک رابطه علیت با ذکر مثال شرح دهید.
پاسخ: او که خود تجربه گراست درک رابطه علیت از طریق تجربه را رد می کند و می گوید علیت مفهومی فراتر از حس است – بر اثر تکرار پدیده ها در ذهن ما یک تداعی بوجود می آید که چیزی جز یک امر روانی نیست و ما عادت کرده ایم چیزی را علت چیز دیگر بنامیم. (برای مثال بر اثر تکرار مشاهده خورشید و روشن شدن زمین در ذهن ما چنین تداعی می شود که خورشید علت روشن شدن زمین است و این تداعی چیزی جز یک امر روانی ناشی از توالی و پشت سر هم آمدن پدیده ها نیست.)

۶- نظر فلاسفه مسلمان را در مورد نحوه درک اصل علیت بنویسید.
پاسخ: اصل علیت یک قاعده عقلی است و از راه تجربه به دست نمی آید زیرا هر داده ی تجربی مبتنی بر قاعده علیت است آنان می گویند همین که ذهن انسان متوجه اصل امتناع اجتماع نقیضین شد در می یابد که پدیده ها خود به خود به وجود نمی آیند زیرا اینکه چیزی خودش به خودش وجود بدهد به معنای آن است که چیزی که نیست باشد و این محال است.

۷- به نظر فیلسوفان چرا یک پدیده نمی تواند خود به خود و بدون علت بوجود آید ؟ (خرداد و دی ۹۹)
پاسخ: زیرا اینکه چیزی خودش به خودش وجود بدهد به معنای آن است که چیزی که نیست قبلا بوده باشد تا بتواند اکنون خودش را بوجود بیاورد و این همان اجتماع نقیضین است که محال است.

۸- اصل امتناع اجتماع نقیضین یعنی چه؟
پاسخ: یعنی محال و غیر ممکن است دو چیزی که ذاتا با هم متناقض و ضد هستند با هم جمع شوند مانند تاریکی و نور.

۹- با توجه به نظر ابن سینا چرا درک رابطه علیت از طریق تجربه امکان پذیر نیست؟
پاسخ: زیرا ما از طریق حس و تجربه فقط به دنبال هم آمدن یا همراه هم آمدن برخی پدیده ها را در می یابیم اما به دنبال هم آمدن دو حادثه به معنای علیت نیست لذا طبیعی است که کسی که صرفا تجربه گراست مانند هیوم نمی تواند تبیین قانع کننده ای از علیت ارائه کند.

۱۰- اصل سنخیت علت و معلول را با ذکر مثال تعریف کنید.
پاسخ: انسان علاوه بر اینکه درک می کند هر حادثه علتی دارد ، درک می کند که هر معلولی از هر علتی پدید نمی آید بلکه هر معلولی از علت خاصی صادر می شود و هر علتی نیز معلول خاص خود را دارد برای مثال غذا سیراب می کند و یا برای باسواد شدن باید درس خواند.

۱۱- اصل سنخیت چه نقش و کاربردی در تحقیقات دانشمندان دارد ؟
پاسخ: دانشمندان با تکیه بر اصل سنخیت تحقیقات علمی خود را پیگیری می کنند ، آنان وقتی با پدیده ای مواجه می شوند و می خواهند علت آن را بیابند به سراغ عواملی می روند که تناسب بیشتری با آن پدیده دارد و علت آن پدیده را در میان آن عوامل جستجو می کنند تا اینکه به علت ویژه آن دست یابند.

۱۲- سه مورد از نتایج اصل علیت را ذکر کنید.
پاسخ: الف) وجود ارتباط و پیوستگی میان پدیده ها
ب) امکان پیش بینی رخدادها
ج) امکان پیشگیری از برخی حوادث

۱۳- چند مورد از نتایج اصل سنخیت را بنویسید
پاسخ: .الف) انسان از هر چیزی انتظار آثار متناسب با خودش را دارد بنابراین می کوشد ویژگی های هرشی را بشناسد و به تفاوت های آن را با اشیاء دیگر پی ببرد. تا بهتر بتواند آثار ویژه آن را شناسایی کند.
ب) می توان برای نظم دقیق جهان پشوانه عقلى قائل شد.
ج) امکان پژوهش و تحقیق
د) تنظیم امور زندگی
ه) به وجود آمدن شاخه های مختلف دانش

۱۴- اصل وجوب على و معلولی را تعریف کنید.
راگر علت یک چیزی بوجود آید وجود آن چیز نیز واجب می شود و ضرورت می یابد و آن چیز موجود می شود یعنی اگر علت موجود باشد ضرورت و وجوب باعث پیدایش معلول می شود.

۱۵- دیدگاه های زیر نظر کدام یک از فلاسفه در باره ی اصل علیت است؟ (تمرین)
پاسخ: ۱- علیت حاصل توالی پدیده هاست
(تجربه گرایان و هیوم)
۲- درک انسان از علیت درکی فطری است
(دکارت)

۳- چون انسان از جهت ذاتی ممکن است نیاز به علت دارد
پاسخ: (ابن سینا)

۴- اصل علیت یک اصل تجربی است
پاسخ: (تجربه گرایان)

۵- اصل علیت یک اصل کاملا عقلی است
پاسخ: (فلاسفه ی مسلمان)

۱۶- اشعار زیر کدام اصل را تایید می کنند؟
پاسخ: الف) از مکافات عمل غافل مشو گندم از گندم بروید جوزجو (سنخیت علت و معلول) ب) چو بد کردی مشو غافل ز آفات که واجب شد طبیعت را مکافات (وجوب على و معلولی)

نکات مهم درس سوم (به صورت جای خالی)
۱- انسان از همان اوایل کودکی از چیستی و چرایی اشیاء پرسش می کند.
۲- یکی از کهن ترین مسائل فلسفی مسئله علت و معلول است.
۳- رابطه میان علت و معلول یک رابطه وجودی است.
۴- کلمه چرا بازتابی از درک رابطه علیت است.
۵- از نظر دکارت یافتن مصداق های علت و معلول نیازمند تجربه و آموزش است.
۶- هیوم تنها راه شناخت واقعیات را حس و تجربه می داند.
۷- هیوم با اینکه فیلسوفی تجربه گراست اما درک رابطه علیت از طریق حس و تجربه را غیر ممکن می داند.
۸- تداعی ذهنی از نظر هیوم به معنای امر روانی ناشی از توالی و پشت سر هم آمدن پدیده هاست.
۹- دانشمندان علوم طبیعی به دلیل پذیرفتن اصل علیت دست به تجربه می زنند.
۱۰- هر تلاش تجربی مبتنی بر قاعده علیت است.
۱۱- فلاسفه مسلمان با استفاده از اصل امتناع اجتماع نقیضین اثبات می کنند که یک پدیده خود به خود به وجود نمی آید.
۱۲- حالت یک معلول که ذاتا ممکن الوجود است شبیه دوکفه ترازوست که در حالت تساوی هستند.
۱۳- کشف علل امور طبیعی از طریق حس و تجربه صورت می گیرد.
۱۴- فیلسوفان به جز تجربه گرایان اصل سنخیت را همانند اصل علیت یک اصل عقلی می دانند.
۱۵- دانشمندان با تکیه بر اصل سنخیت تحقیقات علمی خود را پیگیری می کنند.
۱۶- آنچه به معلول ضرورت وجود می دهد علت است…. معلول قطع نظر از علت امکان ذاتی دارد.
۱۷- اصل علیت به وجود بخشی علت به معلول اشاره دارد / اصل سنخیت به تناسب و هماهنگی علت و معلول اشاره می کند. / اصل وجوب على و معلولی بیانگرضرورت بخشی علت به معلول است.

سری دوم سوالات درس ۳ فلسفه دوازدهم

🔹 گزاره های زیرا با گذاشتن علامت ص/غ مشخص کنید.

۱- از نظر جکمای اسلامی وجود و ماهیت در خارج دو چیز مغایر هستند.
پاسخ: غلط

۲- در قضیه «ارتفاع و میانه مثلث یکی است» رابطه بین موضوع و محمول امکانی است.
پاسخ: صحیح

۳- حمل وجود بر یک ماهیت از نوع حمل یک ماهیت برخودش است.
پاسخ: غلط

۴- همه اشیای و اقعی درجهان، درذهن مابه دوجزء وجود و ماهیت تحلیل می شوند.
پاسخ: صحیح

۵- قبول واقعیت مستقل از ادراک آدمی، مرز جدایی فلسفه از سفسطه است.
پاسخ: صحیح

🔹 جای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید.

۶- فلسفه اسلامی که درآغاز بوسیله فارابی تأسیس شد سرشتی …………….. داشت.
پاسخ: کاملا استدلالی

۷- اصل واقعیت مستقل از ادراک آدمی، از …………………. است که نه اثبات شدنی است و نه انکار شدنی
پاسخ: بدیهیات اولیه

۸- برای درک مدعای مغایرت وجود با ماهیت ………………. آن کافی است.
پاسخ: تصور صحیح

۹- ذاتی را که نه از وجود ابا دارد و نه از عدم، …………………. می نامیم.
پاسخ: ممکن لاوجود

۱۱- نخستین و مهمترین اصلی که می تواند مبدأ تحقیق فلسفی قرارگیرد قبول اصل……………… آدمی است.
پاسخ: واقعیت مستقل از ادراک

🔹 سوالات تشریحی

۱- اصل واقعیت مستقل از ذهن را توضیح دهید؟
پاسخ: این اصل نقطه آغاز فلسفه است. اصلی یقینی است. مرز جدایی فلسفه از سفسطه است. سوفسطائیان فقط در مقام بحث، این اصل را قبول ندارند اما در اعماق ذهن قبول دارند. بنابراین شکاک واقعی وجود ندارد. این اصل بدیهی است یعنی نه قابل اثبات است و نه قابل انکار

۲- ماهیت را تعریف کرده و مغایرت وجود و ماهیت را توضیح دهید؟
پاسخ: ماهیت هر چیزی عبارت است از چیستی آن (آن چه در جواب ماهو می آید) مغایرت وجود و ماهیت: وقتی مایک چیز را در ذهن خود ادراک می کنیم، آن چیز در ذهن ما به دو بخش تقسیم می شود. مثال ما درمورد یک مرغابی می گوییم «مرغابی هست» – دراین قضیه بخش اول را متهیت و بخش دوم را وجود (هستی) می نامیم. حال می گوییم معنی مرغابی (ماهیت) با معنی هستی(وجود) متفاوت است و نمی توانیم به جای «مرغابی هست» بگوییم «مرغابی مرغابی» – بنابراین مفهوم وجود مغایر با مفهوم ماهیت است.

۳- یک دلیل در اثبات مغایرت وجود و ماهیت بنویسید و با یک مثال توضیح دهید؟
پاسخ: اگر مفهوم وجود عین مفهوم ماهیت یا جزء آن بود دیگر اثبات وجود برای هیچ ماهیتی نیازمند دلیل نبود و هر ماهیتی را که تصور می کنیم باید وجود هم داشته باشد در صورتی که این طور نیست. مثال ققنوس ماهیت دارد اما وجود ندارد.

۴- منظور فلاسفه از «واجب ال وجود»«ممکن ال وجود»«ممتنع ال وجود» چیست توضیح دهید؟ رابطه و جوبی، امکانی و امتناعی را توضیح دهید؟
پاسخ: هر گاه وجود را به موضوعی نسبت دهیم رابطه بین موضوع و وجود یکی از این سه رابطه است: ۱ (رابطه وجوبی : موضوع حتما وجود دارد و محال است وجود نداشته باشد. مانند خدا (واجب ال وجود) ۲ (رابطه امکانی: موضوع ممکن است وجود داشته باشد یا وجود نداشته باشد. مانند همه موجودات غیر از خداوند مانند انسان، درخت و غیره(به این موجودات ممکن ال وجود می گویند) ۳ (رابطه امتناعی: موضوع محال است وجود داشته باشد مانند شریک الباری یا مربع سه سلضعی (ممتنع ال وجود)

۵- مرز میان فلسفه و سفسطه کدام اصل فلسفی است توضیح دهید؟
پاسخ: حکماء از همان ابتدا به این نکته توجه داشتند که نخستین و مهمترین اصلی که می تواند مبداء تحقیق فلسفی قرار گیرد اصل قبول واقعیت مستقل از ادراک آدمی است – این اصل یقینی که ذهن بشر از قبول آن ابایی ندارد مرز جدایی فلسفه از سفسطه است.

۶- نخستین و مهمترین اصلی که نقطه آغاز فلسفه است چیست؟ توضیح دهید؟
پاسخ: اصل واقعیت مستقل از ذهن، مستقل از ادراک آدمی واقعیتی وجود دارد که ذهن بشر از قبول آن چاره ای ندارد و از بدیهیات اولیه است که نه اثبات شدنی است و نه انکار شدنی یعنی هر تلاشی در جهت اثبات عقلی یا تجربی آن مستلزم استفاده و قبول آن است.