سوالات درس یازدهم ۱۱ فلسفه دوازدهم انسانی ⚡️ با جواب - همیار آموزش

سوالات متن درس یازدهم ۱۱ فلسفه دوازدهم

سوالات متن فلسفه دوازدهم 
کتاب فلسفه ۲ یکی از درس های اختصاصی رشته انسانی در پایه دوازدهم است . این درس دارای سوالات متن میباشد که تیم همیار برای شما عزیزان امروز قصد دارد تا سوالات متن درس یازدهم فلسفه دوازدهم را قرار دهد.
توجه: خواندن سوالات سری اول جهت قبولی کافی است اما برای نمره بالا گرفتن سری دوم را حتما بخوانید.
سوالات سری اول همیار: سوالات متن کتاب میباشد که توسط جزوه معلم نوشته میشود
سری دوم سوالات همیار: سوالاتی که در امتحانات نهایی تکرار شده و یا در امتحانات آمده است.
فایل دانلودی انتهای مطلب : سوالات تایپ شده روی متن کتاب فلسفه دوازدهم

« درس یازدهم: دوران متاخر »

۱- فلسفه اسلامی از نظر تاریخی به چند دوره تقسیم می شود و هر دوره شامل چه بازه زمانی می باشد؟
پاسخ: ۱- دوران متقدم (از آغاز ظهور اسلام تا قرن چهارم هجری)
۲- دوران میانه (از قرن پنجم تا دهم هجری)
۳- دوران متاخر (از قرن یازدهم تا عصر حاضر)

۲- معروفترین فیلسوفان ایران در دوره صفویه چه کسانی بودند؟
پاسخ: میر داماد شیخ بهائی / ملاصدرا / میر فندرسکی

۳- برخی از آثار و تالیفات ملاصدرا را نام ببرید.
پاسخ: الشواهد الربوبیه
تفسیر القرآن الکریم
المبدا و المعاد المحکمه المتعالیه (این کتاب مهم ترین و مشهورترین اثر فلسفی ملاصدراست که به آسفار مشهور است و با الهام از سفر چهار مرحله ای عارفان در چهار بخش اصلی تالیف و تنظیم شده است)

۴- مراحل سیر و سلوک عارفان برای رسیدن به کمال نهایی را بنویسید.
پاسخ: ۱- سفر اول ، سفر از خلق به حق (خدا): در این سفر سالک می کوشد از طبیعت و عوالم ماورای طبیعت عبور کند و به حق واصل شود و میان او و خدا حجابی نباشد.
۲- سفر دوم، سفر با حق و در حق: در این سفر سالک می کوشد به کمک خداوند سیری در اسما و صفات خداوند نماید.
۳- سفر سوم، سفر از حق به سوی خلق همراه با حق: در این مرحله سالک به سوی خلق باز می گردد در حالی که به حق توجه دارد و همه چیز را مظهر جلوه او می یابد.
۴- سفر چهارم، سفر در خلق با حق: در این سفر سالک می کوشد به کمک حق، مردم را هدایت کند و آن ها را سالک راه حق نماید.

۵- کتاب اسفار اربعه ملاصدرا شامل چند بخش است و هر قسمت شامل چه موضوعاتی است؟
پاسخ: چهار بخش بخش اول : مباحث عمومی فلسفه
بخش دوم: توحید و صفات الهی
بخش سوم: افعال خداوند و ربوبیت و حکمت الهی
بخش چهارم: علم النفس و مراحل شکل گیری آن تا رسیدن انسان به معاد.

۶- مباحث عمومی فلسفه در کتاب اسفار ملاصدرا با کدام مرحله از سیر و سلوک عرفانی تطبیق می کند؟ توضیح دهید (نهایی دی ۹۹)
پاسخ: سفر از خلق به حق- در این سفر سالک می کوشد از طبیعت و عوالم ماورای طبیعت عبور کند و به حق واصل شود و میان او و حق حجابی نباشد.

۷- مهمترین کتاب فلسفی ملاصدرا که با الهام از مراحل عرفانی نگاشته شده کدام است؟ (نهایی دی ۹۸)
پاسخ: کتاب آسفار اربعه یا (الحکمه المتعالیه فی الأسفار الأربعه)

۸- نام مکتب فلسفی ملاصدرا چیست؟ این فلسفه بر چه پایه و اساسی بنیان نهاده شد؟
پاسخ: حکمت متعالیه – این فلسفه نتیجه تکاملی دو مشرب گذشته یعنی فلسفه مشایی و حکمت اشراق و نیز انس و الفت دائمی وی با وحی الهی و قرآن کریم بود. یعنی حکمت متعالیه از الفت و تلفیق برهان عقلی، شهود قلبی و وحی قرآنی شکل گرفت.

۹- میزان و ملاک فلسفی بودن یک متن یا سخن چیست؟
پاسخ: اولا هر مبحثی که طرح می شود باید به موضوع فلسفه یعنی وجود و مسائل بنیادی آن مربوط باشد / ثانیا متکی بر عقل و استدلال عقلی باشد نه شهود قلبی و بیان نقلی و قرآنی.

۱۰- چرا مکتب فلسفی ملاصدرا از معیارهای فلسفه خارج نشده و به علم کلام یا عرفان تبدیل نشد؟
پاسخ: زیرا وی در مباحث فلسفی خود هر دو معیار و ملاک یک مبحث فلسفی را رعایت می کرد یعنی مباحث او مرتبط با فلسفه بود و از استدلال عقلی بهره می برد و در واقع از شهود و وحی به عنوان تایید و شاهد کمک می گرفت نه به عنوان پایه استدلال.

۱۱- منابع حکمت متعالیه را نام ببرید.
پاسخ: ۱- فلسفه مشاء به خصوص اندیشه های ابن سینا
۲- حکمت اشراق، اندیشه های سهروردی
۳- عرفان اسلامی به ویژه اندیشه های ابن عربی
۴- تعالیم قرآن کریم و روایات پیامبر و ائمه

۱۲- اصول فلسفی ملاصدرا یا حکمت متعالیه را نام ببرید (نهایی دی ۹۸)
پاسخ: اصالت وجود
وحدت حقیقت وجود
مراتب داشتن وجود

۱۳- نام دیگر فلسفه صدرایی یا ملاصدرا چیست؟
پاسخ: علت این نامگذاری را توضیح دهید. نام دیگر آن فلسفه اصالت وجودی است زیرا اصل اصالت وجود بنیادی ترین اصل فلسفی ملاصدرا ست که بر سایر مباحث فلسفی او اثر عمیق گذاشته و به آن ها رنگ و بوی اصالت وجودی بخشیده است.

۱۴- معنای اصالت ماهیت چیست و کدام فیلسوف اصالت ماهیتی بود؟
پاسخ: اصالت ماهیت: امر واقعی خارجی، مصداق ماهیت است یعنی آنچه واقعی است ماهیت است نه وجود و وجود صرفا یک مفهوم انتزاعی ذهنی است / میر داماد.
همچنین ببینید: سوالات درس به درس تحلیل فرهنگی دوازدهم

۱۵- مقصود ملاصدرا از اصالت چیست؟ با مثال توضیح دهید.
پاسخ: اصالت به معنی واقعی است که در مقابل آن ذهنی و غیر واقعی قرار دارد مثل اینکه بگوییم آسمان یک امر واقعی است پس مقصود ملاصدرا از وجود اصیل این است که وجود امر واقعی است.

۱۶- نظریه اصالت وجود ملاصدرا را تعریف کنید و آن را شرح دهید.
پاسخ: او معتقد بود که از میان دو مفهوم ماهیت و وجود این وجود است که واقعی و اصیل است و واقعیت خارجی، ما به ازاء و مصداق وجود است. پس وجود اصالت دارد نه ماهیت.
شرح: او می گفت آنچه ما در خارج می یابیم از آسمان و درخت و آب تا حیوان و انسان همه مصداق وجودند البته وجودهایی متفاوت و با نقص و کمالات متفاوت. ذهن انسان وقتی به این وجودهای متفاوت نظر می کند
متناسب با تفاوت ها و خصوصیات هرکدام از آن ها تصورات و مفاهیمی از قبیل آسمان، درخت ، آب، انسان و حیوان را انتزاع می کند و آن وجودها را به این تصورات و مفاهیم نامگذاری می کند و از هم متمایز می سازد و الا آنچه در خارج است وجود است بنابراین جهان چیزی جز وجود و حقیقت وجود نیست.

۱۷- چه عوامل و زمینه هایی سبب شد تا ملاصدرا نظریه اصالت وجود را مطرح کند؟
پاسخ: ابن سینا در شش قرن پیش از ملاصدرا نظریه مغایرت و تفاوت وجود و ماهیت را مطرح کرد و بیان نمود که انسان در هر چیزی دو مفهوم و جنبه به نام وجود و ماهیت یا چیستی و هستی می یابد.
بعد از گذشت سالها برخی از فلاسفه این سوال را مطرح کردند که حال که آن شی خارجی که منشأ پیدایش دو مفهوم مغایر در ذهن ما شده یکی است این یک شی واقعا وحقیقتا مصداق کدام یک از دو مفهوم است؟ وجود یا ماهیت؟
برخی از فیلسوفان از جمله میرداماد استاد ملاصدرا گفتند که آن امر واقعی و خارجی، مصداق ماهیت است نه وجود و اصالت با ماهیت است و بیشتر مردم همین نظر را پسندیدند تا اینکه ملاصدرا نظریه اصالت وجود را مطرح ساخت و اثبات نمود که آن حقیقت خارجی وجود است.

۱۸- پیام فلسفی این شعر چیست؟
پاسخ: « وجود اندر کمال خویش جاری است تعین ها امور اعتباری است » جهان چیزی وجود و حقیقت وجود نیست و اصالت حقیقی با وجود است و ماهیت ها در جهان تصورات و مفاهیمی هستند که ذهن آن ها را انتزاع و نامگذاری می کند.

۱۹- نظریه وحدت وجود را از منظر غرفا با مثال توضیح دهید.
پاسخ: عارفان از دیرباز معتقد بودند که هستی یکی است و یک حقیقت است و کثرت های جهان اصالت ندارند. آنان می گفتند نسبت حقیقت وجود به این کثرت هایی که می بینیم مانند نسبت آب دریا به امواج است. این امواج فراوان که مرتب می آیند و می روند و گاهی از بزرگی و عظمت آن ها هم یاد می کنیم چیزی جز همان آب نیستند. درخت و انسان و خوررشید و همه این امور گوناگون از خود هویت و وجودی ندارند و صرفا آب و سایه های آن حقیقت اند.

۲۰-عارفان از چه طریقی به نظریه وحدت وجود پی بردند و آن را چگونه اثبات می کردند؟
پاسخ: از طریق شهود عرفانی دریافتند. آنان برای اثبات نظر خود کمتر به استدلال متوسل می شدند و بیشتر از طریق تمثیل و تشبیه به دیگران می رساندند.

۲۱- وحدت حقیقت وجود را از نظر ملاصدرا توضیح دهید. (نهایی دی ۹۹)
پاسخ: او می گوید: وجود خارجی امری واحد است و موجودات در حقیقت هستی با هم وحدت دارند و یکسانند.
هستی یک حقیقت و یک واحد حقیقی بیش نیست و آنچه از کثرت در جهان می بینیم به معنای وجود های مختلف و متکثر نیست. بلکه معنای دیگری دارد.

۲۲- ملاصدرا برای اثبات وحدت وجود از کدام اصل استفاده کرد؟ توضیح دهید اصل اصالت وجود.
پاسخ: ملاصدرا می گفت حال که واقعیت اصالت با وجود است نه ماهیت و وجود هم امر مشترک و واحد همان اشیاست پس حقیقت یکی بیش نیست و جایی برای تکثر واقعی در عالم وجود ندارد.

۲۳- اصل مراتب داشتن وجود را از دیدگاه ملاصدرا شرح دهید.
پاسخ: از نظر ملاصدرا با اینکه هستی و وجود یک حقیقت واحد است اما این حقیقت دارای درجات ، مراتب و شدت و ضعف است. وجود در تجلیات وظهورات خود دارای مراتبی می شود و هر مرتبه ای از وجود به میزان درجه وجودی خود، ظهور آن حقیقت واحد و یگانه است.

۲۴- ملاصدرا وحدت وجود و مراتب داشتن وجود را در مقام مثال به چه چیزی تشبیه می کند؟ و چه نتیجه ای از آن می گیرد؟
پاسخ: این حقیقت واحد مانند یک کانون نور درخشان است که اشعه ی آن به میزانی که از کانون دور می شوند ضعیف و ضعیف تر می شوند و همین اختلاف در شدت و ضعف، سبب تمایز آن ها از یکدیگر و پیدایش کثرت در جهان می شود. یعنی ما یک حقیقت به نام نور داریم که در مرتبه ای قوی و در مرتبه ای ضعیف است. اما هم نور قوی و هم نور ضعیف در هر صورت نور هستند و با چیزی دیگر ترکیب نشده اند.

۲۵- به عقیده ملاصدرا چه عاملی سبب تمایز اشیاء و پیدایش کثرت در جهان می شود؟
پاسخ: اختلاف موجودات و اشیاء در شدت و ضعف نور حقیقت وجود.

۲۶- هر یک از اشعار زیر با کدام یک از اصول فلسفی ملاصدرا مرتبط است؟
پاسخ: الف) که یکی هست و هیچ نیست جز او وحده لا اله الا هو (وحدت حقیقت وجود)
ب) وجود اندر کمال خویش جاری است تعین ها امور اعتباری است (اصالت وجود)
ج) در هزاران جام گوناگون شرابی بیش نیست گرچه بسیارند انجم آفتابی بیش نیست (مراتب داشتن وجود)
د) این همه عکس می و نقش نگارین که نمود یک فروغ رخ ساقی است که در جام انداخت (وحدت وجود)

نکات مهم درس یازدهم فلسفه دوازدهم

۱- تاریخ فلسفه در جهان اسلام به سه دوره متقدم، میانه و متاخر تقسیم می شود. فارابی بزرگترین فیلسوف دوره متقدم بود . ابن سینا در ابتدای دوره میانه ظهور کرد.

۲- فلسفه از همان ابتدا رقیی به نام علم کلام داشت. دانشمندان علم کلام که به آن ها متکلمین گفته می شد می خواستند از طریق عقل و استدلال از معارف دینی دفاع کنند.

۳- مخالفت و انتقاد شدید متکلمین از فلسفه موجب رکورد این علم در بخش هایی از جهان اسلام بعد از این سینا شد.

۴- فلسفه در ایران از عصر صفویه رشد و رونق بیشتری پیدا کرد. و در این عصر فیلسوفان بزرگی مانند میر داماد، شیخ بهائی، ملاصدرا و میر فندرسکی در اصفهان ظهور کردند.

۵- شیخ بهائی و میر داماد استادان ملاصدرا بودند. میرداماد بنیان گذار حوزه فلسفی اصفهان بود.

۶- ملاصدرا بنیان گذار حکمت متعالیه است که تلفیقی از برهان عقلی و شهود قلبی و وحی قرآنی است و نتیجه تکاملی دو مکتب مشایی و اشراق می باشد.

۷- مهم ترین کتاب ملاصدرا اسفار اربعه است که در چهار بخش و بر اساس مراحل چهارگانه سیر و سلوک عارفانه تنظیم شده است.

۸- منابع حکمت متعالیه عبارتند از: قرآن کریم و روایات / فلسفه مشایی / فلسفه اشراق / عرفان اسلامی.

۹- مهم ترین اصول فلسفی ملاصدرا شامل اصالت وجود، وحدت حقیقت وجود و مراتب داشتن وجود است.

۱۰- اصالت وجود بنیادی ترین اصل فلسفی ملاصدرا ست به همین جهت گاهی این فلسفه به فلسفه اصالت وجودی هم شناخته می شود.

۱۱- مقصود از اصالت وجود ،واقعی و غیر ذهنی بودن وجود است یعنی وجود امری واقعی است.

۱۲- ابن سینا معتقد بود در هر شی خارجی دو مفهوم وجود و ماهیت (هستی و چیستی) را می توان دید. و این دو در ذهن باهم مغایر و متفاوت هستند.

۱۳- برخی از فیلسوفان مانند میر داماد معتقد بودند اصالت و واقعیت با ماهیت است و وجود صرفا یک مفهوم انتزاعی ذهنی است – این فیلسوفان اصالت ماهیتی نامیده شدند.

۱۴- ملاصدرا معتقد بود که این وجود است که اصیل و واقعی است و واقعیت خارجی مصداق وجود است. البته وجود ها متفاوت و دارای نقص و کمالات متفاوتند.

۱۵- ملاصدرا می گوید» جهان چیزی جز وجود و حقیقت وجود نیست.

۱۶- وحدت حقیقت وجود به این معنی است که هستی و وجود یک حقیقت واحد است و همه اشیا و موجودات از نظر وجودی یکسان و واحدند.

۱۷- عارفان اصل وحدت وجود را از طریق شهود عرفانی کسب کردند و آن را در قالب تمثیل و تشبیه به دیگران می رساندند.

۱۸- منظور از مراتب داشتن وجود این است که با اینکه هستی یک حقیقت واحد است اما این حقیقت واحد دارای درجات و مراتب است و همانند نور دارای شدت و ضعف است.

۱۹- از دیدگاه ملاصدرا، اختلاف موجودات در شدت و ضعف نور وجودی سبب تمایز آن ها و پیدایش تکثر و تعدد در عالم می شود.
۲۰- در فلسفه صدرایی، وجود که محور فلسفه مشایی بود و نور که اساس فلسفه اشراق بود به هم می رسند و یکی می شوند و یک معنا و هویت پیدا می کنند.

سری دوم سوالات درس ۱۱ فلسفه دوازدهم

گزاره های زیرا با گذاشتن علامت ص/غ مشخص کنید.

۱- ذهن که مدرک اشیاست ، در فعالیت خود، هر واقعیت خارجی را به دو جزء تقسیم می کند: ۱- چیستی (ماهیت) ۲-هستی( وجود)
پاسخ: صحیح✅

۲- واقعیت خارجی هرچه باشد واحد نیست و ممکن نیست واقعیت یگانه، مصداق  دو مفهوم کاملا متمایز از هم قرار گیرد.
پاسخ: غلط❌

۳- کسانی که ماهیت را اصل می دانند، ماهیت را نتیجه انتزاع ذهن و امری اعتباری می دانند.
پاسخ: غلط❌

۴- طرفداران اصالت وجود معتقدند که ذهن، مفهوم ماهیت را به تبع وجود، نزد خود می سازد و اعتبار می کند.
پاسخ: صحیح✅

۵- اصولا ماهیات؛ کثیر و مختلف نیستند ، اما وجود امری واحد و مشترک است.
پاسخ: غلط❌

۶- ماهیت های شی که همان انواع گوناگون موجودات است ، جهانی سرشار از تنوع و اختلاف را تشکیل می دهند که موجودات در آن ذاتا از یکدیگر متمایز و باهم متفاوت اند.
پاسخ: صحیح✅

۷- وجود مفهومی است که درباره هر چیزی که به کار رود، معنایی یکسان دارد؛ مفهوم وجود مشترک معنوی است.
پاسخ: صحیح✅

۸- اشتراک معنوی وجود و اثبات این امر که آنچه در خارج اصالت دارد وجود است نه ماهیت ، این نتیجه را دربردارد که اشیا با آنکه از حیث خوص و آثار مختلف اند، همه از آن جهت که موجود اند یک حقیقت اند.
پاسخ: صحیح✅

۹- با اعتقاد به اصالت وجود تفاوت و کثرت اشیا قابل تبیین عقلانی است.
پاسخ: غلط❌

۱۰- هرچند وجود، حقیقتی و احد است ، اما این حقیقت و احد، شدت و ضعف دارد و به اصطلاح منطقیان ، حقیقتی مشکک است.
پاسخ: صحیح✅

۱۱- تشکیک وجود و اختلاف در مراتب آن نظیر اختلاف نور قوی و ضعیف است.
پاسخ: صحیح✅

۱۲- هر موجود در یکی از مراتب تشکیکی وجود قرار دارد و دامنه یا حد وجودی او ، همان آثار و خواصی است که از و ی ظاهر می گردد.
پاسخ: صحیح✅

۱۳- حکیمان با انتقاد به نظریه «قدم» معتقد بودند که یک معلول تنها از آن نظر که ماهیتی ممکن ال وجود است و نسبت آن به وجود و عدم متساوی است ، به علتی نیازمند است که آن را از تساوی خارج کندو به عرصه وجود وارد سازد.
پاسخ: غلط❌

۱۴- درمنظر اصالت وجود معلولیتو و ابستگی موجودات، ناشی از ضعف مرتبه وجود آنهاست.
پاسخ: صحیح✅

۱۵- نظریه اصالت وجود به نظریه « فقر وجودی » معروف است.
پاسخ: صحیح✅

۱۶- طبق نظریه اصالت وجود، اگر وجودی در مرتبه خود از چنان شدتی برخوردار باشد که هیچ نقص و ضعفی در آن متصور نباشد، غنای ذاتی دارد و بی نیاز مطلق است.
پاسخ: صحیح✅

۱۷- وجودی که هیچ نقص و ضعفی در آن متصور نباشد، غنای ذاتی دارد و بی نیاز مطلق است؛ به تعبیر قرآن کریم« صمد» است.
پاسخ: صحیح✅

جای خالی را با کلمات مناسب کامل کنید.

۱۸- حکما میان ………….. و………………… اشیا قائل به تمایز هستند.
پاسخ: وجود- ماهیت

۱۹- ذهن که مدرک اشیاست ، در فعالیت خود ، هر…………… را به دو جزء تقسیم می کند.
پاسخ: واقعیت خارجی

۲۱- واقعیت خارجی هر چه باشد واحد است و ممکن نیست …………….. یگانه ، مصداق و ما با از دو مفهوم کاملا ………………… از هم قرار گیرد.
پاسخ: واقعیت- متمایز

۲۱- کسانی که ماهیت را اصل می دانند، وجود را نتیجه ……………. و امری اعتباری می دانند.
پاسخ: انتزاع ذهن

۲۲- طرفداران اصالت وجود معتقدند که ذهن ، مفهوم……………… را به تبع ………………… ، نزد خود می سازد و اعتبار می کند.
پاسخ: ماهیت- وجود

۲۳- اصولا ماهیات، ………………. و مختلف اند، اما…………… امری واحد و مشترک است.
پاسخ: کثیر- وجود

۲۴- وجود مفهومی است که درباره هر چیزی که به کار رود ، معنایی ………………. دارد؛ یعنی ، مفهوم وجود ……………… است.
پاسخ: یکسان- مشترک معنوی

۲۵- اشتراک معنوی وجود و اثبات این امر که آنچه در خارج اصالت دارد ……………….. نه…………….
پاسخ: وجود- ماهیت

۲۶- اشتراک معنوی وجود این نتیجه را در بر دارد که اشیا با آنکه از حیث……………………… مختلف اند، همه آنها از آن جهت که ………………… اند یک حقیقت اند.
پاسخ: خواص و آثار- موجود

۲۷- با اعتقاد به اصالت………………… تفاوت و کثرت اشیا به روشنی قابل تبیین …………………… است.
پاسخ: ماهیت- عقلانی

۲۸- بنابر حکمت متعالیه؛ هرچند وجود، حقیقتی واحد است، اما این حقیقت و احد، …………………….. دارد و به اصطلاح منطقیان، حقیقتی………………. است.
پاسخ: شدت و ضعف- مشکک

۲۹- تشکیک وجود و اختلاف در مراتب آن نظیر اختلافی ……………………………… است.
پاسخ: نور قوی و ضعیف

۳۱- نظریه تشکیک که هم اصل وحدت موجودات را بیان می کندو هم کثرت آنها را تفسیر می نماید، نظریه «…………………………………………………………………… » خوانده می شود و از دستاوردهای حکمت متعالیه است.
پاسخ: وحدت درعین کثرت و کثرت درعین و حدت

۳۱- طبق نظریه تشکیک وجود، هر موجود در یکی از مراتب تشکیکی وجود قراردارد و دامنه یا حد وجودی او، همان……………….. و……………………. است که از و ی ظاهر می گردد.
پاسخ: آثار – خواصی

۳۲- درباب مالک نیازمندی معلول به علت، متکلمان نظریه«……………. »و حکیمان نظریه«……………… »را برگزیده بودند.
پاسخ: حدوث- امکان ماهوی

۳۳- حکیمان با انتقاد با نظریه«……………………. » معتقد بودند که یک معلول تنها از آن نظر که ماهیتی ……………… است و نسبت آن به وجود و عدم متساوی است، به علتی نیازمند است که آن را از حالت تساوی خارج کندو به عرصه وجود و ارد سازد.
پاسخ: حدوث – ممکن ال وجود

۳۴- براساس این نظریه که به نظریه«………………………. » معروف است ، اگر وجودی در مرتبه خود از چنان شدتی برخوردار باشد که هیچ نقص و ضعفی در آن متصور نباشد، غنای ذاتی دارد و بی نیاز مطلق است.
پاسخ: فقر وجودی

۳۵- طبق نظریه « فقر وجودی» جهان هستی یکپارچه ……………….. به ذات الهی است و هیچ……………… از خود ندارد.
پاسخ: نیاز و تعلق- استقلالی

۳۶- در پرتو اصول حکمت متعالیه، شناخت…………. و……………………. نسبت به آفریدگار جهان به اوج خود می رسد.
پاسخ: فلسفی- عقلی

سوالات تشریحی

۳۷- منظور از اصالت وجود چیست؟
پاسخ: وجود امری حقیقی و ماهیت امری اعتباری و نتیجه انتزاع ذهن است و ذهن مفهوم ماهیترا به تبع وجود نزد خود می سازد.

۳۸- منظور از اصالت ماهیت چیست؟
پاسخ: کسانی که ماهیت را اصل می دانند، وجود را نتیجه انتزاع ذهن و امری اعتباری می دانند.

۳۹- با ذکر مثالی توضیح دهید که منظور از« اشتراک مفهوم و و حدت حقیقت وجود» چیست؟
پاسخ: اصولا ماهیات، کثیر و مختلف اند ، اما وجود امری واحد و مشترک است. ماهیت آب غیر از ماهیت شیر است، ماهیت اسب غیر از ماهیت فیل است و ماهیت چوب غیر از ماهیت آن است. پس اگر به فرض ، اصالت با ماهیت باشد و ماهیت ها واقعیت جهان را شکل داده باشند، در این صورت سیمان جهان نزد ما شبیه به یک جدول با خانه های بی شمار خواهد بود که هر خانه شکل و اندازه ای متمایز از خانه های دیگر دارد.

۴۱- نظریه تشکیک وجود را تعریف کنید ؟
پاسخ: نظریه ای که هم اصل وحدت موجودات را بیان می کند و هم کثرت آنها را تفسیر می نماید و معروف به نظریه و حدت درعین کثرت و کثرت در عین وحدت است.

۴۱- نظریه تشکیک وجود (وحدت درعین کثرت و کثرت درعین و حدت)را از نظر ملاصدرا با مثال توضیح دهید؟
پاسخ: هرچند وجود حقیقتی و احد است اما این حقیقت و احد، شدت و ضعف دارد و اختلاف موجودات در شدت و ضعف مرتبه وجودی آنها است و لی همه موجودات در اصل وجود با همو حدت دارند. تشکیک وجود و اختلاف موجودات مانند اختلاف نور قوی و ضعیف است. نور حقیقتی یگانه است و لی شدتو ضعف دارد و همین اختلاف در شدت و ضعف موجب تمایز نورهای مختلف از یکدیگر می شود اما درعین حال شدتو ضعف نور خارج از حقیقت نور نیست.

۴۲- نظریه فقر وجودی را تعریف کنید؟
پاسخ: طبق این نظریه مالک نیازمندی معلول به علت در نقص و ضعف مرتبه وجودی آن موجود و جهان هستی یکپارچه نیاز و تعلق به ذات الهی است و هیچ استقلالی از خود ندارد.

۴۳- نظریه فقر وجودی را از نظر ملاصدرا توضیح داده و بنویسید مطابق این نظریه جهان چگونه تفسیر می شود؟
پاسخ: از نظر ملاصدرا مالک نیازمندی معلول به علت « فقر وجودی» است یعنی معلولیت و وابستگی در موجودات ناشی از مرتبه وجودی آنهاست. هر اندازه که موجودی از حیث رتبه پایین تر و از شدت وجودی کمتری برخوردار باشد ناقص تر و در نتیجه وابسته تر به مراتب مافوق خویش است. یعنی مالک نیازمندی معلول به علت را باید در ضعف و نقص مرتبه وجودی آن دانست. در این نظریه اگر موجودی هیچ ضعفی در آن تصور نشود آن وجود غنای ذاتی دارد و بی نیاز مطلق است و به تعبیر قرآن « صمد» است. او علت حقیقی جهان است و غیر او همه فقر و محتاج و لذا معلول اند. مطابق این نظریه جهان هستی یکپارچه تعلق به ذات الهی دارد و هیچ استقلالی از خود ندارد.

۴۴-درپرتواصول حکمت متعالیه خداشناسی را شرح دهید؟
پاسخ: در پرتو اصول حکمت متعالیه ، شناخت فلسفی و عقلی نسبت به آفریدگار جهان به اوج خود می رسد . وجود ، حقیقی ترین واحد در کل جهان هستی است. ذات الهی برترین و شدید ترین مرتبه وجود خدا مطلق و نامتناهی است و به هیچ قید و شرطی مقید و حدود نیست. ذات حق جامع همه کمالات هستی است و کمالات او نامحدود است. همه موجودات در هر رتبه و درجه که باشند، عین فقر و نیاز هستند و هرگز شدت وجود آنها را با ذات حق نمی توان قیاس کرد. نقص وجود موجودات پرده ای است که وجود نامتناهی حق را می پوشاند. موجودات عالم همه از حیث وجود خود، ذات الهی را نمایان می سازند و از حیثق نقص و نیاز خود او را پنهان می کند.

۴۵- اشتراک معنوی وجود را توضیح دهید؟
پاسخ: وجود مفهومی است که درباره هر چیزی که به کار رود معنایی  یکسان دارد؛ یعنی مفهوم وجود مشترک معنوی است.

۴۶- آیا مفهوم وجود مشترک لفظی است یا معنوی ؟ با ذکر مثالی توضیح دهید؟
پاسخ: مفهوم وجود امری و احد است . وجود مفهومی است که درباره هر چیزی که به کار رود ، معنایی یکسان دارد؛ یعنی، مفهوم وجود مشترک معنوی است. وقتی گفته می شود: عطارد موجود است، دماوند موجود است، فرشته موجود است ، لک لک موجود است و ……. در همه این قضایا کلمه « موجود» که بر وجود و بودن دلالت دارد، در معنایی یگانه به کار رفته است و تفاوتی در آن نیست.

۴۷- اشتراک معنوی وجود چه نتیجه ای در بر دارد؟ توضیح دهید؟
پاسخ: این نتیجه را در بر دارد که اشیا با آنکه از حیث خواص و آثار مختلف اند، همه از آن جهت که موجود اند یک حقیقت اند. این حقیقت همان اصل هستی اشیاست و اشیا و موجودات مختلف در حقیقت هستی باهم و حدت دارند.