جواب درس هفتم فارسی دوازدهم ⚡ صفحه ۵۴ ، ۵۵ ، ۵۶ ، ۵۷ - همیار آموزش

جواب کارگاه متن پژوهی درس ۷ فارسی دوازدهم

جواب کارگاه متن پژوهی درس هفتم فارسی دوازدهم ⚡ صفحه ۵۴ ، ۵۵ ، ۵۶ ، ۵۷ درس هفتم

قلمرو زبانی صفحه ۵۴ فارسی دوازدهم

۱- از متن درس، معادل معنایی برای قسمتهای مشخّص شده، بیابید.
🔹 بیم آن است کز غم عشقت / سر برآرد دلم به شیدایی
پاسخ:  سودایی (*شیدایی: دیوانگی)
🔹 درد هرکس را که بینی در حقیقت چاره دارد / من ز عشقت با همه دردی که دارم ناگزیرم
پاسخ:  لابد

۲- واژههای مهمّ املایی را در متن درس بیابید و بنویسید.
پاسخ: حُسن / طالب / مطلوب / وصول / واسطه / مأوا / غایت / مسلّم / ایثار / فرض / ممات / سودا / زیرکی / بیرایی / قُوت / حدیث / مُحب / حبیب / خاص تر / معرفت / دیوانگی / حیات.

۳- به جمله های زیر و نقش دستوری واژه ها توجّه کنید:

…
الف) نهاد + مسند + فعل 
پاسخ: (عشق، آتش است / به خدا رسیدن فرض است / عشق، خاصتر از محبّت است )
ب) نهاد + مفعول + مسند + فعل
پاسخ: (همه آن را عشق خوانند / او همه جهان را آتش بیند )

قلمرو ادبی صفحه ۵۵ فارسی دوازدهم

۱- کاربرد نمادین «پروانه» را در متن درس و سروده زیر بررسی و مقایسه کنید.
ببین آخر که آن پروانه خوش / چگونه میزند خود را به آتش
چو از شمعی رسد پروانه را نور / درآید پرزنان پروانه از دور
پاسخ: در تمام موارد، «پروانه» نماد عاشق حقیقی، بیباک و جان بر کف است که در شوق وصال معشوق خود، میسوزد.

۲- برای هر یک از آرایه های زیر، نمونهای از متن درس بیابید.
کنایه
پاسخ: ( به هر دیده روی ننماید / رخت نهادن در جایی / در عشق قدم نهادن )
تشبیه
پاسخ: ( عالم عشق / عشق، آتش است / تا از معرفت و محبّت دو پایه نردبان نسازد / آتش عشق )
سجع
پاسخ: ( بی آتش قرار ندارد و در آتش وجود ندارد / جمله نامهای حُسن یکی جمال است و یکی کمال )

قلمرو فکری صفحه ۵۶ فارسی دوازدهم

۱- سهروردی، شرط دستیابی به عالم عشق را چه میداند؟
پاسخ: شرط دستیابی به عالم عشق این است که انسان، معرفت و محبّت را مانند دو پلّه از نردبان کمال قرار دهد.

۲-  درک و دریافت خود را از عبارتهای زیر بنویسید.
الف) سودای عشق از زیرکی جهان بهتر ارزد و دیوانگی عشق بر همهعقلها افزون آید.
پاسخ: برتری عشق بر عقل نزد عاشقان و عارفان و ارزشمندی عشق را بیان میکند.
ب) ای عزیز، به خدا رسیدن فرض است، و لابد هرچه به واسطه آن به خدا رسند، فرض باشد به نزدیک طالبان.
پاسخ: بیان میکند که چون لازمه رسیدن به خداوند، عشق است؛ بنابراین واجب و ضروری است.

۳- درباره ارتباط معنایی هر بیت زیر با متن درس توضیح دهید.
الف) صبر بر داغ دل سوخته باید چون شمع / لایق صحبت بزم تو شدن آسان نیست (*بزم: محفل، ضیافت)
پاسخ: مفهوم بیت به لزوم شایستگی در عشق دلالت دارد. هر کسی قابلیت بهرهمندی از آن را ندارد؛ مگر اینکه با تلاش این شایستگی را کسب کند: «عشق هر کسی را به خود راه ندهد و به همه جایی مأوا نکند و به هر دیده روی ننماید»

ب) من که هر آنچه داشتم اول ره گذاشتم / حال برای چون تویی اگر که لایقم بگو
پاسخ: مفهوم بیت به ترک تعلّقات مادی برای کسب وصال دلالت دارد. عاشق باید دلبستگی های مادّی را رها کند تا از عشق بهرهمند شود: «در عشق قدم نهادن کسی را مسلّم شود که با خود نباشد و ترک خود بکند و خود را ایثار عشق کند»

پ) بی عشق زیستن را جز نیستی، چه نام است؟ / یعنی اگر نباشی، کار دلم تمام است
پاسخ: مفهوم بیت به عشق ورزیدن دلالت دارد. عشق، اصلِ زندگی و زندگیِ راستین است که موجب حیات بخشی به انسان میشود: «وجود عاشق از عشق است؛ بی عشق چگونه زندگانی کند؟ حیات از عشق می شناس و ممات بی عشق می‌یاب»

ت) میتواند حلقه بر در زد حریم حُسن را / در رگ جان، هرکه را چون زلف، پیچ و تاب هست
پاسخ: مفهوم بیت به داشتن روحی نا آرام و پُرشور دلالت دارد. کسی میتواند به حریم حُسن راه یابد که عشق در وجودش باشد: «به حُسن – که مطلوب همه است – دشوار میتوان رسیدن، زیرا که وصول به حُسن ممکن نشود، الّا به واسطه عشق»

درک و دریافت صفحه ۵۷ فارسی دوازدهم

۱- این شعر را با متن درس ششم، از نظر لحن و آهنگ خوانش مقایسه کنید.
پاسخ: ابیات درس ششم از ابیات سروده شفیعی کدکنی کوتاهتر هستند. همچنین صبح ستاره باران را میتوان به چهار قسمت برابر تقسیم کرد و خواند؛ امّا درس ششم چنین حالتی ندارد. موضوع شعر درس ششم عرفانی و تعلیمی است که با لحن و آهنگی ملایم، تکراری و یکنواخت بیان میشود تا در مخاطب اثر گذارتر باشد؛ در حالیکه این غزل استاد شفیعی، شعری عاشقانه است که با لحن و آهنگی شادمانه، پُرتحرّک و وزنی بلند خوانده میشود.

۲- شفیعی کدکنی، در کدام بیت، از شاعری پیشین تأثیر گرفته است؟ توضیح دهید.
پاسخ: در بیت پنجم این سروده، شاعر از آرایه ادبی «تضمین» بهره برده است و بخشی از شعر سعدی را آوردهاست:
💢 شعر سعدی شیرازی: سعدی به روزگاران مهری نشسته بر دل / بیرون نمیتوان کرد الّا به روزگاران
💢 شعر شفیعی کدکنی: گفتی «به روزگاران مهری نشسته» گفتم / «بیرون نمیتوان کرد حتّی به روزگاران»