جواب درس ۱۰ جامعه شناسی دوازدهم انسانی - همیار آموزش

گام به گام درس دهم جامعه شناسی دوازدهم
گام به گام جامعه شناسی دوازدهم / جواب فعالیت های درس دهم جامعه‌شناسی دوازدهم انسانی

درس ۱۰ :: افق علوم اجتماعی در جهان اسلام

هم‌اندیشی کنید صفحه ۱۰۸ جامعه شناسی دوازدهم

فقه اسلامی
– مسلمانان را موظف به مدارا با یکدیگر می‌کند.
– مسلمانان را موظف به مدارا با تمام مردم جهان که زندگی صلح‌آمیز دارند، می‌داند؛ یعنی مسلمانان نباید با مردم دنیا درگیر شوند.
– مسلمانان را موظف به مقاومت در برابر تهاجم به مرزهای جهان اسلام می‌داند.
– مسلمانان را موظف به تحقق و گسترش عدالت در جوامع خود و همچنین دفاع از مظلومان و ستم‌دیدگان جهان می‌داند؛ یعنی مسلمانان باید بدون درنظر گرفتن نژاد و زبان و مذهب، از مظلوم دفاع کنند.

چگونه می‌توان از این ظرفیت فقهی جهان اسلام برای مواجههٔ صحیح مسلمانان با مسئلهٔ فلسطین و حل آن بهره گرفت؟
جواب: بر اساس رویکرد فقهی، مسلمانان اگرچه از زبان قومیت و… متفاوت برخوردارند اما یک امت اسلامی هستند؛ در نتیجه مسئله فلسطین، مسئله کل امت اسلامی است و باید از فلسطین حمایت کنند و در برابر اسرائیل به مقاومت بپردازند.

گفت‌وگو کنید صفحه ۱۱۰ جامعه شناسی دوازدهم

نیکی کدی، پژوهشگر آمریکایی، باتوجه به دو انقلابی که طی یک قرن، یعنی قرن بیستم، در ایران واقع شده، مقاله‌ای دربارهٔ ایران با این عنوان نوشته است: «چرا ایران کشوری انقلابی است؟»

دربارهٔ این پرسش گفت‌وگو کنید.

جواب: ۱- نارضایتی‌های اقتصادی اجتماعی به دلیل ارتباط ایران با غرب در دوره قاجار
۲- اجرای شتابان سیاست‌های نوسازی در دوره پهلوی و ایجاد نارضایتی در ابعاد مختلف
۳- ایجاد نگرش ضد غربی در ایران به دلیل وابستگی پهلوی به غرب و اقدامات غربی در ایران
۴- موافقت و همراهی نیروهای مذهبی با نگرش ضد غربی و تمایل مردم به بازگشت به هویت‌های اصیل ایرانی و اسلامی
۵- وجود احساسات ضد امپریالیستی همراه با اعتقادات شیعی
۶- اعتقاد باستانی به خیر و شر
۷- نقش ویژه امام خمینی (ره)

نمونه بیاورید صفحه ۱۱۳ جامعه شناسی دوازدهم

در درس قبل آموختید که گاهی عقل را در معنای عام به‌کار می‌بریم که هرگونه تلاش ذهنی و علمی را شامل می‌شود؛ امّا گاهی عقل را در معنای خاص کلمه و فقط برای نوع خاصی از تفکر به‌کار می‌بریم. عقل در معنای خاص، قوه‌ای است که انسان به کمک آن حقایق و قواعد جهان را می‌شناسد و براساس موضوع مورد مطالعهٔ خود به اقسامی تقسیم می‌شود:

– عقل نظری: واقعیت‌هایی را که مستقل از آگاهی و ارادهٔ انسان وجود دارند، شناسایی می‌کند و علومی مانند فلسفه، ریاضیات و طبیعیات را پدید می‌آورد. برای مثال قانون علیت در فلسفه یا قانون جاذبهٔ زمین در فیزیک با این عقل شناخته می‌شوند.
– عقل عملی: واقعیت‌هایی را که با آگاهی و ارادهٔ انسان به‌وجود می‌آیند، مانند ارزش‌ها و آرمان‌ها، شناسایی می‌کند؛ مثلا خوبی عدالت و بدی ظلم را می‌شناسد. این عقل، علوم انسانی و اجتماعی را پدید می‌آورد.

تلاش کنید برای استفاده از عقل نظری و عقل عملی نمونه‌های دیگری ذکر کنید.

گفت و گو کنید صفحه ۱۱۴ جامعه شناسی دوازدهم

در جدول زیر علوم اجتماعی جهان متجدد و علوم اجتماعی جهان اسلام مقایسه شده است؛ در مورد تعامل این دو دسته علوم با یکدیگر گفت‌وگو کنید.
جواب: جامعه شناسی انتقادی برای داوری و ارزیابی ارزش ها به سراغ قضاوت عمومی مردم و این که تا چه حد وضع موجود را مناسب بدانند و یا چقدر مایل به تغییر آن باشند، می‌‌رود. ممکن است در این راه بعضی از مردم درباره عقل جمعی از روی منطق نظر ندهند و گاهی ممکن است اشتباه کنند.
عقل عملی که اجراکننده احکام و دستورات الهی است و حق و باطل و ارزش ها را بررسی می‌‌کند این ویژگی و خصوصیت را دارد که بر اساس احکام الهی قضاوت می‌‌کند و در مسر پیشرفت تحقق فرهنگ حق گام بر می‌دارد.

مفاهیم اساسی صفحه ۱۱۵ جامعه شناسی دوازدهم

● علوم اجتماعی جهان اسلام
●  تمدن اسلام
●  جامعهٔ اسلامی
●  فقه
●  مکاتب فقهی
●  آرمان‌های فقه اسلامی
●  انقلاب مشروطه
●  انقلاب اسلامی
●  عقلانیت جهان اسلام و کارکرد‌های جهان اسلام.

خلاصه کنید صفحه ۱۱۵ جامعه شناسی دوازدهم

● علوم اجتماعی جهان اسلام دربارهٔ جامعهٔ آرمانی سخن می‌گوید.
● علم فقه در زمینهٔ علوم اجتماعی به اموری مانند قواعد رفتار اجتماعی مسلمانان، ارزیابی، نقد و داوری جامعهٔ اسلامی، ویژگی‌های جامعهٔ آرمانی، می‌پردازد.
● علوم اجتماعی جهان اسلام ویژگی‌هایی مانند استفاده از تمام ابزارهای علمی، اهمیت دادن به عقلانیت، قضاوت و داوری وضع موجود و ارائه راهکار برای رسیدن به وضعیت بهتر و مطلوب است.
● علم فقه یکی از مهم‌ترین شاخه‌های علوم اجتماعی مسلمانان است.

آنچه از این درس آموختیم صفحه ۱۱۵ جامعه شناسی دوازدهم

● تمدن اسلامی با ویژگی‌های خود، جامعهٔ اسلامی با مرکزیت قرآن به ارث گذاشته که تا وقتی که ضمن حفظ وحدت درونی، با دنیای خارج از اسلام تعامل داشت بسیار قدرتمند بود.
● همچنین جهان اسلام به مسائل اجتماعی توجه خاصی داشت. علوم اجتماعی اسلامی ویژگی‌ها و ظرفیت‌های متعددی مانند عقلانیت، داوری و ارائه راهکار و … دارد که منجر به تشکیل جهان اسلام با راهکاری‌های متنوع و در جهت آزاد کردن آن ویژگی‌ها شده است.