سوالات درس ۴ فلسفه دوازدهم انسانی

سوالات درس ۴ فلسفه دوازدهم انسانی

سوالات متن درس چهارم ۴ فلسفه دوازدهم

سوالات درس ۴ فلسفه دوازدهم انسانی

سوالات متن درس چهارم ۴ فلسفه دوازدهم

سوالات متن فلسفه دوازدهم / کتاب فلسفه ۲ یکی از درس های اختصاصی رشته انسانی در پایه دوازدهم است . این درس دارای سوالات متن میباشد که تیم همیار برای شما عزیزان امروز قصد دارد تا سوالات متن درس چهارم فلسفه دوازدهم را قرار دهد.

توجه: خواندن سوالات سری اول جهت قبولی کافی است اما برای نمره بالا گرفتن سری دوم را حتما بخوانید.
سوالات سری اول همیار: سوالات متن کتاب میباشد که توسط جزوه معلم نوشته میشود
سری دوم سوالات همیار: سوالاتی که در امتحانات نهایی تکرار شده و یا در امتحانات آمده است.
فایل دانلودی انتهای مطلب : سوالات تایپ شده روی متن کتاب فلسفه دوازدهم

۱.نظر دموکریتوس درباره ماده اولیه تشکیل دهنده جهان و نحوه پیدایش عناصر و اشیاء فعلی در جهان را بنویسید.
پاسخ: به نظر او ماده اولیه تشکیل دهنده جهان اتم ها و ذرات ریز تجزیه ناپذیر و غیر قابل تقسیمی هستند که در فضای غیر متناهی پراکنده بودند و برخورد اتفاق این ذرات سرگردان سبب پیدایش عناصر و اشیاء فعلی در جهان شده است.

۲-نظریه مه بانگ (بیگ بنگ) را تعریف کنید.
پاسخ: بر اساس این نظریه جهان کنونی و میلیاردها کهکشان بر اثر یک انفجار بزرگ آغاز شده و به تدریج گسترش یافته است.

۳- لازمه و نتیجه هر یک از اصول زیر چیست؟
پاسخ: اصل علیت: ارتباط و پیوستگی میان هر شیء و منشأ آن اصل وجوب بخشی علت به معلول : تخلف ناپذیری و حتمیت در نظام هستی اصل سنخیت میان علت و معلول: نظم و قانونمندی های معین میان دسته های مختلف پدیده ها

۴- چهار معنی « اتفاق » را ذکر کنید و با مثال توضیح دهید.
پاسخ: معنای اول: (نفی ضرورت و اصل وجوب بخشی علت به معلول) یعنی میان حوادث جهان و پدیده های آن هیچ رابطه ضروری نیست. برای مثال همه عوامل پیدایش باران وجود داشته باشد ولی باران نبارد.
معنای دوم: (نفی سنخیت علت و معلول) یعنی سنخیت و تناسبی میان اشیاء و آثار آن نیست و چه بسا پدیده ای ظاهر شود که هیچ ربطی به آن ندارد. مثلا آفتاب سبب تاریکی شود یا یخ باعث حرارت و گرما بشود.
معنای سوم: (نفى غایتمندی حوادث جهان) به معنای نبودن غایت و هدف خاص در حرکات و نظم جهان
معنای چهارم: رخ دادن حوادث پیش بینی نشده – به طور مثال دیدن دوستی قدیمی در یک فروشگاه

۵- انواع علت را نام برده و با مثال تعریف کنید.
علت تامه: هرگاه وجود تنها یک علت باعث پیدایش معلول شود آن علت را تامه می نامند برای مثال آفتاب علت روشنایی است.
علت ناقصه: در مواردی که یک معلول یا پدیده از مجموعه ای از عوامل و علت ها پدید می آید به هر یک از آن عوامل، علت ناقصه گفته می شود.
برای مثال برای نوشتن روی کاغذ، وجود قلم ، انسان ، کاغذ و اراده انسان و … برای نوشتن باید باشد هر یک از این عوامل علت ناقصه هستند و مجموعه عوامل علت تامه می باشند.

۶- پذیرش اتفاق به معنی دوم (نفی سنخیت) چه تاثیری در اندیشه و سبک زندگی یک فرد دارد؟ (انکار اصل سنخیت چه آثار و نتایجی به دنبال دارد؟)
پاسخ: الف) پذیرش این معنای اتفاق نفی سنخیت و تناسب علت و معلول را به دنبال دارد، اگر کسی واقعا اصل سنخیت را انکار کند و پدید آمدن هر چیزی را از هر چیزی ممکن بداند به هیچ کاری دست نخواهد زد مثلا نمی تواند برای رفع تشنگی آب بنوشد زیرا رابطه ای میان آب و رفع تشنگی مشاهده نمی کند.
ب) علاوه بر این چنین فردی نمی تواند نظم و هماهنگی موجود در طبیعت را تبیین کند و حتی نمی تواند دانشمندان را به کشف علل طبیعی پدیده ها تشویق کند.
ج) در حقیقت انکار اصل سنخیت بی اعتباری و و بی اعتنایی به همه علوم است و متناقض با هستی نظام مند و قانومند است.

۷- پذیرش اتفاق به معنی سوم یعنی نفی غایتمندی جهان چه تاثیری در تفکر و سبک زندگی یک فرد دارد؟
پاسخ: پذیرفتن این معنای اتفاق نفی علت نخستین جهان و آفریننده است زیرا غایتمندی جهان به این معناست که همه حوادث باهدف مشخص و از پیش تعیین شده رخ می دهد و قبول این غایتمندی فقط با پذیرش علت نخستین یا علت العلل (خداوند) امکان پذیر است. پس اگر کسی نظم و غایتمندی جهان را نپذیرد خدا را نپذیرفته است.

۸- کدام دسته از فلاسفه اتفاق به معنای نفی غایتمندی را قبول ندارند؟ توضیح دهید
پاسخ: آن دسته از فلاسفه که برای جهان علت نخستین و آفریننده را اثبات می کنند معتقدند که این نوع اتفاق امکان پذیر نیست و همه حوادث جهان از ابتدا تا کنون در جهت یک هدف و غایت از پیش تعیین شده قرار دارند. یعنی این جهان به سوی کمال خود در حرکت است و مرحله به مرحله کامل تر می شود.

۹- کدام دسته از فیلسوفان اتفاق به معنای نفی غایتمندی جهان را قبول دارند؟
پاسخ: گروهی از فیلسوفان که به خداوند و علت نخستین برای جهان معتقد نیستند غایتمندی زنجیره حوادث را نیز انکار می کنند و حتی وجود فرایند های تکاملی در جهان را امری اتفاقی می دانند که از پیش تعیین شده نبوده است.

۱۰- تنها معنای صحیح اتفاق کدام است؟ چرا ؟
پاسخ: اتفاق به معنی چهارم یعنی رخ دادن حوادث پیش بینی نشده ، زیرا با هیچ یک از اصول و لوازم علیت مخالف نیست بنابراین کاربرد درستی دارد و مربوط به علم ناقص و محدود ما نسبت به حوادث پیرامونی است.

۱۱- آیا کسی وجود دارد که معنای اول اتفاق یعنی نفی ضرورت و وجوب بخشی علت به معلول را پذیرفته باشد؟
پاسخ: خیر هیچ فیلسوفی موافق این معنا نیست.

۱۲- چرا گاهی برخی از مردم گمان می کنند رابطه ضرورت میان علت و معلول برقرار نیست؟
پاسخ: زیرا آنان از تمام اجزای علت آگاه نیستند یعنی ممکن است علت ناقص باشد و مجموعه عوامل لازم برای پدید آمدن معلول کافی نباشد.

۱۳- کدام گروه از فلاسفه اتفاق به معنای سوم یعنی نفی سنخیت را قبول ندارند؟
پاسخ: هیچ کدام از فلاسفه اسلامی از جمله ملاصدرا ، طباطبایی و ابن سینا و برخی فیلسوفان اروپایی این معنا را قبول ندارند. دیدگاه فلاسفه در مورد اتفاق به طور خلاصه
اتفاق به معنای اول (نفی ضرورت): هیچ کس موافق نیست.
اتفاق به معنای دوم (نفی سنخیت): فیلسوفان اسلامی و برخی فیلسوفان اروپایی مخالفند.
اتفاق به معنای سوم (نفى غایتمندی) گروهی که به علت نخستین و خداوند معتقدند مخالف این معنا هستند. گروهی که به خداوند و علت نخستین اعتقاد ندارند این اتفاق را قبول دارند.
اتفاق به معنای چهارم (رخ دادن حادثه پیش بینی نشده): همه فیلسوفان این معنا را قبول دارند.

۱۴- اشعار زیر کدام یک از معانی اتفاق را رد می کنند؟
پاسخ: الف) گندم ز گندم بروید جوزجو (نفی سنخیت)
ب) از جمادی مردم و نامی شدم وز نما مردم به حیوان برزدم (نفى غایتمندی)

نکات مهم درس چهارم (به صورت جای خالی)
۱- برخی از دانشمندان زیست شناس معتقدند بیشتر موجودات روی کره زمین به علت ناسازگاری با محیط از بین رفته اند و تنها آن دسته که به طور اتفاق تغییرات بدنی شان با محیط سازگار بوده رشد کرده اند.
۲- نظریه مه بانگ باعث شده برخی تصور کنند پیدایش این جهان اتفاقی و بدون یک علت وجود دهنده بوده است.
۳- یکی از اقدامات موثر و مهم فیلسوفان دقت در مفاهیم عامیانه و نقد و تصحیح یا تعمیق آن هاست.
۴- مهم ترین کتاب فلسفی ابن سینا الهیات شفا نام دارد که در همین کتاب به مبحث اتفاق و شانس نیز پرداخته است.
۵-اگر برای مثال کسی معتقد باشد با وجود تمام عوامل پیدایش باران، باران نمی بارد اصل وجوب بخشی یا ضرورت علت به معلول را انکار کرده است.
۶- اگر کسی بگوید حرارت سبب یخ بستن آب می شود اصل سنخیت را انکار کرده است.
۷- انکار اصل سنخیت بی اعتباری و بی اعتنایی به همه علوم را به دنبال دارد.
۸- علت العلل یا علت بالذات همان خداوند است.
۹- تنها کاربرد و معنای صحیح اتفاق معنی چهارم آن یعنی رخ دادن حوادث پیش بینی نشده است.
۱۰- اگر کسی بگوید در برخی موارد در عین وجود علت تامه ، معلول بوجود نمی آید اتفاق به معنای نفی ضرورت را پذیرفته است.

سری دوم سوالات درس ۴ فلسفه دوازدهم

🔹 گزاره های زیرا با گذاشتن علامت ص/غ مشخص کنید.

۱- متکلمین هر پدیده ای را امکان داتی می نامند.
پاسخ: غلط

۲- فلاسفه و حکماء منشاء نیازمندی معلول به علت را حادث بودن پدیده ها می دانند.
پاسخ: غلط

۳- در فهم قانون علیت بین دو مفهوم « وجود» و «وجوب» تقدم با وجوب است.
پاسخ: صحیح

۴- تخلف ناپدیری و حتمیت نظام هستی از «اصل ضرورت علّی و معلولی» استنتاج می شود.
پاسخ: صحیح

🔹 جای خالی را باکلمات مناسب کامل کنید.

۵-واسطه ی فیض حق تعالی به جهان طبیعت به اعتقاد حکمای مشاء……………. است.
پاسخ: عقول مجرده

۶- لوازم و فروع اصل علیت، عبارت است از اصل………………. و اصل……………….. و جوب علی و معلولی.
پاسخ:
سنخیت علت و معلول

۷- حکمای مشاء بالاهام از احادیث اسلامی، فرشتگان و ملائکرا ………………… نامیده اند.
پاسخ: عقول

۸- فارابی در برهان خود از اصل …………….. استفاده کرده است.
پاسخ: تقدم علت بر معلول

۹- نفی اصل علیّت مرادف با نفی هر نوع علم و دانش و عین………………. است.
پاسخ: شکاکیت و سوفسطایی گری

🔹 سوالات تشریحی

۱۰- روابط بعد از وجود را با مثال توضیح دهید؟
پاسخ: این رابطه بعد از وجود دو طرف پیدا می شود، مثال تا استاد و شاگرد نباشد رابطه آموزش نخواهد بود. این رابطه فرع بر وجود دو طرفو متکی به آن دو است.

۱۱- علیّت چگونه رابطه ای است توضیح دهید؟
پاسخ: این رابطه در خود وجود دو طرف است. رابطه ای عمیق است زی را طرف اول (علت) بوجود آورنده طرف دوم(معلول) است. هستی معلول با این رابطه تحقق می یابد بطوری که اگر علت نباشد معلول هم نخواهد بود – این رابطه همان نیازمندی معلول به علت است.

۱۲- علت را تعریف کنید؟
پاسخ: علت آن چیزی است که معلول در کیان و هستی خود به آن نیازمند است.

۱۳- اصل علیت به چه معنایی است؟
پاسخ: به این معناست که هیچ چیزی در جهان خود به خود و از روی صدفه و اتفاق به وجود نمی آید.

۱۴- بحث مالک نیازمندی معلول به علت به چه معنی است؟
پاسخ: یعنی چه ویژگی و خصوصیتی باید درشیء باشد تا نشانه معلول بودن آن باشد.

۱۵- مالک نیازمندی معلول به علت از نظر فلاسفه و متکلمین چیست؟
پاسخ: از نظر فلاسفه : امکان ذاتی از نظر متکلمین: حدوث زمانی

۱۶- حادث و قدیم در عرف و لغت و در اصطلاح فلاسفه به چه معنی است؟
پاسخ: «حادث» در لغت به معنی جدید، و در اصطلاح فلاسفه یعنی چیزی که قبال نبوده و بعدا بوجود آمده است مانند: درخت. «قدیم» در لغت به معنی کهنه و در اصطلاح فلاسفه یعنی چیزی که از ازل وجود داشته مانند : خداوند.

۱۷- فلاسفه حادث و قدیم را چگونه تعریف می کنند؟
پاسخ: حادث یعنی چیزی که نیستی اش بر هستی اش تقدم دارد و قدیم یعنی : چیزی که نیستی اش برهستی اش تقدم ندارد.

۱۸- متکلمین چه چیز را قدیم و چه چیز را حادث می دانند؟ (نظریه حدوث زمانی را توضیح دهید؟ )
پاسخ: متکلمین فقط خدا را قدیم و بقیه موجودات (مادی و مجرد)را حادث می دانند. استدلالشان : اگر چیزی حادث نباشد نیازمند به علت و خالق نیست و مانند خداوند و اجب ال وجود است اما طبق استدلال های عقلی و اجب ال وجود یکی است بنابراین فقط خداوند قدیم است و بقیه موجودات همه حادث اند.

۱۹- مالک نیازمندی معلول به علت از نظر فلاسفه چیست ؟ توضیح دهید؟ (امکان ذاتی را توضیح دهید؟)
پاسخ: امکان ذاتی است. یعنی هرچیزی بدون در نظر گرفتن علت، نه ضرورت ام وجود است و نه ضرورت ام عدوم بلکه هم می تواند م وجود باشد، مانند درخت توی باغ، و هم می تواند معدوم باشد مانند درخت توی این کلاس – بنابراین برای هر شیء (ممکن ال وجود) وجود و عدم یکسان است – اگر علت داشته باشد بوجود می آید و اگر علت نداشته باشد بوجود نمی آید – بنابراین مالک نیازمندی معلول به علت (امکان ذاتی) است.

۲۰- علت تامه و علت ناقصه را با مثال توضیح دهید؟
پاسخ: علت تامه بوجود آورنده و هستی بخش معلول است. شرط لازم و کافی برای بوجود آمدن معلول است. علت ناقصه ، علتی است که معلول به نحوی وابسته به آن است – شرط لازم برای بوجود آمدن معلول است اما کافی نیست. مثال برای بوجود آمدن میوه (معلول) عواملی مانند : خاک، آب ، نور و غیره نیاز است به هر یک از این عوامل علت ناقصه و مجموع آنها را علت تامه برای میوه می گوییم.

۲۱- سنخیت علت و معلول را با ذکر مثالی توضیح دهید؟
پاسخ: هر علتی معلول خاصی را بوجود می آورد نه هر معلولی – و هر معلولی علت خاصی دارد نه هر علتی- مثال جریان برق علت روشنایی لامپ است و غذا خوردن علت سیر شدن شکم است اما جریان برق نمی تواند علت سیر شدن شکم باشد.

۲۲- سنخیت علت و معلول از نظر فلاسفه با چه تعبیری بیان می شود؟
پاسخ: میان هر علت با معلول خویش سنخیت و مناسبت خاصی حکم فرماست که میان یک علت و معلول دیگر نیست.

۲۳- جهان در پرتو اصل سنخیت چگونه توصیف می شود؟
پاسخ: درپرتو این اصل، نظام جهان انتظام می یابدو جهان دراندیشه ما نه به صورت مجموعه ای هرجو مرج که در آن از هر چیزی انتظار هر چیزی را بتوان داشت ، بلکه به صورت دستگاهی منظمو مرتب درمی آید.

۲۴- چرا اصل سنخیت لازمه اصل علیت است؟
پاسخ: هر گاه بخواهیم به درستی ، معنای اصل علیت را دریابیم باید به اصل سنخیت پی ببریم و عدم قبول اصل سنخیت به معنای نفی اصل علیت است.

۲۵- در برهان فارابی بر امتناع تسلسل علل از چه اصلی استفاده شده و این اصل بیانگر چیست؟ و دراثبات چه مسئله ای بکار می رود؟
پاسخ: از اصل « تقدن علت بر معلول» استفاده شده و بیانگر این است که علت بر معلول خود تقدم وجودی دارد و وجود معلول مشروط به وجود علت است این برهان در اثبات وجود خداوند بکار می رود.

۲۶- برهان فارابی بر امتناع تسلل علل را با مثال توضیح دهید؟
پاسخ: مثال: فرض کنیم یک گروه نظامی آماده حمله به دشمن هستند، اما هر یک از آنها می گوید: « تا دیگری حمله را آغاز نکند من حمله نمی کنم» در نتیجه هیچ حمله ای صورت نخواهد گرفت – برهان : فرض کنیم سلسله ای بی نهایت از علت ها را داریم که هر علت ، معلول علت بالاتر از خود است. طبق اصل «تقدم علت بر معلول» وجود هریک مشروط به علت بالاتر است و چون این سلسله تا بی نهایت بالا می رود در نتیجه هیچ کدام بوجود نخواهندآمد – بنابرایبن فرض ما نمی تواند درست باشد چون در اطراف ما موجوداتی هستند و باید گفت این سلسله علت ها به یک علت نهایی(علت العلل) ختم می شوند که وجود آن وابسته و مشروط به علت دیگری نیست، که او همان خداوند است.

۲۷- از سه اصل «علیت» «سنخیت» و «ضرورت علی و معلولی» به ترتیب چه نتایجی استخراج می شود؟
پاسخ: ۱)ارتباط و پیوستگی موجودات جهان ۲ (تخلف ناپذیری نظام هستی ۳)نظام معین هست

۲۸- کلیت و ضرورت قوانین علمی و تجربی را باید در کجا جستجو کرد؟
پاسخ: در اصول عقلانی و فلسفی نه در علوم تجربی

۲۹- جواز تعمیم در علوم تجربی چیست؟
پاسخ: اصول عقلانی و یقینی (مانند اصل علیت، ضرورت و سنخیت) جواز تعمیم را برای دانشمندان فراهم می کندو به آنها اطمینان می دهد تا از آزمایش های جزئی، قوانین کلی و عمومی ارائه دهند.

۳۰- نتیجه یک تجربه علمی در چه صورتی می تواند تعمیم یافته و به شکل یک قانون علمی درآید؟
پاسخ: تجربه علمی هر اندازه هم که دقیق باشد مادام که با اصول ضروری و عقلی توأم نشود نمی تواند از موارد تجربه شده فراتر رود و تعمیم پیدا کندو به شکل یک قانون علمی درآید.

۳۱- مراتب موجودات در نظام هستی را از نظر فلاسفه مشاء توضیح دهید؟
پاسخ: موجودات جهان محدود به موجودات مادی و محسوس نیست بلکه در ورای این جهان مادی موجودات مجرد از ماده وجود دارد که اینها همان فرشتگان هستند و در فلسفه مشاء « عقول» نامیده می شوند.

۳۲- اصل علیت غایی چه تصوری از جهان ترسیم می کند؟
پاسخ: حکما با قبول « اصل علیت غایی» چهره دلپذیری از هستی ترسیم می کنند. مجموعه جهان از یک مبداء یعنی خداوند سرچشمه گرفته و در سیر تکاملی خود و به واسطه مجردات به سوی یک مقصد و غایت (خداوند) رهسپار است. فلاسفه اثبات می کنند که « علت العلل» همان « غایت الغایات» است – یعنی مبداء و مقصد یکی است و این همان سخن قرآن است که می فرماید: « انالله و انا الیه را جعون»

دانلود سوالات درس ۴ فلسفه دوازدهم
0.9MB
برای مشاهده سوالات و گام به گام کتاب‌های درسی خود، کافی است نام درس یا شماره صفحه مورد نظر را همراه با عبارت "همیار" در گوگل جستجو کنید.