جواب فعالیت های درس ۱ جغرافیا دوازدهم انسانی - همیار آموزش

گام به گام درس اول جغرافیا دوازدهم
جواب فعالیت‌های جغرافیای دوازدهم انسانی / گام به گام درس اول جغرافیا دوازدهم انسانی

درس ۱ :: شهرها و روستاها

فعالیت صفحه ۳ جغرافیا دوازدهم

۱- الف) پرس‌وجو کنید که هستۀ اولیه روستا یا شهر شما کجاست و هم‌اکنون در کدام بخش و جهت جغرافیایی آن قرار گرفته است.
جواب: هسته اولیه شهر بیرجند، محله چهار درخت است که هم اکنون در مرکز شهر بیرجند قرار دارد. و یا هسته اولیه شهر قم محله لب چال است

ب) با هدایت معلم از این ناحیه بازدید و گزارشی همراه با عکس و فیلم از آن تهیه کنید.
جواب: می‌‌توانید از هسته اولیه شهر و یا روستای محل زندگی تان عکس و فیلم تهیه کنید و در کلاس به نمایش در آورید. مثلا از محله چهار درخت بازدید به عمل آید و از دانش آموزان خواسته شود گزارشی در این باره تهیه و به کلاس ارائه دهند.
محله چهار درخت بعد از بافت تاریخی و فرهنگی شهرهای یزد و کاشان جزو بافت های ارزشمند تاریخی است، در حالی که بافت تاریخی بسیاری از شهرها از بین رفته است، محله تاریخی چهار درخت به عنوان هسته اولیه شهر بیرجند در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است

۲- الف) آیا معمولاً هستۀ اولیۀ شهرها و روستاها بافت تاریخی و قدیمی آنهاست؟ مثالی بیاورید.
بله معمولا هسته اولیه شهرها و روستاها بافت تاریخی و قدیمی آنهاست.
مثال: هسته اولیه
شهر مشهد: از ترکیب نوغان و دهکده سناباد شکل گرفته است.
شهر اصفهان: جوباره اصلی ترین هسته اولیه شهر اصفهان است.
شهر تهران: محله سنگلج، محله ارک، محله چاله میدان، محله بازار، محله عودلاجان هسته اولیه شهر است.
شهر قم: محله لب چال هسته اولیه شهر قم است.
شهر تبریز: مجموعه ابواب البری ربع رشیدی هسته اولیه شهر است.
شهر بیرجند: محله چهار درخت

ب) به نظر شما، چرا امروزه برنامه‌ریزان به حفاظت از هستۀ اولیۀ روستاها و شهرها، بازسازی آن و جلوگیری از تخریب و نابودی‌اش توجه می‌کنند؟ توضیح دهید.
جواب: زیرا نشان دهنده سبک زندگی، فرهنگ و آداب رسوم گذشتگان است . همچنین سبک معماری هسته اولیه شهر ها و روستا ها متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه است که می‌‌تواند الگوی مناسبی برای بهینه سازی مصرف انرژی در زمان کنونی باشد

فعالیت صفحه ۵ جغرافیا دوازدهم

۱- با استفاده از نقشه‌های طبیعی و انسانی یک اطلس و جست‌وجو در اینترنت، موقعیت شهر قاهره را از نظر ارتباط با عوامل طبیعی و انسانی محیط پیرامون آن توضیح دهید.
جواب: قاهره در شمال مصر که به نام مصر سفلی شناخته می‌شود، در ۱۶۵ کیلومتری جنوب دریای مدیترانه  و ۱۲۰ کیلومتری غرب خلیج و آبراهه سوئز قرار دارد. شهر قاهره در طول رود نیل کشیده‌ شده است.

۲- با راهنمایی معلم، چند روستا یا شهر را روی نقشه بیابید و موقعیت آنها را توضیح دهید.
مثال ۱:
شهر تهران: در جنوب دامنه رشته کوه البرز در ۱۱۲ کیلومتری جنوب دریای خزر واقع شده است و از جنوب به دشت کویر و کوه‌های بی‌بی شهربان ختم می‌شود. پیشینه شکوفایی تهران به سال ۱۷۸۸م هنگامی که آقا محمدخان قاجار آن را به پایتختی برگزید برمی‌گردد.
مثال ۲:
روستای کندوان: کندوان یکی از روستاهای آذربایجان شرقی و شهرستان اسکو است و قدمت ۷ هزار ساله دارد. این روستا در فاصله ۵۲ کیلومتری جنوب تبریز و در دامنه‌های غربی کوه اسکو واقع شده است. برخی باستان شناسان قدمت این روستا را به دوره پیش از اسلام نسبت می‌دهند.

۳- فرض کنید گروهی می‌خواهند از بین پنج مکان، مکانی مناسب برای ایجاد یک سکونتگاه روستایی انتخاب کنند. ابتدا تصویر را مشاهده کنید و سپس با توجه به موارد جدول، به هر مکان امتیاز بدهید. در نهایت، با توجه به مجموع امتیازات مکان مناسب را معرفی کنید.
پاسخ پیشنهادی:
– خوب۴: امتیاز
– متوسط: ۳ امتیاز
– ضعیف: ۲ امتیاز
– خیلی ضعیف: ۱ امتیاز

با توجه به جمع امتیازات مکان ج بهترین مکان برای ایجاد یک سکونتگاه روستایی است.

فعالیت صفحه ۶ جغرافیا دوازدهم

در این بخش با برخی تفاوت‌های شهر و روستا آشنا شدید. اکنون فکر کنید و دست کم پنج شباهت سکونتگاه‌های روستایی و شهری را بیان کنید.
شباهت های سکونتگاه های روستایی وشهری:
جواب:
۱- در شکل گیری هر دو نوع سکونتگاه عوامل طبیعی از جمله آب فراوان، خاک حاصلخیز و آب و  هوای مناسب نقش دارند.
۲- در شکل گیری هر دو نوع سکونتگاه عوامل انسانی از جمله موقعیت دفاعی خوب، ظرفیت اشتغال زایی، نیروی انسانی ، پیشینه تاریخی نقش دارند.
۳- در هر دو نوع سکونتگاه مسایل فرهنگی، اقتصادی، تاریخی، اجتماعی به چشم می‌‌خورد.
۴- یکجانشینی از ویژگی های دیگر هر دو نوع سکونتگاه است.
۵- هر دو نوع سکونتگاه شهری و روستایی با یکدیگر روابط متقابل دارند و نادیده گرفتن هر کدام موجب عدم پیشرفت دیگری می‌‌شود و بالعکس توسعه هریک از سکونتگاه ها ، توسعه دیگری را به همراه خواهد داشت. و توجه به توسعه پایدار در هر دو نوع سکونتگاه لازم و ضروری است.

فعالیت صفحه ۹ جغرافیا دوازدهم

۱- با توجه به نمودار هرمی سلسله مراتب سکونتگاه‌ها میان رتبۀ سکونتگاه‌ها و وسعت حوزۀ نفوذ آنها چه رابطه‌ای وجود دارد؟
جواب: هرچه سکونتگاهی در بالای هرم سنی قرار داشته باشد، دارای حوزه نفوذ بیشتری می‌باشد و می‌تواند جمعیت بیشتری در مسافت زیادتری را خدمت‌رسانی نماید.

۲- شکل زیر سه مغازه را در یک شهر کوچک نشان می‌دهد.
الف) شکل و وسعت حوزۀ نفوذ سه مغازه را با هم مقایسه کنید.
جواب: مغازه شماره ۲ حوزه نفوذ بیشتری نست مغازه‌های شماره ۱ و ۳ دارد. بعد از شماره ۲، مغازه شماره ۳ وسعت حوزه نفوذ زیادی دارد و بعد شماره ۱.

ب) کدام مغازه وسیع‌ترین حوزۀ نفوذ را دارد؟
شماره ۲
ج) چرا مردم ساکن غرب شهر برای خرید به مغازۀ ۳ مراجعه نمی‌کنند؟ چرا حوزۀ نفوذ مغازۀ ۳ از سمت شرق گسترش نیافته است؟
جواب: چون به مغازه شماره ۱ نزدیک است و مسافت کمتری را طی می‌کند. به دلیل وجود موانعی که وجود دارد، مانند وجود رودخانه

د) چرا مغازۀ ۱ کم وسعت ترین حوزۀ نفوذ را دارد؟ توضیح دهید.
جواب: به دلیل وجود سکونتگاه‌های دیگر در نزدیکی مغازه شماره ۱ و ممکن است حوزه نفوذ سکونتگاه‌ها با هم تداخل پیدا کنند.

ه) آیا در مکان‌یابی احداث یک مغازه یا سایر مراکز خدماتی باید به حوزۀ نفوذ آنها توجه کرد؟ چرا؟
جواب: بله؛ باید توجه داشت که مغازه یا مرکز خدماتی تا چه مسافتی و چه تعداد جمعیتی را می‌تواند تحت پوشش و خدمات قرار دهد. اگر حوزه نفوذ زیاد باشد نمی‌تواند خدمات‌رسانی بهینه‌ای داشته باشد.

۳- به کمک معلم، روی نقشۀ استان محل زندگی‌تان، روستاها، شهر‌های کوچک و بزرگ، مراکز دهستان، شهرستان‌ها و… را پیدا کنید. نام آنها را بنویسید و سلسله مراتب آنها را نمایش دهید.
پاسخ پیشنهادی:
استان تهران → در شهرستان شمیرانات → در رودبار (بخش)
رودبار در پایین‌ترین بخش هرم و استان تهران در بالاترین بخش و رأس هرم قرار دارد.

فعالیت صفحه ۱۶ جغرافیا دوازدهم

۱- آیا در شهر محل زندگی شما حومه نشینی وجود دارد؟ حومه‌ها در کدام جهت شهر و از چه نوع‌اند؟ ساکنان آنها را بیشتر کدام گروه‌های اجتماعی تشکیل می‌دهند؟ در این باره تحقیق کنید و نتایج را به کلاس گزارش دهید.
بله مثلاً در شهر تهران  که به سمت غرب تهران تا وردآورد گسترش دارد و همچنین در شرق نیز حومه نشینی وجود دارد و در هرکدام از آنها نوع و شکل آنها فرق می‌کند. مثلاً در جنوب شرق و غرب بیشتر حومه‌ها از نوع فقیر نشین می‌باشند ولی در شرق و غرب حومه‌های نسبتاً بهتری وجود دارد. در غرب حومه‌ها بیشتر از نوع سکونت‌گاهی و صنعتی نیز می‌باشد.

۲- الف) با توجه به جدول صفحۀ ۱۳ کدام قاره‌ها به ترتیب بیشترین شهرها با جمعیت بیش از ده میلیون نفر را دارند؟
جواب: آسیا، آمریکا، آفریقا

ب) به نظر شما علت ظهور مگالاپلیس‌ها و شهرهایی با بیش از ۱۰ میلیون نفر جمعیت در مشرق و جنوب شرقی آسیا در چند دهۀ اخیر چیست؟
جواب: رشد بی رویه جمعیت مخصوصا در کشور های چین ، اندونزی، مالزی، ژاپن ، کره جنوبی و… و رشد روز افزون صنایع به ویژه صنایع نو  و فناوری های جدید موجب رشد مگالاپلیس ها شهرهای پرجمعیت در این قسمت جهان شده است

۳- آیا افزایش شهرهای میلیونی، فشار بر منابع و محیط زیست را بیشتر می‌کند؟ چرا؟ دلیل بیاورید.
بله ، به علت جمعیت فراوانی که در این شهرها وجود دارند و نیاز های این جمعیت باید تأمین شود، نیازهایی چون تأمین آب آشامیدنی سالم، فضای سبز، سیستم حمل و نقل ، تأمین مسکن و… که هر کدام می‌‌تواند مشکلات زیست محیطی فراوانی ازجمله آلودگی هوا، آلودگی صوتی، کمبود منابع آب و برق ، تغییر کاربری زمین و فرسایش خاک ، ترافیک، فاضلاب های خانگی و صنعتی و…

فعالیت صفحه ۱۸ جغرافیا دوازدهم

۱- آیا مدل روابط شهر و روستا در بالا را می‌توان با نظریۀ مرکز  پیرامون، که در سال گذشته خوانده‌اید، انطباق داد؟ استدلال کنید.
جواب: بله چون در اینجا نیز روستا ها مثل کشورهای پیرامون فقط مواد اولیه و نیروی کار را به شهرها ارائه می‌‌کنند و در مقابل کالاهای ساخته شده در کارخانه های شهری و افراد آموزش دیده شهری برای ارائه خدمات به روستاها می‌‌آیند. می‌‌توان گفت به لحاظ شکل ظاهری همان رابطه برقرار است.

۲- دربارۀ یک روستا در جهان یا ایران که عملکردی غیر از کشاورزی و دامپروری دارد، تحقیق کنید و گزارش خود را به کلاس ارائه دهید.
جواب:
با توجه به فعالیت غالب روستاییان در زمینه‌های متفاوت چون صنایع دستی، صیادی، گردشگری، پرورش کندو عسل، معدن و نظایر آن دانش‌آموزان می‌توانند یک روستا را معرفی نموده و در مورد آن پژوهش انجام داده و به کلاس ارائه دهند.
پاسخی دیگر:
مثال روستای معدن قلعه زری در ۱۴۰ کیلومتری بیرجند که بیشتر ساکنان آن در معدن مس این روستا مشغول به کارند، یا روستای ماهخونیک که یک روستای گردشگری می‌‌باشد. و یا روستای کندوان و ابیانه که مردم آن بیشتر از طریق گردشگری درآمد دارند

فعالیت صفحه ۲۰ جغرافیا دوازدهم

۱- عوامل مهاجرت‌های روستا – شهری را در چند گروه دسته بندی کنید.
جواب:
عوامل طبیعی: مانند خشکسالی، سیل، زلزله و آتشفشان و …؛
عوامل انسانی: مانند حمل‌و نقل، درآمد، خدمات آموزشی، بهداشتی و …؛
عوامل سیاسی: مانند جنگ، تصمیمات سیاسی دولت‌ها و …

۲- به نظر شما، تبدیل شدن روستاها به شهر چه پیامد‌هایی دارد؟
جواب: پیامدها در روستاها: کمبود نیروی کار، کاهش محصولات کشاورزی، وابستگی به واردات و تغییر در ساختمان سنی و جنسی جمعیت.

۳- نام کلان شهرهای ایران را که بیش از ۱ میلیون نفر جمعیت دارند، جست‌وجو کنید و بنویسید.
جواب: تهران، مشهد، تبریز، قم، اراک، اهواز، کرج

۴- شهر محل زندگی شما چند نفر جمعیت دارد و در کدام طبقۀ سلسله مراتب شهری قرار می‌گیرد؟
جواب: به عنوان مثال شهر تهران حدود ۸ میلیون نفر جمعیت دارد و در رأس هرم سلسله مراتب شهری قرار دارد. هم جمعیت بیشتر و هم خدماتی که ارائه می‌کند زیاد است.