سوالات درس چهارم تاریخ دهم انسانی با جواب - همیار آموزش

سوالات متن تاریخ دهم انسانی درس ۴

سوالات متن تاریخ دهم / درس چهارم: پیدایش تمدن، بین النهرین و مصر

۱ـ پیش از تاریخ چه دورهای است؟
پاسخ: به دورانی طولانی از زندگی انسان گفته میشود که با ظهور او در پهنه گیتی آغاز شد و تا اختراع خط و گسترش تمدن در حدود ۵۰۰۰ سال پیش به طول انجامید. آگاهی ما از این دوره، متّکی بر کاوشهای باستانشناسی است.

۲ـ انسان شناسان مراحل زندگی انسانهای پیش از تاریخ را(بر اساس اقتصاد معیشتی و ابزارهای متناسب) به چند دوره تقسیم نموده اند؟
پاسخ: الف: دوره گردآوری خوراک؛ ب: دوره تولید خوراک. شواهد دلالت بر آن دارد که نخستین انسانواره ها در علفزارهای آفریقا میزیستند و بعدها به اروپا و آسیا کوچ کردند.

۳ـ دوره گردآوری خوراک چه دوره ای بود؟ شرح دهید
پاسخ: انسانهای نخستین، شیوهای از زندگی را پدید آوردند که بر دوره گردی، شکار جانوران و  گردآوری دانه، میوه، و ریشه گیاهان و درختان برای تأمین خوراک استوار بود. این شیوه از زندگی، تا چندین میلیون سال دوام آورد و تغییر و تکامل آن بسیار کُند و محدود بود. سالیان درازی مردان در دسته های کوچک به شکار می رفتند و زنان به جمع آوری بقایای خوردنیِ گیاهان و میوه درختان میپرداختند

نکته:۱ـ تراشیدن سنگ و ساخت ابزارهای ساده سنگی کشف آتش ـ گسترش استفاده از غار، ساخت ابزارهای نوک تیز و خراشنده از سنگ چخماق ـ ساخت ابزارهای سنگی تیغه دار، ساخت اشیای تزیینی سنگی، ساخت ابزار از استخوان)دورهی پارینه سنگی.
۲ـ ابداع تیر و کمان و ابزارهای ترکیبی، گسترش صید آبزیان و پرندگان دوره فرا پارینه سنگی.
۳ـ آغاز اهلی کردن حیوانات، آغاز کشاورزی، ساخت ظروف، آغاز روستا نشینی، آغاز سفالگری، استفاده از مس به روش چکش کاری(دورهی نوسنگی)
۴ـ استفاده از فلز مس و استخراج طلا و نقره، ابداع چرخ سفالگری، آغاز شهرنشینی(دوره مس و سنگ)
۵ـ ابداع خط و نگارش، گسترش شهرنشینی، شکل گیری نخستین تمدن ها(دوره مفرغ)

نکته: غار تاریخی آلتامیرا در اسپانیا :
در تپه چُغاگُالن در شهرستان مهران واقع در استان ایلام، بقایای دانه غلات کشف شده است. آنها نخستین گردآورندگان خوراک بودند که به کشت گندم و جو بودند. انسانهای اوّلیه در پناهگاه های طبیعی مانند غارها و نیز کلبه ها زندگی میکردند ـ افروختن آتش ـ استفاده از سنگ(استخوان و چوب)
انسانهای نخستین در آغاز، قادر به حرف زدن نبودند، امّا به تدریج هنر نقاشی را به کار گرفت.

۴ـ دوره تولید خوراک چه دوره ای بود؟
پاسخ: از حدود ۱۲۰۰۰ سال پیش، گروه هایی از مردمانِ گردآورنده خوراک با استفاده از تجربیات گذشته، شروع به کشت برخی گیاهان و اهلی ساختن حیوانات کردند و برای نخستین بار، موفق به تولید خوراک شدند.(خاستگاه دیرینه کشاورزی را مناطق کوهپایه ای زاگرس در غرب ایران میدانند.)

نکته:ـ در عصر نوسنگی، کِشت غلّات و رام کردن جانوران در بیشتر نقاط جهان رواج یافت.
ـ از آنجایی که زنان مسئول گردآوری دانه های گیاهان بودند، به احتمال زیاد، کشت دانه توسط آنان شروع شده باشد.
ـ در عصر نوسنگی، انسان فنّ ساخت ابزارها و ظروف سنگی را ترقّی داد، با ابداع چرخ سفال اقدام به تولید ظروف گلی کرد و با استفاده از پشم حیوانات، موفق به تولید پارچه شد. ابداع کشاورزی، رویدادی مهم و سرنوشت ساز در زندگی انسان به شمار میرود. برخی از باستانشناسان از این پدیده یاد میکنند و اهمیت و تأثیر انقلاب کشاورزی با عنوان در قرن ۱۸ م. « انقلاب صنعتی» آن را در تاریخ بشر همچون میدانند.

۵ـ مهمترین پیامدهای کشاورزی چیست؟ 
پاسخ: ۱-از دوره گردی به یکجا نشینی روی آورده و نخستین روستاها را به عنوان سکونتگاه های دائم، ایجاد کردند.
۲-بدلیل تولید اضافه بر نیاز، عده ای به فعّالیت های دیگری غیر از تولید خوراک مثل ابزار سازی، سفالگری و پارچه بافی روی آوردند و در تولید مهارت یافتند.
۳-داد و ستد میان روستاهای دور و نزدیک به تدریج آغاز شد ـ آشنایی مردم مناطق مختلف با آداب و رسوم، مهارتها و اندیشه های یکدیگر فراهم آورد.

خلاصه: کشاورزی و دامداری ـ یک جانشینی و ایجاد روستا ـ تولید مازاد بر نیاز ـ تخصصی شدن کار ـ شکلگیری تجارت ـ شکلگیری شهرها و تأسیس تمدن.

تمدنهای نخستین:

۶ـ بین النهرین کجا است؟
پاسخ: بین النهرین (= میان رودان)به معنای سرزمین های میان دو رود دجله و فرات در کشور کنونی عراق است؛ جغرافیای تمدن بین النهرین فقط محدود به سرزمینهای میان این دو رود نیست و شامل تمامی سرزمینهای پست غرب فلات ایران میشود.

۷ـ اهمیّت بین النهرین در چه بوده؟
پاسخ: رودهای دجله و فرات از مناطق کوهستانی ترکیه و ارمنستان با پیوستن به کارون، اروند رود را تشکیل میدهند. رسوبات این رودها موجب به وجود آمدن دشت های حاصلخیزی شده است که مهدِ یکی از کُهن ترین تمدّن ها بودهاند.

۸ـ مراکز تمدنی در بین النهرین چگونه شکل گرفت؟
پاسخ: کاوش های باستان شناسی در کشور عراق کنونی و جلگه خوزستان ایران نشان میدهد که نخستین مراکز تمدنی در حدود ۳۵۰۰ ق.م. در این مناطق شکل گرفته است. کشاورزان کوهپایه ای زاگرس برای نخستین بار در دشت ها و جلگه های مجاور از جمله بین النهرین، شروع به کشاورزی کردند. آنها با حفر آبراه ها و آبگیرهای متعدد، زمینهای وسیعی را در اطراف رودهای دجله و فرات به زیر کشت بردند و محصولات فراوان و مازاد بر نیاز تولید کردند. افزایش جمعیت و تولید مازاد بر خوراک، موجب شد که روستاها گسترش پیدا کنند و سرانجام نخستین شهرها در این منطقه پدید آیند.

۹ـ سومر کجا بود و چه شهرهایی داشت؟
پاسخ: اوّلین شهرها در ناحیه جنوبی بین النهرین(معروف به سومر) به وجود آمدند. سومر نام یکی از  اقوام کهن ساکن در جنوب بین النهرین بود. مهمترین شهرهای سومر عبارت بودند از: اور، اوروک، الگاش و کیش . هریک از این شهرها به همراه روستاهای پیرامون خود، دارای حکومتی مستقل بودند که
به آنها دولت شهر یا کشور شهر گفته میشود. این دولت شهرها اغلب با یکدیگر در حال رقابت و جنگ به سر میبردند.

۱۰ـ دربارهی تمدن سومر شرحی بنویسید؟
پاسخ: صنعتگران سومری علاوه بر مهارت در سفالگری، در ساخت ابزارها و جنگ افزارهای  مفرغین(ترکیب مس با قلع) نیز تبحر خوبی داشتند. لوح های گلی فراوانی به خط میخی و زبان سومری در بقایای شهرهای سومری کشف شده است. احتمالاً سومریان مخترع خط بودهاند و نخستین نوشته های جهان متعلق به آنان است. (بعضی از این لوحها حاوی آثار ادبی بلند، مانند افسانه گیلگَمِش است. موزائیک و پیکره بز مِفرَغی سنگی از مقبره شاهی اور ، مربوط به تمدن سومر است.)

۱۱ـ دربارهی وضعیّت دین و مذهب مردمان سومر شرحی بنویسید؟
پاسخ: مردم بین النهرین از جمله سومریان، خدایان متعددی را میپرستیدند و اعتقاد داشتند که هر شهر برای خدایی است. آنان برای خدای شهر خویش پرستشگاه باشکوهی بر پا نموده و قربانی و هدایای زیادی نثارش میکردند. آنان معتقد بودند که خدایان، انسانها را برای خدمت به خود آفریده اند و
اگر در این کار کوتاهی کنند، خدایان آنان را با فرو فرستادن سیل و طوفان یا خشکسالی تنبیه خواهند کرد. کاهنان(به ویژه کاهن اعظم)، که معمولا از دانش های عصر خود مطلع بودند، به عنوان واسطه میان مردم و خدایان عمل میکردند و از قدرت و ثروت زیادی برخوردار بودند. در آغاز، کاهنان پیشوایی دینی را به همراه فرمانروایی سیاسی بر عهده داشتند، امّا سرانجام فرماندهان نظامی، قدرت را به دست گرفتند و حکومت را در خانواده خود موروثی کردند.

۱۲ـ اقدام سارگُن(فرمانده اکَّد) چه بود؟
پاسخ: قوم اکَّدی(که در مرکز بین النهرین می زیست) به فرماندهی سارگُن بر کشور شهرهای سومری (در جنوب بین النهرین) حمله بردند. سارگُن سپس سرتاسر بین النهرین را به زیر فرمان خود آورد و امپراتوری بزرگی را تشکیل داد که از سواحل شرقی دریای مدیترانه تا کوه های زاگرس امتداد داشت. این امپراتوری مردمان و اقوامی را که دارای اندیشه، آداب و رسوم، صنعت و هنر گوناگونی بودند، یکپارچه و متحد ساخت و موجب تبادل بیشتر فرهنگ و تمدن در بین النهرین شد.

۱۳ـ دربارهی امپراتوری سارگن شرحی بنویسید؟
پاسخ: سارگُن(فرمانده اکَّد در هنگام حمله به شهرهای سومر) سرتاسر بین النهرین را به زیر فرمان خود آورد و امپراتوری بزرگی را تشکیل داد که از سواحل شرقی دریای مدیترانه تا کوه های زاگرس امتداد داشت. این امپراتوری مردمان و اقوامی را که دارای اندیشه، آداب و رسوم، صنعت و هنر گوناگونی بودند، یکپارچه و متحد ساخت و موجب تبادل بیشتر فرهنگ و تمدن در بین النهرین شد. امپراتوری سارگن حدود دو قرن دوام آورد و در پی آن، دورانی از بی ثباتی و ضعف فرا رسید.

۱۴ـ چه اقوامی بر بین النهرین تسلّط یافتند؟
پاسخ: الف: اکَّدی ها با فرمانده سارگُن، ب: امَوری(دولت بابلِ قدیم)مشهورترین فرمانروایشان حَمورابی بود. پ: آشوریان (در شمال بین النهرین میزیستند) ت: حکومت بابِل جدید ث: مادها

۱۵ـ حَمورابی که بود؟
پاسخ: مشهورترین فرمانروای امَوری(دولت بابلِ قدیم) حَمورابی بود که مناطق وسیعی از بین النهرین را فتح و ضمیمه قلمرو خود کرد.

۱۶ـ اقدامات حمورابی چه بود؟
پاسخ: او اقدامات مهمی در زمینه کشورداری، کشاورزی و قانون گذاری انجام داد.

۱۷ـ دربارهی حمورابی شرحی بنویسید.
پاسخ: او اقدامات مهمی در زمینه کشورداری، کشاورزی و قانون گذاری انجام داد. شیوه حکومتی که حمورابی بنیان نهاد، مبتنی بر قدرت و اختیارات فراوان پادشاه و اطاعت کامل حاکمان ولایات از او بود. وی مقام پادشاهی را هدیه ای از جانب خداوند به خود می پنداشت.

۱۸ـ عمدهای از شهرت حمورابی از کجاست؟
پاسخ: بخش عمدهای از شهرت حمورابی در تاریخ، به خاطر قانون نامهای است که از او برجای مانده و به عنوان نخستین سند قانونگذاری جهان به شمار می رود. این قانون نامه، شامل مجموعه ای از قوانین مربوط به زراعت، آبیاری، کشتیرانی، خرید و فروش برده، ارث، ازدواج و مجازاتهای انواع جرم ها و جنایت ها است

۱۹ـ دربارهی قانون نامهای حمورابی شرحی بنویسید
پاسخ: این قانون نامه، به عنوان نخستین سند قانونگذاری جهان به شمار میرود. و شامل مجموعهای از قوانین مربوط به زراعت، آبیاری، کشتیرانی، خرید و فروش برده، ارث، ازدواج و مجازاتهای انواع جُرم ها و جنایتها است

۲۰ـ دربارهی شهر بابل شرحی بنویسید.
پاسخ: شهر بابل، پایتخت اَموری ها به واسطه داشتن موقعیت مناسب سیاسی و جغرافیایی، به یکی از مراکز بزرگ تجارت بین المللی در جهان باستان تبدیل شد و از ثروت و رفاه فراوانی برخوردار گردید. بابل در دوران سلسله های بعدی نیز همچنان شهری بزرگ و آباد بود.

۲۱ـ پس از حکومت بابِل قدیم، چه کسانی بر بین النهرین سلطه یافتند؟
پاسخ: پس از ضعف و زوال حکومت بابِل قدیم، آشوریان که قومی جنگجو در شمال بین النهرین بودند، به قدرت رسیدند. حکومت آشور با لشکرکشی های پیاپی به سرزمینهای همجوار و غارت و ویران کردن آنها، بر قلمرو و ثروت خود افزود.

نکته: ساکنان بین النهرین، تمدنی عظیم را پیریزی کردند که در زمینه های مختلف، از جمله سیاست و حکومت، قانون گذاری، معماری و شهرسازی، هنر، صنعت، خط و… به موفقیّت ها و پیشرفت های چشمگیری دست یافت. تمدن بین النهرین بر تمدّن های پس از خود، از جمله تمدن ایران در زمان  هخامنشیان و نیز تمدن یونان باستان، تأثیر بسزایی گذاشت. مصر، هدیه رود نیل

۲۲ـ مورّخان، تاریخ مصر باستان را به چند دوره تقسیم میکنند؟
پاسخ: سه دوره. امپراتوری قدیم، میانه و جدید تقسیم میکنند.
نکته: در دوره امپراتوری قدیم، اهرام سه گانه ساخته شد.

۲۳ـ فرعونها کشور را چگونه اداره میکردند؟(یا نقش وزیر در زمان فراعنه چه بود؟)
پاسخ: امور فرعونها برای اداره امور کشور، از وزیر یا شخصی با عنوان کارگزار کل کشور استفاده میکردند که مسئولیت اداره امور اداری، مالی و قضایی را بر عهده داشت.

۲۴ـ دربارهی جایگاه و قدرت فراعنه شرحی بنویسید؟
پاسخ: زبان یکی از خدایان بود و فرمانهای او میبایست بی چون و چرا اجرا شود. پسر یا هر کدام از اعضای  خانواده فرعون، حتی همسر او میتوانست جانشین او شود.

۲۵ـ دربارهی دین در مصر باستان شرحی بنویسید؟
پاسخ: مصریان باستان خدایان زیادی را میپرستیدند. البته مردم مصر، خدایانشان را مهربانتر و دوستانه تر از خدایان سومری میپنداشتند. شاید به این سبب که زندگی در اطراف نیل آسانتر و مطبوع تر از زندگی در کناره های دجله و فرات بود.

۲۶ـ نام چند تن از خدایان مصری را بنویسید.
پاسخ: آمون (خدای خورشید)، ایزیس(خدای نیل و حاصلخیزی) و اوزیریس(خدای زندگی پس از مرگ) ، پسر ایزیس و اوزیریس، به نام هور یا هوروس، همان فرعون بود.

۲۷ـ آمِن هوتپ چهارم که بود؟(یا در زمان آمِن هوتپ چهارم چه تحولی در دین مصریان به وجود آمد؟)
پاسخ: آمِن هوتپ چهارم یکی از فراعنه ی مصری بود که کوشید که یگانه پرستی را)در شکل پرستش خدای خورشید( در مصر ترویج نماید؛ امّا پس از مرگ او، کاهنان که نقش مهمی در فرهنگ مصر داشتند، دوباره پرستش چند خدایی را رایج کردند. (حضرت یوسف و حضرت موسی نیز به احتمال بسیار در دوران امپراتوری جدید، مردم مصر را به پرستش خدای یگانه دعوت کردند. )

۲۸ـ مصریان دربارهی زندگی بعد از مرگ چگونه میاندیشیدند؟(یا چرا مصریان باستان اجساد را مومیایی میکردند؟)
پاسخ: مصریان به زندگی بعد از مرگ باور داشتند و معتقد بودند که روح پس از مرگ مدتی سرگردان میماند و سپس به جسم انسان باز میگردد. به همین دلیل، اجساد فرعون ها را برای جلوگیری از فاسد شدن جسم، مومیایی میکردند.

۲۹ـ دربارهی زندگی اجتماعی مصریان باستان شرحی بنویسید.
پاسخ: اساس زندگی در مصر باستان بر کشاورزی استوار بود. اکثریت جمعیت را کشاورزان تشکیل میدادند. آنان در کشتزار های اطراف نیل که متعلق به فرعونها، کاهنان و مقامهای حکومتی بود، گندم، جو، خرما و دیگر میوهی ا کشت میکردند. مصریان مردمی صبور و فرمان بر بودند. آموزه های دینی، آنان را به اطاعت بی چون و چرا از فرمان فرعونها و مأموران او فرا میخواند. توده های مردم علاوه بر پرداخت مالیات، ناگزیر بودند در ساختن آرامگاه ها، کاخ ها، معابد و نیز با حضور در جنگها، برای حکومت بیگاری نمایند. خط های مصر باستان= هیروگلیف و دموتیک بود و کاغذشان پاپیروس نام داشت

در بخش بالا از سایت همیار برای شما ، سوالات درس چهارم تاریخ دهم انسانی با جواب را قرار دادیم پیشنهاد میشود برای بخش بعدی از سوالات متن درس پنجم تاریخ دهم و برای بخش قبلی از سوالات درس ۳ تاریخ دهم انسانی استفاده نمایید. همچنین میتوانید از جواب درس ۴ تاریخ دهم نیز دیدن فرمایید.