جواب درس ۳ فلسفه دوازدهم ؛ صفحه  ۱۵ تا ۲۱ - همیار آموزش

گام به گام درس سوم فلسفه دوازدهم

گام به گام فلسفه دوازدهم / پاسخ سوالات درس سوم فلسفه دوازدهم همراه با جواب صفحه  ۱۵ ، ۱۷ ، ۱۸ ، ۱۹ ، ۲۰ ، ۲۱ فلسفه دوازدهم انسانی درس سوم :: جهان علّی و معلولی

جواب تفکر صفحه ۱۴ فلسفه دوازدهم

آیا ساختمان ذهن کودک به‌گونه‌ای است که او «چرا» می‌گوید یا ساختار جهان چنان است که او را به «چرا» گفتن می‌کشاند؟ آیا پرسش‌های کودک صرفاً تقلیدی از بزرگ‌ترهاست یا واقعاً متوجه چیزی می‌شود که انگیزه  سؤال کردن را در او زنده می‌کند؟
پاسخ: ساختار ذهن کودک علت یاب است و بخش اعظم تفکر کردن همان علت یابی است. پرسشهای کودک، صرفاً تقلید از بزرگترها نیست. بله، تربیت بزرگترها سبب تقویت توانایی کودک در پرسشگری می شود، نه اینکه اصل پرسشگری را در او به وجود بیاورد و ایجاد کند. سؤال از چراها و چگونگی ها در نهاد هر کودکی هست. البته ساختار جهان هم متناسب با این ذهن علّت یاب کودک هست، زیرا قانون علیت بر جهان حاکم است و برخی چیزها علت برخی چیزهای دیگرند.

جواب مقایسه صفحه ۱۵ فلسفه دوازدهم

میان موجودات مختلف رابطه‌های گوناگونی برقرار است که یکی از آنها رابطه علّیت می‌باشد. در جدول زیر، اشیایی در مقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند. آیا می‌توانید رابطه یا رابطه‌هایی میان آنها پیدا کنید؟ نام آن رابطه‌ها را بنویسید..

جواب تطبیق صفحه ۱۷ فلسفه دوازدهم

در کتاب سال یازدهم نظر دکارت و تجربه گرایان و فیلسوفان مسلمان درباره معرفت‌شناسی را خوانده‌اید. آیا میان آن نظرات و دیدگاه آنان درباره علیّت هماهنگی وجود دارد؟
بنابراین، با اینکه کشف علل امور طبیعی از طریق حس و تجربه صورت می‌گیرد، امّا خود اصل علّیت از این طریق به‌دست نمی‌آید.
پاسخ: میان نظرات هر یک از فلاسفه درباره معرفت شناسی و دیدگاه آنان درباره علیت، هماهنگی وجود دارد. مثلاً دکارت معتقد بود که عقل انسان علاوه بر تجربه، دانش های اوّلی هم دارد، و بر آن مبنا در مورد علیت هم معتقد است که از تجربه به دست نیامده و خود عقل، آن را درک می کند. تجربه گراها نیز چون معتقدند که همه دانش ها از تجربه به دست می آید، می گویند که درک و پذیرش اصل علیت هم از طریق حس و تجربه صورت میگیرد و فلاسفه اسلامی ، نیز علیت را یک قانون عقلی می دانند .

جواب مقایسه صفحه ۱۸ فلسفه دوازدهم

دیدگاه دیوید هیوم را با نظر ابن‌سینا مقایسه کنید و نظر خود را توضیح دهید.
پاسخ: بیان ابن سینا، عالوه بر یک تبیین دقیق از علیت، ناظر بر رفع اشکالی است که قرن ها بعد پایه فکری فیلسوفی مثل هیوم را تشکیل داده است.
ابن سینا هم به »توالی« مورد نظر هیوم اشاره می کند و توضیح می دهد که این توالی به هیچ وجه منشأ اعتقاد به علیت در انسان نشده و هم به موضوع »عادت ذهنی« توجه می کند که هیوم آن را عامل پیدایش اصل علیت در انسان به شمار می آورد و این مطلب را هم ابن سینا مردود می شمارد.

چه تفاوتی میان دیدگاه دکارت و ابن‌سینا وجود دارد؟
پاسخ: دکارت، فیلسوف عقل گرا معتقد بود که عقل انسان علاوه بر تجربه، دانش های اولی هم دارد، بر آن مبنا در مورد علیت هم معتقد است که علیت از تجربه به دست نیامده و خود عقل، آن را درک می کند. قانون علیت از نظر ابن سینا یک قانون عقلی است اما مادرزادی هم نیست و از طریق تجربه و درک توالی زمانی و مانند آن هم به دست نیامده است.

جواب بررسی صفحه ۱۹ فلسفه دوازدهم

۱- آیا می‌توانید در میان رفتارهای آدمیان موردی را مثال بزنید که نشان دهد اصل سنخیت علّت و معلول مورد پذیرش آنها نیست؟
پاسخ: خیر، با دقت در اعمال و رفتار روزانه خود و دیگران، مشاهده می کنیم که همه ما براساس اصل سنخیت، عمل می کنیم مثلاً: سوار اتومبیل می شویم و انتظار داریم به مقصد خود سریع تر برسیم، در هنگام تشنگی آب می نوشیم چون انتظار داریم آب ما را سیراب کند و …

۲- کسانی که این اصل را یک اصل تجربی می‌دانند، می‌گویند: «بنابر آنچه تاکنون تجربه کرده‌ایم، علّت‌های خاص، معلول‌های خاص خود را دارند و نمی‌توانیم این اصل را به علّت‌هایی که تجربه نکرده‌ایم، تعمیم دهیم.» نظر شما چیست؟
پاسخ: با توجه به اینکه تجربه قابل اعتماد است و اصل سنخیت علت و معلول یک اصل عقلی است بنابراین می‌توان این اصل را از موارد تجربه شده به موارد تجربه نشده سرایت و تعمیم داد.

۳- آیا ضرب المثل‌هایی داریم که گویای اصل سنخیت علت و معلول باشد؟
مانند:
گندم از گندم بروید جو زجو
از کوزه همان برون تراود که در اوست

جواب بررسی صفحه ۲۰ تا ۲۱ فلسفه دوازدهم

اگر کسی به‌طور جدّی در هر یک از این اصول سه‌گانه و نتایج آن تردید داشته باشد، تبعات این تردید او چه خواهد بود؟

الف) انکار اصل اول یا تردید در آن:
پاسخ: می توان ارتباط و پیوستگی میان پدیده ها و منشأ آن ها را پذیرفت. پرسش از «چرایی» امور و پدیده ها بی معنا خواهد بود، هیچ تحقیق علمی نمی توان انجام داد و در واقع هیچ کاری انجام نمی پذیرد.

ب) انکار اصل دوم یا تردید در آن:
پاسخ: منجر به انکار اصل علیت می شود، هیچ حادثه ای را نمی تواند پیش بینی کند، نمی تواند از هر چیزی، آثار خاص آن را انتظار داشته باشد، نمی تواند درباره علل حوادث، تحقیق و جستجو کند و هیچ تحقیق علمی را نمی تواند انجام دهد زیرا هر علمی به دنبال یافتن روابط خاص میان پدیده ها است.

ج) انکار اصل سوم یا تردید در آن:
پاسخ: منجر به انکار اصل علیت می شود، بودن و نبودن علت برای او یکسان است، یعنی چنین فرض کرده است که علت نقشی در ایجاد معلول ندارد و میان علت و معلول، هیچ رابطه ضروری بر قرار نیست.

جواب به کار ببندیم صفحه ۲۱ فلسفه دوازدهم

۱- مواردی که در زیر می‌آید، از نظر فیلسوفان، از نتایج اصل «علّیّت» و «سنخیّت علّت و معلول» است. آنان می‌گویند، چون هر انسانی این دو اصل را پذیرفته است، این موارد را هم به‌طور ضمنی قبول دارد. نظر شما در این باره چیست؟ نظر خود را روبه‌روی هر مورد بنویسید.

جواب کامل تر: (جهت مطالعه)
۱- نظم جهان نتیجه همان سنخیت علّی و معلولی است. اگر از هر چیزی هر چیزی پدید میآمد هیچ نظم ترتیبی وجود نداشت .
۲-
۳- به دلیل قبول اصل سنخیت است، مثلاً با آمدن ابر، انتظار داریم که باران ببارد .
۴- به دلیل قبول اصل سنخیت است.مثال چون می دانیم که مثلاً سیل باعث تخریب می شود، با ایجاد سد، مانع تخریب خانه ها بر اثر سیل می شویم.
۵- پژوهشگر چون از هر پدیده ای آثار خاصی را انتظار دارد، تحقیق می کند تا آثار خاص هرپدیده را شناسایی کند .
۶- اینکه مثلاً انسان روز را برای کار و شب را برای استراحت قرار می دهد بدان جهت است که شب آثار خود را دارد و روز نیزآثار خود را .
۷- این هم بدان سبب است که پدیده های هم نوع و نزدیک به هم آثار نزدیک به هم دارند .

۲- دیدگاه‌های زیر، نظر کدام یک از فلاسفه است؟
– علّیّت حاصل توالی پدیده‌هاست. 
پاسخ: تجربه گرایان
– درک انسان از علیت، درکی فطری است. 
پاسخ: دکارت
– چون انسان از جهت ذاتی ممکن است، نیاز به علت دارد. 
پاسخ: ابن سینا و فالسفه پیرو او و توماس آکوئینی
– اصل علّیّت یک اصل تجربی است. 
پاسخ: تجربه گرایان
– اصل علّیّت یک اصل کاملاً عقلی است. 
پاسخ: عقل گرایان و فیلسوفان مسلمان

۳- شعر زیر کدام اصل را تأیید می‌کند؟ شرح دهید.
چو بد کردی مشو غافل ز آفات *** که واجب شد طبیعت را مکافات
پاسخ: ناظر بر اصل سنخیت علت و معلول است