سوالات درس اول تاریخ دهم انسانی با جواب - همیار آموزش

سوالات متن تاریخ دهم انسانی درس ۱

سوالات متن تاریخ دهم / درس اول: تاریخ و تاریخ نگاری

۱ـ تاریخ چیست؟
پاسخ: الف، مجموعه حوادث و رویداد هایی است که یک فرد یا یک جامعه از سر گذرانده است.
ب: علم و روشهای علمی است که بوسیله آن، وقایع گذشته براساس شواهد و مدارک مطالعه و  تحلیل میشوند؛ مثلا تاریخ روابط اقتصادی ایران و هند در دوران اشکانیان. پ: گاهی هم میگوییم منظورمان از آن، تعیینِ « تاریخِ » روز و ماه و سال است، یعنی همان تقویم سالانه. (مثل: ۱۳۹۵/۷/۲ هـ ش = هجری شمسی)

۲ـ ویژگی های رویدادهای تاریخی چیست؟
پاسخ: الف، دور از دسترس و قابل مشاهده نیستند و نمیتوان آنها را به طور مستقیم درک کرد.
ب، تکرار نا پذیرند و قابل تجربه نیستند. پ مجزا و مستقل نیستند و با یکدیگر رابطه علت و معلولی دارند.

نکته: انسان در تاریخ، نقش محوری و اساسی دارد و رویدادها و تحولات تاریخی در نتیجه کُنِش(عملکرد و اقدام) متقابل انسانها با یکدیگر و با طبیعت، پدید آمدهاند. نهادها، جوامع، کشورها و در یک کلام تمدن نیز پیامد کُنِش های فردی و جمعی انسان هاست.

۳ـ تاریخ چه علمی است؟
پاسخ: علمی است که به مطالعه جنبه های مختلف زندگی انسانها و جوامع گذشته میپردازد و علل و نتایج افکار و اَعمالشان را بررسی و تحلیل میکند.

۴ـ هدف علم تاریخ چیست؟
پاسخ: شناخت و آگاهی نسبت به زندگی گذشتگان است که شامل تمامی جنبه های فکری،  مذهبی، سیاسی، نظامی، اقتصادی، علمی… میشود.

نکته: قدیمی ترین متن تاریخی که تاکنون کشف شده، تکه ای از سنگ نوشته ای به خط کهن   مصری(هیروگلیف) است. در این سنگ نوشته نام تعدادی از فراعنه و برخی حوادث دوران آنان ذکر شده است. سنگ پالرمو، تکه ای از یک ستون سنگی مربوط به پادشاهی کهن مصر است.

۵ـ درباره ی سنگ نوشته ی بیستون شرحی بنویسید
پاسخ: (برای مطالعه) سنگ نوشته بیستون که به دستور داریوش یکم، پادشاه هخامنشی بر سینه کوهی در شهر بیستون از توابع شهرستان هرسین در استان کرمانشاه کنونی کنده شده است، یکی از بزرگترین سنگ نوشته های جهان به شمار میرود. داریوش در این سنگ نوشته به برخی اقدامات خود ازجمله سرکوب گئومات مُغ و… اشاره کرده است. داریوش شاه گوید: این شاهی که گئومات مغ از کمبوجیه (پسر کورش بزرگ) ستانده دیر گاهان در (خاندان) ما بود. آن گئومات مغ (آن را) از کمبوجیه ستاند. هم پارس، هم ماد، هم سایر کشورها را او تصرف کرد و از آنِ خود نمود. او شاه شد.. سپس من با چند مرد، آن گئومات مغ و آنهایی را که. برترین مردانِ دستیار [او) بودند، کشتم… شاهی را از او ستاندم. به خواست اهَورَه مزدا من شاه شدم.

۶ـ بنویسید چرا سنگ نوشته بیستون بعنوان یک سند تاریخی معتبر محسوب میشود؟
پاسخ: زیرا اطّلاعات فراوانی از تحولات آن دوران بیان داشته است.

۷ـ خدای نامه(خدای نامک) چه متنی بوده است؟
پاسخ: کتابهایی بوده که حاوی اسامی و اقدامات شاهان باستان بوده است.

نکته:(خدای نامه ها از زمان ساسانیان وجود داشته است. نگارش خدای نامه ها، نشانهی علاقه ی ایرانیها به ثبت حوادث بوده است.)

۸ـ دربارهی کتاب هرودت شرحی بنویسید؟
پاسخ: تاریخ نگاری در مفهوم کامل آن، از قرن پنجم پیش از میلاد در یونان باستان و با ظهور مورّخ  بزرگی بنام هرودت(پدر تاریخ) آغاز شد. کتاب تاریخ او که بخش عمده مطالب آن به شرح جنگهای یونان و ایران اختصاص دارد، کهن ترین و کامل ترین اثر تاریخی به جا مانده از عصر باستان است.( نام برخی از مورخان دوران اسلامی ، عبارت است از طبری، بیهقی و…)

۹ـ دربارهی تاریخ افسانه ای شرحی بنویسید؟
پاسخ: اقوام و جوامع باستانی، حتّی پیش از اختراع خط نیز به سرگذشت پیشینیان خود توجه و علاقه نشان میدادند. از این رو، سرگذشت قوم و اجتماع خود را معمولا از ابتدای آفرینش به صورت شفاهی و سینه به سینه نقل میکردند. این سرگذشت نامه ها آمیخته با افسانه و داستانهای حماسی بود و بعدها که تاریخ نگاری آغاز شد، بخش هایی از آنها به کتابهای تاریخی نیز راه یافت.

۱۰.ـ دربارهی شیوهی تاریخ نویسی قدیم شرحی بنویسید؟
پاسخ: تا قرن ۱۹ م. مورّخان اغلب به تنظیم، ثبت و نگارش وقایع میپرداختند و توجه طیادی به بررسی علل، آثار و نتایج رویدادهای تاریخی نداشتند. همچنین، بیشتر تمرکز آن مورّخان بر بیان حوادث سیاسی و نظامی و شرح حال فرمانروایان بود و به مسائل و موضوعهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اهمّیتی نمیدادند.

نکته:( برخی از وقایع نویسان به عنوان منشی در خدمت شاهان و حاکمان بودند و آنان را در مسافرت ها و جنگها همراهی میکردند. علاوه بر این، بعضی از مورّخان درباری به اسناد و مدارک دولتی دسترسی داشتند و میتوانستند از آنها برای ثبت و نگارش رویدادها استفاده کنند.)

۱۲ـ دربارهی شیوه نوین تاریخ نگاری شرحی بنویسید؟
پاسخ: در دوره رنسانس(قرنهای ۱۶ تا ۱۸ م.) در اروپا شیوه نوینی در تاریخ نگاری پدید آمد. اساس این شیوه بر سنجش دقیق منابع، استناد به اسناد و مدارک معتبر و دوری از داستان پردازی بود.

۱۳ـ ویژگیهایی تاریخ نگاری نوین چیست؟
پاسخ: الف: در این شیوه صرفاً به توصیف و شرح زندگانی و اقدامات فرمانروایان و امور سیاسی و نظامی محدود نمی شود؛ بلکه همه ابعاد زندگی پیشینیان(فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، هنری و…) را در بر می گیرد. ب: در این شیوه صرفاً به ثبت و نقل رویدادهای گذشته بسنده نمیکند، بلکه زمینه ها، علل، نتایج و آثار گوناگون حوادث تاریخی را نیز بررسی و تجزیه و تحلیل مینماید. پ: در پژوهشهای علمی تاریخ، از یافته های علوم و فنون مختلف مثل باستانشناسی، جامعه شناسی، فلسفه، جغرافیا، اقتصاد، زبان شناسی و گاهشماری استفاده میشود.

۱۴ـ نام چند کتاب تاریخی را بنویسید؟
پاسخ: تاریخ بلعمی، تاریخ جهان گشای جوینی، ناسخ التّواریخ، تاریخ بیهقی، تاریخ طبری، شاهنامه فردوسی، کارنامه اردشیر بابکان، تاریخ هرودت (یونانی)، تاریخ جنگهای ایران و یونان(پروکوپیوس) ، کورش نامه گزنفون(یونانی).

۱۵ـ مراحل پژوهش در تاریخ چیست؟
پاسخ: انتخاب موضوع ـ تدوین پرسشهای تحقیق ـ شناسایی منابع ـ گردآوری و تنظیم اطلاعات ـ تحلیل و تفسیر اطلاعات ـ ارائهی گزارش.
الف: انتخاب موضوع؛(معیارهای انتخاب موضوع: تازگی، فایده و اثر داشتن، دارای منابع و اطلاعات کافی باشد.)
ب: تدوین پرسشهای تحقیق(پرسشها علاوه بر آنکه هدف پژوهش را مشخص میکنند، مانع از به بیراه ه رفتن میشوند.)
پ: شناسایی منابع؛(پس از شناسایی منابع و اسناد تحقیق، میزان اعتبار، دقت و صحت آنها را ارزیابی میکند.)
ث: گردآوری و تنظیم اطلاعات؛(در این مرحله، اطلاعات مربوط به موضوع تحقیق را از منابع و اسناد استخراج، تنظیم و دسته بندی مینماید.)
ث: تحلیل و تفسیر اطلاعات؛(شواهدی منابع، اسناد و مدارک)
ج: ارائهی گزارش یافته ها و پژوهش

۱۶ـ منابع پژوهش علمی در تاریخ از نظر درجه اهمیت و اعتبار را بنویسید:
پاسخ: الف: منابع دست اوّل یا اصلی؛ ب: دست دوم یا فرعی.

۱۷ـ منابع دست اوّل یا اصلی در تاریخ کدامند؟
پاسخ: به همه آثاری گفته میشود که در زمان وقوع حادثه یا نزدیک ترین زمان به وقوع آن، نوشته شده اند. به عبارت دیگر، نویسندگان این نوع منابع، خود ناظر رویدادها بوده اند و یا اینکه شرح ماجرا را از شاهدان واقعه شنیده اند.

۱۸ـ منبع دست اوّل شامل چه مواردی می شوند؟
پاسخ: علاوه بر منابع مکتوب، تمامی آثار باستانی و تاریخی، شامل بناها، ابزارها، اشیا، سنگ نگاره ها و سنگ نوشته ها، سکه ها و هر وسیله ای که از گذشته به جای مانده است، به عنوان منبع دست اوّل محسوب میشوند.

۱۹ـ منابع دست دوم یا فرعی چه منابعی هستند؟
پاسخ: به منابع، تحقیقات و آثاری گفته میشود که مدت ها پس از وقوع رویدادها و با استفاده از منابع دست اوّل، پدید آمده اند.

۲۰ـ شهید مطهری دربارهی تاریخ چه گفته؟
پاسخ: از نظر قرآن، تاریخ بشر و تحولات آن، بر طبق یک سلسله سُنَن(قوانین ثابت) صورت میگیرد و عزت ها، ذلتّ ها، موفّقیت ها و شکست ها، خوشبختی ها و بدبختی های تاریخی، حساب هایی دقیق و منظم دارد و با شناختن آن حساب ها و قانون ها میتوان تاریخ حاضر را تحت فرمان درآورد و به سود سعادت خود و مردم از آن بهره گیری کرد.

۲۱ـ سفارش امام علی به امام حسن درباره اهمیت مطالعه تاریخ را بنویسید؟
پاسخ: فرزندم، هر چند من به اندازه همه آنان که پیش از من بوده اند نزیسته ام، امّا در کارهاشان نگریسته ام و در سر گذشت هایشان اندیشیده، و در آنچه از آنان مانده، رفته و دیدهام تا چون یکى از ایشان گردیده ام، بلکه با آگاهى که از کارهاشان به دست آورده ام گویى چنان است که با نخستین تا پسینشان به سر برده ام. پس از آنچه دیدم، روشن را از تاریک و سودمند را از زیانبار باز شناختم و براى تو از هر چیز زبده آن را جدا ساختم و نیکویى آن را برایت جست و جو کردم، و آن را که شناخته نبود از دسترس تو به دور انداختم

۲۲ـ قرآن دربارهی تاریخ چه سفارش نموده است؟
پاسخ: قصه گذشتگان با ایشان بگوی باشد که تفکر کنند!

۲۳ـ فواید و کارکرد های مطالعه تاریخ چیست؟
پاسخ: الف: منبع شناخت و تفکر: با کاوش در گذشته میتوان از تجربیات و اندیشه های مردمان گذشته برای تقویت قدرت شناخت و تفکر بهره گرفت. ب: بهره گیری از گذشته برای حال و آینده: دامنه شناخت و آگاهی تاریخی فقط محدود به گذشته نمیشود، بلکه به درک زمان حال و ترسیم مسیر آینده نیز کمک میکند؛ زیرا رویدادهای تاریخی اگرچه در زمان معینی در گذشته به وقوع پیوسته اند، امّا آثار، نتایج و پیامدهای آن رویدادها، گذشته، حال و آینده را به یکدیگر پیوند میدهد. مطالعه تاریخ به ما کمک میکند تا بفهمیم که فرهنگها و جوامع بشری چگونه و تحت تأثیر چه عوامل و شرایطی به وجود آمده، پیشرفت کرده و به وضع امروزی رسیده اند. بدینگونه، علم تاریخ میتواند ما را در ارزیابی و شناخت درست اوضاع و شرایط کنونی جامعه خود و سایرین و نیز ترسیم افق آینده، کمک کند. پ: تقویت حس میهن دوستی و هویت ملّی: مردمانی که برای نسلهای متوالی، سرگذشت مشترکی داشته و در شادی ها و تلخی ها، موفقیت ها و شکست های هم شریک بودهاند، بطور طبیعی نسبت به سرزمین و گذشته خود، نوعی احساس علاقه و دلبستگی خاص پیدا میکنند.

۲۳-(تکرار) فواید(یا نتایج یا علل) مطالعه تاریخ چیست؟
پاسخ: ۱ـ حفظ میراث فرهنگی ۲ـ گسترش افق دید انسان ۳ ـ تربیت و هدایت انسان ۴ـ  خودشناسی ۵ـ پیش بینی آینده ۶ـ شناخت بیشتر انسان ها  ۷ـ علاقه به میهن و حفظ آن ۸ـ شناخت فرهنگ و تمدن ۹ـ تفاهم و همگرایی جهانی.

۲۴ -تاریخ چگونه به فهم زمان حال و درک مسائل پیشِ رویِ انسانها و جوامع کمک میکند؟
پاسخ: مطالعه تاریخ به ما کمک میکند تا بفهمیم که فرهنگ ها و جوامع بشری چگونه و تحت تأثیر چه عوامل و شرایطی به وجود آمده، پیشرفت کرده و به وضعیت امروزی رسیده اند. بدینگونه، علم تاریخ میتواند ما را در ارزیابی و شناخت درست اوضاع و شرایط کنونی جامعه خویش و سایر جوامع و نیز
ترسیم افق آینده، کمک کند.

۲۵ -تأثیر تاریخ را بر میهن دوستی و تقویت هویت ملّی توضیح دهید.
پاسخ:  مردمانی که برای نسل های متوالی، سرگذشت مشترکی داشته و در شادی ها و تلخی ها،  موفقیتها و شکست های هم شریک بودهاند، بطور طبیعی نسبت به سرزمین و گذشته خود، نوعی احساس علاقه و دلبستگی خاص پیدا می کنند.

در بخش بالا از سایت همیار برای شما ، سوالات درس اول تاریخ دهم انسانی با جواب را قرار دادیم پیشنهاد میشود برای بخش بعدی از سوالات متن درس دوم تاریخ دهم استفاده نمایید. همچنین میتوانید از جواب درس ۱ تاریخ دهم نیز دیدن فرمایید.